Een laboratoriumonderzoek kost nu enkele tientjes. Een lab on a chip verricht hetzelfde onderzoek voor enkele centen en in een fractie van de tijd. Bron: Wikimedia Commons

Exponentieel denken

De voornaamste reden waarom we nog steeds met derderangs fossiele energiecentrales, gezondheidszorg en onderwijs opgescheept zitten is een gebrek aan ambitieuze doelstellingen. Hoe kunnen we energie, onderwijs en gezondheidszorg 90% goedkoper en veel beter maken? Het antwoord: exponentieel denken.

De kracht van de geest
Alles om ons heen, hebben we geleerd op de middelbare school,  bestaat uit atomen. Atomen, enkele radioactieve uitzonderingen daargelaten, blijven altijd voortbestaan. Er zijn rond de negentig natuurlijk voorkomende atoomelementen. Met deze ongeveer negentig elementen is letterlijk alles te bouwen wat er zich om ons heen bevindt.  De atomen waaruit een desolaat vluchtelingenkamp in Jordanië bestaat, zijn dezelfde atomen als waar Aerdenhout of Wall Street uit bestaan. Het enige verschil tussen armoede en rijkdom is de manier waarop atomen zijn georganiseerd. Informatie dus. Met andere woorden: geest. In onze geest ligt de sleutel naar onafzienbare rijkdom en welvaart.

Een laboratoriumonderzoek kost nu enkele tientjes. Een lab on a chip verricht hetzelfde onderzoek voor enkele centen en in een fractie van de tijd. Bron: Wikimedia Commons
Een laboratoriumonderzoek kost nu al gauw enkele tientjes. Een lab on a chip verricht hetzelfde onderzoek voor enkele centen en in een fractie van de tijd. Bron: Wikimedia Commons

De kracht van ambitie
Plofmobielfabrikanten zijn er erg trots op als het stinkende, vervuilende monster dat hun brok geperst en gelakt staal voortduwt, een paar procentjes minder koolwaterstoffen omzet in vervuilende broeikasgassen. Ingenieurs wijden een groot deel van hun leven aan marginale verbeteringen aan techniek die 150 jaar geleden door Nicolaus Otto en Rudolf Diesel uitgevonden is.  Een krioelend neurotisch nest van managers is in alle trades of life voortdurend bezig met marginale verbeteringen, slijpen, bijvijlen en bijstellen. Vergeleken hiermee is het aantal visionairen dat werkt aan echt grensverleggende technologie bedroevend laag.

De mensheid deed er ongeveer 1 miljoen jaar over om de vuistbijl te perfectioneren. Bron/copyright: http://www.het-stenen-tijdperk.nl/portfolio/
De mensheid deed er ongeveer 1 miljoen jaar over om de vuistbijl te perfectioneren. Laten we nu slimmer te werk gaan. Bron/copyright: het-stenen-tijdperk.nl

De reden is dat de lieden die achter de geldkranen zitten, zelf managers zijn. Zij zijn niet in staat om exponentieel te denken. Zij denken incrementeel. Dit heeft te  maken met de beperkingen van de biologische wetware waarmee onze soort is uitgerust. Gedurende het grootste deel van het bestaan van de menselijke soort, in het Pleistoceen, leefden onze voorouders op de rand van de afgrond. De grote technische doorbraken, zoals de ontdekking van metaal,  de ontwikkeling van landbouw en de ontwikkeling van de bouwkunde zouden nog eindeloze millennia op zich laten wachten. In dit kleine beperkte wereldje probeerden onze voorouders er het beste van te maken. Een iets verbeterde vuistbijl kon het verschil uitmaken tussen leven en dood. Deze periode van schaarste en ellende vormde ons brein. Vandaar dat we de neiging hebben te denken in beperkingen, terwijl we nu de hulpbronnen hebben om een nog nooit in de geschiedenis van de mensheid vertoonde sprong voorwaarts te maken.

Exponentieel denken, hoe doe ik dat?
Als je een probleem hebt, moet je dat niet marginaal oplossen, maar totaal oplossen. Je wilt geen verbetering van 3%, of zelfs 30%, maar 300% of meer. Bescheidenheid is een zeer verdienstelijke deugd in de dagelijkse omgang met je medemensen, maar niet als je technische problemen op wilt lossen. Uiteindelijk word je als mens slechts beperkt door de natuurwetten en je verbeeldingskracht. Zo is het bijvoorbeeld natuurkundig gezien niet mogelijk om uit een kilogram materie meer energie te halen dan de Einsteiniaanse massa-equivalent: 90 terajoule. Ter vergelijking: dat is 25 miljoen kilowattuur, voldoende om het gemiddelde huishouden zo’n 750.000 jaar van gratis elektriciteit te voorzien. Je zou met deze kilogram materie bijvoorbeeld wel een membraanzonnepaneel kunnen bouwen dat het hele dak bedekt en voor 5 miljard jaar deze energie levert. Zo kan een natuurkundige barrière met enige verbeeldingskracht vaak omzeild worden.

Stop met het gekneuter
We moeten daarom niet tevreden zijn met een “zeer efficiënte” kolen- of gascentrale die doorgaat onze planeet te vergiftigen en slechts meegaat tot de kolen op zijn, maar gaan voor een schone fast breeder reactor, zon of wind die voor een fractie van de kosten – en duurzaam – kunnen leveren. We moeten ons niet neerleggen bij 20% goedkopere labonderzoeken, maar gaan voor een lab on a chip, dat de huisarts of specialist in enkele seconden of hooguit minuten voor een paar euro’s kan vertellen wat er met de bloedwaarden van de patiënt aan de hand is. Bijkomend voordeel: je kan er zo honderdduizenden zakkenvullende faalmanagers en overlegtroela’s uit schoppen, waardoor de gezondheidszorg 90% goedkoper wordt. Zeker als bedrijven als IBM komen met grensverleggende software waarmee veel nauwkeuriger diagnoses mogelijk zijn: de digitale arts, die het aantal medische miskleunen drastisch af zal laten nemen. Je moet niet tevreden zijn met een “winstgevende” vergroting van de klassen tot 30 leerlingen, maar in samenwerking tussen de regeringen van Vlaanderen en Nederland alle lesmateriaal gratis online zetten en spetterend educatief materiaal ontwikkelen, waar ook volwassenen die zich bij willen scholen gratis gebruik van kunnen maken.