Hawaiianen klopten moderne vissers
Naar nu blijkt, slaagden de oorspronkelijke bewoners van de Florida Keys en de Hawaiiaanse Eilanden er in om op duurzame wijze, veel meer vis te oogsten dan moderne vissers. Hun techniek was uitgekiend en opmerkelijk.
- Wat was het geheim van de Hawaiianen, waarmee ze er in slaagden veel meer vis te oogsten dan vissers nu?
Zeven eeuwen geschiedenis van de visserij in de Hawaiiaanse archipel en de Florida Keys, kleine eilandjes ten zuiden van Florida die net als Hawaii omringd zijn door koraalriffen, leveren opmerkelijke uitkomsten op, blijkt uit een onderzoek van zeewetenschappers in het blad Fish and Fisheries. Ze reconstrueerden de visoogsten gedurende zeven eeuwen van menselijke bewoning in de staat Hawaii en de Florida Keys via historische archieven uit de negentiende en twintigste eeuw en archeologisch bewijsmateriaal, zoals bevolkingsdichtheid, vanaf 1300 tot begin 19e eeuw. Ze evalueerden de effectiviteit van de beheerstrategieën die in periodes van duurzaam beheer werden behaald. Met verrassend resultaat.
Hoge inheemse visopbrengsten…
Voor hun contact met Europeanen bleken de inheemse Hawaiianen vis te vangen met opbrengsten die overtroffen wat koraalriffen anno nu aan vis opleveren, aldus John “Jack” N. Kittinger, medeauteur en werkzaam aan het Center for Ocean Solutions van Stanford University. Je moet in het geval van Hawaii dan denken aan 12 000 kg vis per vierkante kilometer per jaar, zonder hulp van gemotoriseerde voertuigen en sleepnetten. Dit vergeleken met 10 000 kg vis plus verschijnselen van overbevissing nu. “Deze resultaten lieten ons zien dat visserij zowel hoogproductief als duurzaam kan zijn, als ze verstandig beheerd worden.”
De periode dat de Europese kolonisten in Florida woonden werd gekarakteriseerd door groei en ineenstorting, waarbij keer op keer soorrten die veel winst opleverden voor de export, werden overbevist. Ook vandaag nog zijn veel soorten die het doelwit waren van de visserij in de negentiende en vroege twintigste eeuw – waaronder de groene schildpad, zaagvis, zeeslakken en tandbaarzen – er slecht aan toe; enkele staan zelfs op uitsterven.
Het beheersysteem is van essentieel belang, zo stelt Loren McClenachan, medeauteur en universitair docent milieuwetenschappen aan Colby College. “De traditionele Hawaiiaanse maatschappijen gebruikten geavanceerde visbeheersystemen, die te vergelijken waren met innovatieve beheerstrategieën anno nu, zoals zeereservaten en een verbod om op kwetsbare soorten als haaien te vissen.”
Inheems-Hawaiiaanse literatuur
De auteurs brachten vervolgens de gebruikte beheerssystemen in kaart. Hierbij konden ze een beroep doen op publicaties van inheems-Hawaiiaanse geleerden die de toenmalige visbeheersystemen tot in detail beschreven. Naar bleek, waren de visopbrengsten stabiel en hoog in perioden dat de regels streng waren en werden opgelegd aan de hand van kaste en geslacht. Veel kwetsbare soorten, zoals haaien en zeeschildpadden, waren excluief voorbehouden aan hogepriesters en hoofdmannen.
Compleet ecosysteem in beheer
In die tijd bestond er geen kunstmest, het vasteland was duizenden kilometers weg dus moesten de Hawaiianen overleven met lokale hulpbronnen en veel inventiviteit. Uit bittere noodzaak ontwikkelden de Hawaiianen een complex ecosysteembeheerssysteem. Zo werd visteelt in visvijvers gebruikt om voedingsstoffen vast te leggen en te voorkomen dat het koraalrif vervuild raakte. Eleganter dan moderne aquacultuurmethoden, die berusten op overmatig gebruik van in open zee gevangen vis en antibiotica, waardoor de vervuiling toeneemt – naast uiteraard het bekende probleem van multiresistentie. McClenachan stelt dat het verstandig is, deze oude technieken te verwerken in onze huidige visbeheersystemen. Lijfstraffen gaan volgens de auteurs te ver, maar wel zullen er veel hardere straffen uit moeten worden gedeeld dan nu.
Oplossing voor overbevissing in de Noordzee?
Op dit moment verstoken vissersboten steeds meer gesubsidieerde brandstof om jacht te maken op steeds minder vis. Er zijn nu strenge visqouta ingesteld, wat enigszins helpt, maar het overnemen van een al genoemde beheertechniek van de oude Hawaiianen, een visreservaat, zou wel eens zeer gunstige gevolgen voor de visstand kunnen hebben. Ook kunnen er in de wat verdere toekomst de verwoestende sleepnetten worden vervangen door elegantere oogstsystemen. Zo kan je denken aan robotvissen die scholen vissen hoeden – dit concept werkt bij enkele vissoorten, zo is aangetoond – 0f het merken van grotere vissen met RFID chips, zodat ze geoogst kunnen worden op het moment dat ze groot genoeg zijn. De gehele Noordzee moet dan natuurlijk beheerd worden door een multinationaal Noordzee-consortium.
Bronnen
Loren McClenachan et al., Multicentury trends and the sustainability of coral reef fisheries in Hawai’i and Florida, Fish and Fisheries, 2012
Ancient Civilizations Reveal Ways to Manage Fisheries for Sustainability, ScienceDaily (2012)
