Gefrituurde zijdewormlarven. Insekten hebben veel minder voer nodig dan varkens en koeien. Even wennen...

De laatste druppel

De grondwatervoorraden in verschillende droge gebieden zijn bijna helemaal leeg. We kunnen dus maar beter snel gaan nadenken over een manier om die half miljard mensen te eten te kunnen geven…

Grondwater in droge landen wordt schaars
Peak oil, de toenemende schaarste aan aardolie omdat er meer olie wordt verbruikt dan ontdekt, kennen veel mensen al. Minder bekend is dat ook grondwatervoorraden in droge landen sneller wordt uitgeput dan ze door neerslag aan worden gevuld. De gevolgen hiervan zijn bijzonder vervelend.

Vissersboten liggen op de voormalige bodem van het Aralmeer. De boosdoener: waterslurpende katoenteelt.
Vissersboten liggen op de voormalige bodem van het Aralmeer. De boosdoener: waterslurpende katoenteelt.

Landbouw is namelijk uiterst afhankelijk van water. Er bestaat zelfs een vrij precieze correlatie tussen de hoeveelheid water die een gewas gebruikt en de productie. Uiteraard verschilt die verhouding per gewas – zo verbruikt rijst of suikerriet veel meer water per kilogram oogstbaar product dan de droogtetolerante granen sorghum en millet, maar zonder water is landbouw in aride gebieden nauwelijks mogelijk. Om een kilo rietsuiker te produceren zijn tot vijfduizend liters water nodig. Een kilo millet “slechts” enkele honderden liters.
Aride (droge) gebieden werden geïrrigeerd en leefden jaren boven hun stand. Ze produceerden veel meer oogst dan de jaarlijkse regenval toelaat. Nu zijn in India, Saoedi-Arabië en de VS de aquifers in hoog tempo aan het leeg raken. Binnen enkele jaren (Saoedi Arabië) tot decennia (VS) staan ze droog.

Biobrandstof en voedseltekort
De toenemende productie van biobrandstof uit maïs en andere graansoorten heeft als voordeel dat de prijzen gestabiliseerd worden (en dat hierdoor boeren worden gestimuleerd om hun productie flink te verhogen-wat overigens ook de nodige risico’s heeft). Nadeel is dat de voedselproductie al veel te laag is en dat biobrandstof de prijzen nog verder opjaagt. Zo verdwijnt er van de vierhonderd miljoen ton graan die in de Verenigde Staten – de graanschuur van de wereld – geoogst worden, honderd twintig miljoen, dat is dertig procent, in de vergistingsketels om er bio-ethanol van te stoken.  De koopkracht van een Amerikaanse of Europese SUV is groter dan die van een hongerige derde-wereldbewoner zonder werk – de realiteit in veel derde-wereldlanden vanwege corrupte regimes die de bevolking verstikken met een overvloed aan regels.

Meer vlees betekent meer voedsel als veevoer
Vlees is afkomstig van dieren die leven van planten. Graan is dan ook een belangrijk ingrediënt van veevoer. Vervelend nieuws is dat er een veelvoud van de hoeveelheid graan nodig is om vlees te produceren. Om een kilo kippenvlees te produceren is twee tot vier kilo graan en peulvruchten nodig.

Gefrituurde zijdewormlarven. Insekten hebben veel minder voer nodig dan varkens en koeien. Even wennen...
Gefrituurde zijdewormlarven. Insekten hebben veel minder voer nodig dan varkens en koeien. Even wennen...

Voor een kilo varken 3,5 kilo. Rundvlees vereist acht kilo. Steeds meer mensen willen vlees eten, waardoor er een veelvoud aan graan nodig is. Visteelt lost dit probleem voor een deel op (koudbloedige vissen, vooral luchthappende Afrikaanse meervallen, springen veel efficiënter met voer om dan warmbloedige zoogdieren en vogels). Een actieve lobby probeert in Nederland het eten van insekten te pushen. De voederconversie van insecten is erg gunstig: voor één  kilo insekt is bij sommige soorten slechts 1,3 kilo voer nodig en tachtig procent van de mensen eet nu al insekten. Toegegeven: er is geen speld tussen te krijgen.

Ook interessant is van zoogdieren over te stappen op koudbloedige vegetarische dieren als woestijnschildpadden. Schildpadden leveren smakelijk vlees (de reden dat ze met uitsterven worden bedreigd), groeien vooral in de eerste jaren snel en woestijnen hebben we in overvloed. Wellicht geven sommigen dan toch maar de voorkeur aan een vegetarisch dieet. Nog beter uiteraard, al moet je opletten wat betreft essentiële aminozuren die in planten vaak ongelijkmatig voorkomen.

Rellen in Arabische wereld voor een groot deel het gevolg van voedselschaarste
Er is een vrij simpele correlatie tussen politieke onrust en voedselprijzen in landen waar mensen een groot deel van hun inkomen aan voedsel uitgeven. Hier in Nederland geven mensen misschien een vijfde van hun inkomen aan voedsel uit. In zeer arme landen als Bangladesh en Egypte is dat meer dan de helft. Elke verhoging komt hier dus zeer hard aan: het betekent domweg dat deze mensen minder kunnen eten.

In landen waarin het politiek bewustzijn sterk is – islamitische en Latijns-Amerikaanse landen bijvoorbeeld – heeft dat vervelende gevolgen voor het regime. Vandaar dat regimes als dat van Saoedi-Arabië (waar de aardolie volgens Wikileaks nu akelig snel aan het opraken is) als razenden graanvoorraden aan het aanleggen zijn. Uiteraard zal het nieuwe regime geen onderaardse zoetwaterzee of bergen voedsel uit het niets tevoorschijn kunnen toveren. Door de revolutie en chaos wordt de productie zelfs nog lager. De hongersnood zal dus verergeren.  De wereldgeschiedenis leert dat hongersnoden altijd leidden tot grote volksverhuizingen en oorlogen. Dat geldt zeker nu. Door satelliet-TV weet zelfs de armste dorpsbewoner waar er wel genoeg voedsel is. Hier. En door dezelfde TV zal het lijden in deze gebieden ook onze huiskamers binnenkomen. Dus willen we een catastrofe voorkomen, dan zullen we moeten ingrijpen. Deze waterbesparende woestijnkassen snel uitrollen bijvoorbeeld. Ideeën welkom.

Bron
‘Food bubble about to burst’ – New Scientist

9 gedachten over “De laatste druppel”

  1. Er breken akelige tijden aan de komende decennia als ik het zo lees allemaal.
    Tenzij er nieuwe technieken om energie op te wekken komen en we totaal anders gaan omspringen met ongeveer iedere andere grondstof wordt het echt zwaar.

    Alles begint op te raken en met de huidige kennis is ruimte delven de komende decennia tot zelfs eeuw nog geen reële optie. Ondertussen groeit de wereldbevolking rustig door en wordt de welvaart steeds groter waardoor de vraag per hoofd van de bevolking alleen maar toeneemt.

    Dit alles kan toch nooit goede afloop krijgen? Oorlogen om voedsel, drinkwater en grondstoffen zijn dan toch onvermijdelijk? De enige hoop die ik heb is dat nieuwe ontwikkelingen in de kwantum- en nanotechnologie ons in die groeiende honger kunnen gaan voorzien. Maar zelfs dan zie ik het duister in… Mensen zijn in mijn ogen over het algemeen gewoon te egoïstisch.

      1. Een troost; wij mensen hebben ook erfelijke gedragspredisposities waarbij genen zijn uitgeselecteerd met biologische overlevingswaarde. Welke ingebouwde predisposities zijn dan karakteristiek voor de mens? Een groot aantal negentiende-eeuwse denkers beantwoordde die vraag in hobbesiaanse termen. Ze stelden dat de mens een dier is en dat in de bittere strijd om het bestaan ieder dier niet anders dan schaamteloos egoïstisch kan zijn. Alle dieren zijn in wezen eenzelvig en zelfzuchtig en de mens is daarop geen uitzondering. Voor zover mensen tot sociale contacten komen en af en toe onzelfzuchtig handelen -een partner zoeken, kinderen grootbrengen, met andere mensen leven en werken- hebben ze dat geleerd en ligt er aan hun handelingen toch een egoïstisch motief ten grondslag zoals honger of de bevrediging van seksuele behoeften. Ogenschijnlijk past dit hobbesiaanse gezichtspunt goed in de evolutieleer. Bij nader onderzoek blijkt echter dat de theorie van Darwin geen specifieke uitspraken doet over egoïsme. De evolutietheorie stelt dat er een ‘survival of the fittest’ plaatsvindt, de beste exemplaren overleven, maar de ‘beste exemplaren’ zijn die welke de meeste kans hebben zich voort te planten; de theorie zegt niets over zelfzuchtigheid. Darwin was zelf van mening dat bepaalde predisposities om samen te werken aanpassingswaarde zouden kunnen hebben en dus mogelijk uitgeselecteerd konden worden. We weten nu dat iets dergelijks inderdaad het geval is, zowel bij mensen als dieren. Er zijn vele bevindingen verzameld die – Hobbes ten spijt- erop wijzen dat mensen en dieren eerder sociaal dan asociaal van aard zijn en dat hun sociaal gedrag niet in strijd is met aangeboren predisposities, maar er juist uit voortvloeit.

  2. Dan moeten we hier in het westen eerst een mentaliteitsverandering komen, zo lang we hier nog steeds van uit gaan dat alles in overvloed aanwezig is. Zal niemand uit zich zelf minderen en diegene die hiervoor waarschuwen zullen telkens uit weg geschoven worden, want dit willen de westerse overheden niets van weten. De bedrijven, de overheden en coöperaties in onze huidige maatschappij willen steeds meer productie en winsten genereren, daar is ons hele welvaart op gericht. We leven al decennia boven onze stand en plegen wereldwijd roofbouw op alles wat de aarde ons bied en verslepen de waardevolle producten naar onze landen. Daar houden wij in het westen dan ook geen rekening met alle mensen waar wij deze producten weg halen. Deze mensen waar het weg gehaald wordt zullen het eerste merken dat er schaarste gaat ontstaan. Dit zal pas stoppen als alles leeg geroofd is, zo werkt alles eigenlijk en dan geven we elkaar de schuld. De mens roeit zich zelf wel uit door zijn eigen hebzucht. Het einde van elke beschaving heeft hier zijn oorsprong van, dit is helaas telkens een terugkerend fenomeen.

  3. Ik ben het eens met jullie dat het misgaat binnen enkele decennia als we zo doorgaan, zeker nu een steeds groter deel van de bevolking zich ‘westers’ gaat gedragen qua consumptie, zoals China nu.

    Ik heb er wel meer vertrouwen in dat revolutionaire technologieen onze redding zullen zijn. Duurzame energie, zeewater ontzilten voor irrigatie, efficiente mijnbouw voor grondstoffen. Op langere termijn nanotechnologie om vervuiling op te schonen, vleesproductie door afzonderlijke spieren te laten groeien, en grondstoffen uit de ruimte.

    Vanwege de onzekerheid in wanneer bovenstaande zaken mogelijk zullen zijn zouden we er natuurlijk goed aan doen alvast zuinig om te springen met wat we hebben.

Laat een reactie achter