Subsidie: het ideale middel om techniek af te remmen

Het Nederlandse overheidsbeleid op het gebied van zonne-energie laat duidelijk zien, dat met een uitgekiend subsidiebeleid ongewenste ontwikkelingen uitstekend af te remmen zijn. Wat kunnen we leren van de effectieve techniek, waarmee Nederlandse regeringen de opkomst van alternatieve energiebronnen in Nederland hebben gedwarsboomd?

Shell houdt niet van alternatieve energie
We hebben in Nederland een multinational die een warm plekje heeft bij de machthebbers in Nederland. De majesteit is grootaandeelhouder bij Koninklijke Olie, beter bekend als Shell, en politici lopen in en uit bij deze multinational. Getuige de gebeurtenissen in Nigeria, waar volgens documenten op Wikileaks het bedrijf zo’n beetje het land in zijn zak heeft, zit het wel snor met de VOC-mentaliteit bij deze Brits-Nederlandse onderneming. Voor de belastingpenningen en werkgelegenheid aan politici die het bedrijf biedt, krijgt het bedrijf ook heel wat terug. Bekend zijn reeds de lobbypogingen van de Nederlandse regering in Rusland en Iran, waar Shell de nodige oliebelangen heeft. Volgens andere Wikileaks documenten vinden de Amerikaanse diplomaten, vermoedelijk met de nodige jaloezie, de Nederlandse overheid een loopjongen voor Shell. De Amerikanen zelf staan overigens ook bekend om dit soort corporate-friendly buitenlandse politiek. Denk bijvoorbeeld aan de staatsgreep in 1953 tegen de democratisch gekozen premier Mohammed Mossadeq in Iran, omdat hij de oliebronnen nationaliseerde. Hiermee vernietigden de Amerikanen de opkomende democratie in Iran en legden de kiem voor de islamitische revolutie (met daaropvolgende islamisering) in 1979.

Voor Shell en collega-oliereuzen zou een massale overstap naar alternatieve energiebronnen, vooral naar elektrisch rijden, een existentiële ramp betekenen. Alternatieve energiebronnen zijn namelijk wijdverspreid. Dit geldt vooral voor zonne-energie; in minder mate ook voor windenergie en aardwarmte. Alleen al in Nederland gaan er in de energiesector per jaar tientallen miljarden om, waarvan zeker dertien miljard (via gasinkomsten en accijnzen) rechtstreeks de schatkist in vloeien. Geen wonder dat bedrijven als Shell niet erg blij zijn met alternatieve energiebronnen en meer voelen voor technieken als CO2-sequestratie onder de grond. Het is ook geen wonder dat Balkenende hier op inzette.

 

Remmen met subsidie: fata morgana-subsidies, dooie-mus subsidies en onberekenbare subsidies
Er zijn verschillende methodes waarmee subsidie kan worden gebruikt om een ontwikkeling af te remmen. Het doel van deze subsidies is verwarring te stichten, frustratie te veroorzaken en te vertragen. De krachtigste methode is de zogeheten fata-morgana subsidie. Het recept gaat ongeveer als volgt. Als politicus introduceer je een ruimhartige subsidieregeling. Er is alleen maar één maar. De subsidieregeling gaat pas over twee jaar in. Uiteraard willen investeerders niet een dief van hun eigen portemonnee zijn en stellen hun investeringen uit. Vlak voordat de subsidieregeling dreigt in te gaan voer je ambtelijke bezwaren aan, bijvoorbeeld door Europese regelgeving te citeren. Hoe spijtig het ook is, om aan de wettelijke vereisten te voldoen zal invoering toch echt uitgesteld moeten worden. Tegen die tijd zijn er weer nieuwe verkiezingen.

Een andere uitstekend werkende methode is de zogeheten dooie-mus subsidie. Je stelt een beperkt buget beschikbaar voor een regeling die je met veel bombarie aankondigt. Wie het eerst komt, eerst maalt. Omdat er een lachwekkend klein budget voor is vrijgemaakt, krijgen verreweg de meeste aanvragers nul op het rekest. Frustratie, uitstel en, in veel gevallen, afstel. Mission accomplished.

Ook een effectieve methode is de onberekenbare subsidie. Je goochelt voortdurend met allerlei ingewikkelde subsidievoorstellen, die ook om de haverklap weer ingetrokken worden. Klanten en investeerders haken massaal af. Zelfs een gepromoveerd subsidioloog legt het hoofd amechtig in de schoot.

Zonnesector siddert  terecht voor subsidies
Al deze drie methodes zijn door de Nederlandse overheid -bedoeld of onbedoeld, dat laat ik in het midden – met succes toegepast. Met als gevolg dat de in Nederland opgewekte hoeveelheid zonne-energie maar klein is, zeker vergeleken met onze oosterbuur Duitsland.

De Nederlandse zonne-energiesector siddert en beeft, nu de Nederlandse overheid weer met subsidieplannen aankomt en smeekt werkelijk hartstochtelijk, om de sector verdere zogenaamd “goedbedoelde” subsidies te besparen. Voor een buitenstaander lijkt dit vreemd. Immers, zijn subsidies niet de sleutel geweest waarmee bijvorbeeld de Duitse zonne-energiesector haar indrukwekkende resultaten heeft bereikt? Het verschil is echter dat de Duitse regering de zonnesector wel een goed hart toedraagt. De reden is dat Duitsland, afgezien van de uiterst vervuilende bruinkool, nauwelijks over inheemse energiebronnen beschikt en de Duitse overheid niet in de zak zit van een internationaal oliebedrijf. De Duitse subsidies zijn voorspelbaar, permanent en langdurig, waardoor investeerders ook de zekerheid hebben dat ze hun geld terugkrijgen. Vandaar dat de Nederlandse zonne-energiesector, door schade en schande wijs geworden, met rust gelaten wil worden. Subsidies zijn nu ook niet meer nodig. Zonnepanelen zijn nu voor consumenten al lonend en dalen nog steeds sterk in prijs. Zelfs met doortrapte subsidiespelletjes is de opmars van zonne-energie niet meer te stoppen. Het Nederlandse bedrijfsleven is groter dan alleen Shell. Wellicht wordt het tijd, ook aan de belangen van de overige Nederlanders te denken.

Subsidie: het ideale middel om techniek af te remmen Meer lezen »