Werk met uitsterven bedreigd, tijd voor werk 2.0
Voor de meeste banen, zoals chauffeur, verkoper en radioloog, is het op dit moment technisch mogelijk deze over te laten nemen door een robot. Omdat ondernemers geen filantropen zijn, is massawerkloosheid onvermijdelijk. Wat wordt de opvolger van werk?
Wat is nuttig aan mensen?
Mensen (door henzelf Homo sapiens sapiens, de wijze wijze mens, genoemd), is de in de meeste opzichten intelligentste apensoort (chimpansees beschikken over een beter ruimtelijk geheugen dan mensen). Deze sociale primaten bewegen zich op twee benen voort. Hun veelzijdige handen zijn door de plaatsing van de duimen ten opzichte van de vingers tot een brede variëteit aan taken in staat. Nuttig aan mensen is verder dat ze over een erg groot, redelijk flexibel brein beschikken met een sterk ontwikkeld gezichtsvermogen. Deze intelligente apensoort kan in enkele jaren getraind worden tot een groot aantal gedragingen, die in een bedrijf of overheidsorganisatie van pas komen. Ze zijn ook in beperkte mate in staat om flexibel in te spelen op veranderingen. Ook beschikken ze over aangeboren vaardigheden om hun soortgenoten te manipuleren.
In ruil voor deze voordelen moeten menshouders, doorgaans ‘werkgevers’, ‘voorhoede van het proletariaat’ of ‘slavenhouders’ genaamd, rekening houden met de volgende nadelen.
– Beperkte inzetbaarheid. Biologische grenzen alsmede wettelijke bepalingen maken inzet van mensen mogelijk gedurende maximaal acht uur per dag.
– Biologische beperkingen. De zuurstofvoorziening moet adequaat zijn, giftige stoffen vrijwel afwezig, de werktemperaturen moeten rond de 20 graden Celsius liggen. Radioactieve straling, of zelfs elektromagnetische velden, zijn uit den boze. Ook moeten er (dure) toiletruimtes en recreatieruimtes aangelegd worden.
– Onvoorspelbaarheid. Mensen maken geregeld fouten, de reden dat ze steeds meer uit echt bedrijfskritische functies worden geweerd en vervangen door automatische meet- en regeltechniek.
– Disloyaliteit. Anders dan machines staken en stelen mensen. Ook zijn ze corrupt.
– Kosten (niet van toepassing in de VS). Om een volwassen mens in leven te houden en zich voort te laten planten is een minimumloon van bruto rond de 17.000 euro per jaar nodig. In de praktijk is dit (veel) meer.
Vervanging van hersens door computers
Nog geen honderd jaar geleden waren ze onmisbaar bij overheden en universiteiten: professionele cijferaars. Deze mensen, vaak vrouwen, werden ingehuurd om berekeningen uit te voeren. Hun taken zijn nu overgenomen door computers. Dit gebeurt met steeds meer taken die (enig) denkwerk vereisen. Sportuitslagen kunnen nu door schrijfsoftware snel in verrassend leesbare stukjes worden omgezet en dit gebeurt dan ook massaal. Aan de vaak verrassend identieke teksten in de main stream media is te merken dat ook hier de schrijfsoftware oprukt. Ook juridische adviezen, analyses van röntgenopnames, het stellen van medische diagnoses, financieel advies: computers kunnen het met de juiste software sneller en beter, zonder vooringenomenheid. Ook de technologie om de omgeving te verkennen en hier een koers in uit te stippelen, wordt steeds beter en zal nog voor 2020 die van de mens overtreffen.
Vervanging van hersens en spieren door robots
Al tientallen jaren trekken we kauwgomballen, kroketten en bekertjes koffie uit een muntautomaat. In de Amerikaanse woestijndeelstaat Nevada zijn zelfsturende auto’s nu legaal toegestaan. Ook in Nederland worden magazijnen massaal gerobotiseerd waarbij heftruckchauffeurs worden vervangen door af en aan rijdende centraal bestuurde wagentjes. Plukrobots maken de illegalendiscussie in de tuinbouw in toenemende mate overbodig.
Wat zijn de gevolgen van het wegvallen van arbeid als maatschappelijke factor?
Robots zijn bezit, kapitaal dus. Ook bevatten machines en software de nodige kennis. Arbeid lijkt echter steeds minder nodig te zijn. Arbeid, en het bijbehorende salaris, vervult behalve een functie als productiefactor echter ook meer functies. Arbeid is een belangrijke zingever voor mensen: werkenden voelen zich prettiger dan werklozen. Ook zorgt arbeid voor herverdeling van inkomen en bezit: de arbeider krijgt betaald door een bezitter. Arbeid zorgt voor maatschappelijke betrokkenheid en hiermee voor samenhang. Deze functies zullen dus moeten worden overgenomen door andere dingen.
Wat zijn de potentiële oplossingen voor het snel naderende arbeidssurplus?
Er zijn in principe zes structurele oplossingen voor het wegwerken van het overschot aan arbeid, en we kunnen er van uitgaan dat de globale elite op dit moment deze zes scenario’s overweegt. Deze zijn:
– het terugbrengen van de menselijke populatie tot plm. 500 miljoen
– het verbieden van verdere ontwikkeling van techniek, zolang er geen nieuwe banen worden gecreëerd.
– het invoeren van het communisme of soortgelijk systeem met vaste werkgelegenheid
– het upgraden van de mens, zodat deze in staat is meerwaarde in bedrijven te blijven bieden
– niche-diversificering
– het invoeren van een basisinkomen en de vrijetijdsstaat
We zullen de voor- en nadelen van deze zes scenario’s in de komende artikelen behandelen.
