oostenrijk

Oostenrijkse banken verleenden jarenlang goedkope hypotheken aan Oosteuropese huizenbezitters. Door de koersstijgingen komen deze nu zwaar in de problemen; de banken wankelen. Gefundenes Fressen voor de Russen, die zo weer veel invloed krijgen in Oost-Europa.

Wende levert veel voordeel op voor Oostenrijk
Gedurende vele decennia vervulde Oostenrijk de weinig benijdenswaardige rol van kapitalistische voorpost achter het IJzeren Gordijn. Het land, zeker het dichtstbevolkte gedeelte rond Wenen, wordt voor het grootste deel omringd door landen die onder communistisch bestuur stonden: Tsjechië en Slowakije (in die tijd nog één land), Hongarije en (toen nog) Joegoslavië. Als je als toerist naar, zeg, Hongarije wilde, moest je urenlang wachten op een immens grote parkeerplaats terwijl je visum door norse Hongaarse grenswachten werd gecontroleerd en je auto van binnen en buiten uit werd gekamd. Uiteraard ondergingen vrachtwagenchauffeurs, TIR-deelnemers uitgezonderd, een nog strengere controle.
Deze ligging werd na de Wende een voordeel en al helemaal, toen Oostenrijk lid werd van de eurozone. Het IJzeren Gordijn verdween en Wenen werd weer zoals vanouds het economische centrum van de regio.

Hypotheek met lage rente in Zwitserse franken blijkt een dure vergissing
Oostenrijkse banken konden met weinig moeite grote hypotheken slijten aan Hongaarse, Tsjechische en Slowaakse huizenbezitters. Vooral hypotheken in Zwitserse franken waren populair. Door het zeer strenge monetaire beleid van deze steenrijke Alpenstaat is de rente en inflatie daar laag. Geen wonder dus dat meer dan de helft van alle hypotheken in Polen, Hongarije, Roemenië en Kroatië niet in de lokale munt, maar in euro of Zwitserse frank is afgesloten[1].

Dat hieraan ook minder prettige kanten zaten bleek in 2008 tot 2010. De Oosteuropese economie raakte oververhit en prijsde zichzelf uit de markt. Investeerders haalden hun kapitaal in paniek terug. Onder meer de Hongaarse forint kelderde als een baksteen. De Polen en de Hongaren hadden nu een groot probleem, want hun “goedkope” hypotheek in Zwitserse franken was nu plotseling veel duurder geworden. geworden. De Hongaarse regering, met de rug tegen de muur, moest daarom wel de schulden voor een belangrijk deel laten afschrijven door een moratorium op gedwongen verkoop te zetten[2]. De Oostenrijkse banken hadden weinig andere keus dan hiermee akkoord te gaan, maar dit verlies moesten ze uit eigen zak betalen. En omdat een groot deel van het kapitaal van de banken in Hongaarse hypotheken zat, staan deze bijna op omvallen.
In de andere Oosteuropese landen, waar de banken hun “briljante” zakenmodel ook uit hadden gerold, spelen vergelijkbare problemen.

Russen grijpen hun kans
Rusland is in de meeste Oosteuropese landen (m.u.v. Servië en Bulgarije)  weinig populair. De Russen worden gezien als bezetters. De gevoelens ten opzichte van Rusland lijken m.a.w. sterk op wat veel oudere Nederlanders ten opzichte van Duitsland voelen. Russische pogingen om een voet aan de grind te krijgen hadden dan ook weinig succes.

Een uitgelezen kans voor grote oosterbuur Rusland, die door de olie-export zwemt in het geld. De Russische centrale bank (lees: het Kremlin)  is voor meer dan de helft eigenaar van twee Russische banken: VTB en Sberbank, die ook de twee grootste banken in Oost-Europa zijn. Deze proberen nu geruisloos de Oostenrijkse banken over te nemen en hiermee enorme financiële invloed in Oost-Europa te krijgen. De wankelende positie van Oostenrijkse banken als Erste Bank en Adria Bank maakt ze rijp voor overname tegen een zacht prijsje.
Per saldo hoeft dit niet eens zo slecht uit te pakken. Een grotere Russische betrokkenheid in Oost-Europa brengt de economische integratie van Rusland en de EU dichterbij. Hiermee zouden de EU en Rusland samen de sterkste handelsregio ter wereld vormen.

Bronnen
1. Europe’s Next Problem: Swiss Franc Denominated Mortgages, Seeking Alpha (2010)
2. Foreclosure Moratorium Slows Home Price Declines in Hungary, WSJ.com (2010)
3. Austria Facing Banking Collapse: Is This Another 1931 Credit-Anstalt Financial Crisis?
4. Russian banks target Eastern Europe, Financial Times (2011)