neotenie

Volgens de omstreden Russische filosoof Alexandr Dugin verafgoden we in het westen de jeugd en jeugdig gedrag en wordt hierdoor imbeciliteit beloond. Als voorbeelden noemt hij zestigjarige intellectuelen die nog met hun ‘vriendin’ een discotheek bezoeken en ander kunstmatig jeugdig gedrag dat in feite van nature niet meer voorkomt bij ouderen. Weliswaar houdt Dugin er nogal onaangename ideeën op na over onder meer imperialisme en onfhankelijkheid van kleine staatjes die aan Rusland grenzen, maar hier heeft hij op zich een punt. Verafgoden we de jeugd en jeugdig gedrag teveel en belonen we imbeciliteit? Of is de mens net als de axolotl een neotene soort?

Neotenie
Neotenie wordt in de biologie gedefinieerd als het behouden van jeugdige kenmerken bij volwassenheid. Zo is de axolotl, een bedreigde salamandersoort die de pech had dat precies in zijn leefgebied één van de grootste steden ter wereld, Mexico City, kwam te liggen, een larvestadium van de salamander die zich voortplant. Ook de mens kent jeugdige elementen die ook bij volwassenen optreden. Zo zijn ook volwassenen nog dol op spelletjes en sport. Bij andere soorten komt dit gedrag op volwassen leeftijd veel minder voor. Ook duurt het bij de mens veel langer voor individuen geslachtsrijp zijn (vgl. 14 jaar met de vier jaar van de chimpansee en bonobo) en wisselt ons gebit steeds later (de ‘verstandskies’).

Andere opvallende verschillen tussen de moderne mens en onze uitgestorven verwant, de Neanderthaler, zijn een veel kleiner seksueel dimorfisme (verschil tussen mannetjes en wijfjes), hoger voorhoofd, minder zware oogkassen, kleinere tanden, delicatere lichamen en, vermoedelijk, meer jeugdige gedragskenmerken als sociale samenwerking, affectie en bereidheid tot leren. Evolutiebioloog wijlen Stephen Jay Gould geloofde daarom dat de mens een neotene soort is, dus dat ons speelse gedrag biologisch bepaald is en niet cultureel aangeleerd.