Twee decennia na de Koude Oorlog is propaganda nog springlevend.

Russische en Amerikaanse propagandatechnieken: een casestudie

Nu de spanningen tussen de VS en Rusland oplopen, is het interessant te kijken naar de propagandatechnieken die beide grootmachten toepassen. Hoe verschillen de technieken van beide grootmachten?

Amerikaanse propaganda: binnenland
Zowel de Russen als de Amerikanen beschikken over een uitgebreid propagandanetwerk. De Amerikaanse propaganda heeft als boegbeeld VOA (Voice of America), een soort Amerikaanse Wereldomroep. Grote Amerikaanse mediaconglomeraten zijn  in theorie onafhankelijk, maar zijn in de praktijk in handen van enkele grote mediamagnaten, zoals Rupert Murdoch (Fox News), Ted Turner(CNN) en bijvoorbeeld de Saoedische prins en grootbelegger Alwaleed bin Talal, die grote belangen in Time Warner, Fox News en de microblogsite Twitter bezit. Het is naief aan te nemen dat deze magnaten geen invloed op het redactionele beleid hebben.  Verwacht dus niet al te kritische berichtgeving over de heren zelf of over de Amerikaanse regering, waarmee deze magnaten geen bonje willen krijgen of de vele mensenrechtenschendingen in de oliedictatuur Saoedi Arabië. Daarentegen worden vijanden Iran, Syrië en Rusland veelvuldig over de hekel gehaald. 

VS: buitenland
De Amerikaanse internationale staatszender Voice of America bekritiseert graag politieke opponenten als Vladimir “the Impaler” Putin. De berichtgeving over feiten zelf is redelijk objectief, maar door de keuze van onderwerpen, zoals het beschrijven van misdaden door opponenten van de VS, worden toch propagandadoelen bereikt. Er zit geen duidelijke strategie of visie achter VOA, waardoor de propaganda niet echt effectief is. Mogelijk is dit een gevolg van de geopolitieke situatie van de VS, die zich kenmerkt door een groot aantal low-level bedreigingen, in plaats van één “empire of evil” zoals in de Sovjettijd.

RT is een zeer intelligent opgezette propagandawebsite, waar de Amerikanen geen antwoord op hebben.
RT is een zeer intelligent opgezette propagandawebsite, waar de Amerikanen geen antwoord op hebben.

Rusland: binnenland
Het Russische propagandanetwerk concentreert zich op internet en op de binnenlandse gebruikers. President Vladimir Putin heeft de periode waarin hij aan de macht is gebruikt om zijn greep op de binnenlandse Russische media alom overheersend te maken. Alle Russischtalige zenders, behalve één, staan nu onder invloed van de Russische staat of onder die van bevriende oligarchen. De grootste kranten idem. De Ook het laatste onafhankelijke TV-station Rain TV wordt nu bedreigd. De Engelstalige zenders worden onbelemmerd doorgegeven omdat maar weinig Russen Engels spreken. De internetcensuur is in Rusland vrij beperkt – de meeste Russen beschikken niet over internet dus internet vormt geen groot gevaar voor Putin. Wel maakt de regering-Putin veelvuldig gebruik van betaalde reaguurders en verdwijnen websites van oppositiegroepen, vaak op basis van dubieuze aanklachten,  geregeld van het net. Ook beschikt de Russische overheid, net als de Amerikaanse, over een uitstekend afluistersysteem, onder meer door deep packet filtering en vermoedelijke backdoors in bijvoorbeeld Kaspersky antivirussoftware

Rusland: buitenland
De Russische staatswebsite Russian Times (rt.com) richt zich vooral op een intellectueel, maatschappijkritisch publiek. De Russen hebben enkele intellectuele zwaargewichten, zoals Max Keiser en Max Engdahl, ingehuurd die hun best doen de kritische houding van het RT-publiek te versterken. Niet voor niets is de slogan van RT.com ‘question more’. RT besteedt uitgebreid aandacht aan verzetsbewegingen als Occupy Now en de Schotse onafhankelijkheidsbeweging en aan mensenrechtenschendingen door de Amerikanen, die zich graag voorstaan op hun status als oudste democratie.

RT is door de cynische, kritische en intellectuele benadering erg populair onder de alternatieve intelligentsia. Zo populair, dat de Amerikaanse regering zich hierover terecht grote zorgen maakt. De  nogal vooringenomen Amerikaanse massamedia, het af en toe gebrekkige gevoel voor fair play van het Witte Huis en vele propagandatechnische blunders van de Amerikaanse regering maken scoren voor RT.com ook erg makkelijk.