Door de, wel, opmerkelijke uitdossing van bezoekers van science fiction conventies maakt het genre een weinig serieuze indruk op de literaire pausen.

Sciencefiction waardevoller dan literatuur

De Nederlandse overheid strooit elk jaar vele miljoenen rond om de letteren te subsidiëren. De resultaten zijn bedroevend. Een grote hoeveelheid voor een groot deel onleesbaar proza daalt elk jaar op het Nederlandse lezerspubliek neer. Tegelijkertijd wordt sciencefiction verguisd door de literaire pausen. Toch heeft sciencefiction een grotere invloed op de maatschappij dan literatuur.

Literatuur: geen vooruitgang
Literatuur wordt wel gedefinieerd als: een verzameling teksten die door de smaakmakende gemeenschap als waardevol wordt beschouwd en volgens die gemeenschap bijzondere kenmerken heeft. Een schrijver wordt dus tot de literatoren gerekend als hij of zij er in slaagt bij de smaakmakende gemeenschap in de smaak te vallen. Deze ‘smaakmakende gemeenschap’ bestaat voornamelijk uit een aantal zure, grijzende, over het algemeen ‘progressieve’ literatuur-recensenten die voor het grootste deel woonachtig zijn binnen de Amsterdamse grachtengordel. Anders dan het vleiende epitheton ‘progressief’ doet vermoeden, is er niet bijster veel progressie te ontwaren in dit circuit (integendeel zelfs). De “gewichtige levensvragen” die door de dames en heren literatoren worden besproken, zijn nog steeds dezelfde als die vijftig jaar geleden werden besproken, zij het dat nu wat taboes met betrekking tot bijvoorbeeld seks of religie zijn gesneuveld. Ook met de ‘maatschappelijke relevantie’ en ‘bewogenheid’ die in vervlogen tijden zo belangrijk werd geacht, wilde het niet echt vlotten (al heeft de literatuur deze pretenties laten varen).

Science fiction: gehaat door het literaire wereldje

Door de, wel, opmerkelijke uitdossing van bezoekers van science fiction conventies maakt het genre een weinig serieuze indruk op de literaire pausen.
Door de, wel, opmerkelijke uitdossing van bezoekers van science fiction conventies maakt het genre een weinig serieuze indruk op de literaire pausen.

Er is een ander literair genre, dat door de over het algemeen alfa-geschoolde literatoren wordt genegeerd en geridiculiseerd: sciencefiction. Schrijvers en liefhebbers van science fiction zijn eveneens intelligente mensen, maar hebben een totaal andere achtergrond dan de literair leidende kringen. Het gaat hier over het algemeen om bèta’s, mensen met een natuurwetenschappelijke achtergrond. Ze dossen zich op sciencefiction conventies raar uit, dragen foute brillen en kleding. De reden dat er door de literatoren met enig dedain wordt neergekeken op science fiction. De enige literaire grootheid die zich wegens zijn onaantastbare status de laatste jaren af en toe op SF-terrein durfde te storten, was wijlen Harry Mulisch met De Ontdekking van de Hemel (dit laatste met amusante gevolgen, zo had het heelal volgens hem een middelpunt) en De Procedure. Ook een van de weinige literatoren die leesbaar kon schrijven trouwens, wat voor anderen een doodzonde schijnt te zijn.

Fundamenteel, veelzijdig en diepgaand
Sciencefiction houdt zich niet alleen bezig met het zeer beperkte domein van de menselijke ervaring en de intermenselijke interactie, maar met alle mogelijk denkbare menselijke maatschappijen of zelfs niet-menselijke samenlevingen (en persoonlijkheden). Sciencefiction verschaft een ongekend laboratorium voor sociale en psychologische gedachtenexperimenten, maar is nog veel meer. Ook de wetenschap en techniek, alsmede de consequenties die deze op de mens hebben, worden verkend. Wetenschap en techniek heeft een allesoverheersende invloed op de mens en de mensheid. Onze wereld is nu totaal anders dan die in de middeleeuwen, niet omdat onze ideeën veel veranderd zijn maar door de ontwikkeling van technieken, die de mens in staat stelden zijn lot in eigen hand te nemen en daarmee religie op enkele punten overbodig maakt.

Sciencefiction maatschappelijk zeer relevant
Ironisch genoeg scoort sciencefiction wat het initiëren van maatschappelijke veranderingen aangaat, beter dan de sociaal bewogen schrijvers uit de haren zeventig. Uitvinders van zaken als de mobiele telefoon, medikits en communicatiesatellieten hebben zich naar eigen zeggen zeer laten inspireren door SF-verhalen of SF-series als Star Trek. H.G. Wells voorspelde in zijn boeken al de laser. Sciencefiction schrijvers hielpen de intellectuele horizon van de mensheid te verbreden en een klimaat te scheppen waarin buitengewone uitvindingen konden worden gedaan. Sciencefiction waarschuwt ook voor de schadelijke gevolgen van bepaalde technologieën en vervult hiermee een onmisbare waarschuwingsfunctie. Sciencefiction stelt de vraag wat een mens en wat menselijkheid inhoudt scherp op een manier die door geen ander literair genre wordt overtroffen. Op dit moment is sciencefiction in Nederland ingezakt. Er worden vrijwel alleen fantasyboeken verkocht. Jammer. Door het verlies van sciencefiction raken de Nederlanders hun venster op de toekomst en een onovertroffen inspiratiebron kwijt.