Dit artikel is geschreven door gastauteur Marianne.
Baat hebben
In Nederland leiden zo’n 750.000 mensen aan depressie, en zo’n 800.000 gebruiken antidepressiva. Niet alle personen die aan een depressie lijden slikken antidepressiva maar een deel van mensen die een angststoornis hebben gebruiken het wel, wat het verschil in cijfers verklaard. Vaak wordt er wat argwanend gedacht over deze pillen die ‘niet veel meer zouden doen dan een placebo’; het zouden neppillen zijn. Toch blijkt uit recent onderzoek dat ruim 95% van de patienten die uiteindelijk wel een antidepressivum voorgeschreven krijgen door de huisarts er baat bij heeft op dat specifieke moment.
Dit is opmerkelijk, aangezien er tussen experts onderling veel discussie is over de lengte van therapie. Als consensus wordt in Nederland iemand nog 6 maanden doorbehandeld met het medicijn nadat de sombere gedachten verdwenen zijn, om terugval in een depressie te voorkomen. Het nadeel is dat elke persoon verschilt en bij iedereen andere invloeden spelen op het al dan niet terugkeren van een depressie of depressieve gedachten. Het is haast onmogelijk om een model te maken wat op iedere patiënt van toepassing is. Reden te meer om per persoon te evalueren of het gebruiken van de medicijnen nog geïndiceerd is. Blijkbaar lukt dit de huisartsen met een percentage van 95% erg goed. (1)
Gelukkig zijn?
Deze conclusie wordt ondersteund door een onderzoek van Trimbos (2). Dit onderzoek laat zien dat 89% van de Nederlanders zich gelukkig voelt en dat dit percentage niet zoveel lager is in de groep antidepressivagebruikers. Diegenen met een angststoornis zijn gemiddeld zelfs even gelukkig.
Maar kunnen personen met een psychische aandoening wel een goede beoordeling maken van hun welzijn? Wetenschappers hebben geopperd dat de parameter ‘gelukkig zijn’ niet een goede indicator is voor de kwaliteit van leven, omdat hun humeur een verandering in psychische staat reflecteert en niet objectief genoeg is. Deze personen zouden geen goede inschatting van hun situatie kunnen maken en mede daarom depressief zijn. Deze hypothese wordt volledig ontkracht in een recent onderzoek. Resultaten uit dit onderzoek laten zien dat personen met een psychische aandoening een goed beoordelingsvermogen hebben over het gelukkig zijn; zij hebben dezelfde waarden als voorspeller hiervan, bijvoorbeeld goede relatie met familie en een groot zelfvertrouwen. Het verschil is dat er meer waarde wordt gehecht aan deze condities. Dit geeft aan dat er niks mis is met het beoordelingsvermogen van depressieve mensen. Ook kan er blijkbaar gewerkt worden aan het geluk door gelukkig-makende condities te beinvloeden. Wellicht is een therapie in combinatie met een antidepressivum wel een stap in de goede richting.
1. plosone.org
2. trimbos.nl
Voor mildere vormen van depressie zou ik kiezen voor homeopathische medicijnen zoals Ginseng D1 en Hypericum, of Sint-Janskruid, anti-depressiva voor ernstiger vormen (psychiatrisch medicament). Er zijn twee groepen medicamenten ontwikkeld die als anti-depressiva fungeren: monoamine oxidase (MAO)-remmers en tricyclische verbindingen. Van deze twee worden de tricyclische middelen (zoals Tofranil) het meest gebruikt; ze zijn in de regel effectiever en hebben minder bijwerkingen dan de MAO-remmers (maar zijn onder andere slecht voor de lever).
De therapeutische werkzaamheid van anti-depressiva is waarschijnlijk toe te schrijven aan het feit dat ze de voor synaptische overdracht beschikbare hoeveelheid noradrenaline en serotonine verhogen. Tricyclische verbindingen door de heropname van neurotransmitters tegen te gaan, Mao-remmers door te verhinderen dat MAO neurotransmitters afbreekt. Deze medicijnen veroorzaken bij niet-depressieve mensen geen euforie; waarschijnlijk hebben ze alleen effect op de stemming als er inderdaad sprake is van een depressie (Cole en Davis, 1975). Maar er zijn aanwijzingen dat ze ook bij enkele andere psychische stoornissen een verlichtend effect hebben, zoals bij agorafobie en paniekstoornissen (Sheean, 1985).
Allereerst: leuk dat mijn artikel zoveel reacties oproept. :) doel bereikt.
Daarnaast @ Julie: De huisarts overlegd uiteraard altijd met patienten over welke therapie ingezet wordt. Een patient mag een medicinale therapie altijd weigeren, en het heeft geen zin om iemand die geen medicatie wil slikken toch dit voor te schrijven. Dat weten huisartsen ook. Hypericum = Sint Janskruid en is sinds kort alleen bij de apotheek te verkrijgen, niet meer bij de drogist. Dit komt omdat het een belangrijke interactie heeft met de anticonceptiepil en er zo een risico op zwangerschap bestaat. De minister heeft besloten dat een drogist daar niet voldoende overzicht over heeft, een apotheek wel.
Verder zijn er meerdere groepen antidepressiva dan je beschrijft. Tegenwoordig worden veel SSRI’s voorgeschreven, vaak is dit de voorkeur boven TCA’s (tricyclische middelen). Maar er bestaan nog meer groepen, en er wordt gezegd dat het commercieel gezien handig is als je een nieuw medicijn op de markt brengt, je er een nieuwe ‘groep’ voor verzint. Het wordt dan niet zo makkelijk aan de nadelen van de bestaande groep gekoppeld.
Verder ga ik niet beginnen om uit proberen te leggen hoe de verschillende groepen werken, of beter gezegd: welke hypotheses er zijn. Het is namelijk nog steeds niet 100% duidelijk. Er worden hele boeken over geschreven.
Bij ernstige depressie komt iemand bij een psychiater terecht, via de huisarts. De psychiater wijst een casemanager aan die de patiënt begeleidt d. m. v. gesprekstherapie, en schrijft medicijnen voor. De patiënt (eigenlijk “cliënt), is meestal gemotiveerd om aan de problemen te werken maar de casemanager is getraind om om te gaan met cliënten die geen medicijnen willen of die niet willen praten, gelukkig.
Dat over Sint-Janskruid wist ik ook. Drogisterijen met een apothekersvergunning mogen ook sommige medicijnen verkopen. Het zit ook in Hypericum van A.Vogel,verkrijgbaar bij diverse drogisten. Het kan een wisselwerking hebben met de anticonceptiepil, maar bij sommige lichte anticonceptiepillen is dat niet, altijd eerst even navragen is het beste. Het staat ook op de verpakking of in de bijsluiter als het goed is.
Persoonlijk denk ik, dat er niks tegen liefde op kan.
Liefde werkt inderdaad als een emotionele schoonmaakbeurt. Je voelt allerlei dingen leven waarvan je dacht dat ze dood waren :)
Het beste medicijn, zonder schadelijke bijwerkingen.
Is verliefdheid geen schadelijke bijwerking an sich? Concentratie stoornissen enzo… ;)
liefde valt onder een van die condities die zorgen dat je niet in een depressie komt, of in ieder geval uit je depressie raakt. dus ik ben het er helemaal mee eens :). alleen jammer natuurlijk dat je dat niet voor mensen kunt realiseren.
“Personen en invloeden verschillen”. Dat klopt; de medicijnen werken niet bij alle patiënten. Gebleken is dat verschillende patiënten enigszins verschillende biochemische stoornissen hebben en dus ook uiteenlopende medicaties tegen depressie nodig hebben. Onderzoek suggereert dat er bepaalde biologische “aanwijzers” (of “markers”) bestaan, die kunnen helpen voor iedere patiënt het juiste antidepressieve middel te vinden (Maugh 1981; Davis 1985b). Meestal komt men via bloedonderzoek op het spoor van dergelijke markers.
Interessant stuk trouwens, Marianne. De laatste zin: “Wellicht is een therapie in combinatie met een antidepressivum wel een stap in de goede richting.”
Landelijke gelukscursussen? Doet me denken aan happynomics.
@ Germen: Bedankt! Er wordt ontzettend vaak therapie ingezet, en het is bekend dat dit minstens zo effectief is als medicatie. Een combinatie werkt nog beter voor de meeste mensen. Alleen: waar halen we in Nederland de mankracht vandaan om iedereen in een depressie ook gedragstherapie aan te bieden? Ontzettend jammer vind ik dat.
Marianne,
Alhoewel ik niet bij de redactie hoor: Welkom bij Visionair.nl :)
Ubicumque dulce est, ibi et acidum invenies. (Petronius: Satyricon56,6)
Overal waar het aangenaam is, zul je ook onaangenaams vinden. Oftewel:
Het doet er niet toe of je nu wel of geen antidepressiva gebruikt, als je geluk nooit hebt leren kennen zal de antidepressiva hoogstens een zombie van je maken, als je ooit wel geluk hebt leren kennen…(het gelukkige gevoel, gelukkig zijn) dan zullen antidepressiva het gevoel van geluk wegdrukken. Ik spreek uit ervaring, ik heb lang antidepressiva geslikt als slaaptablet, lormetazepam, dat wordt voor verschillende doeleinden gebruikt, als antidepressiva, bij mij als spierverslapper om in te kunnen slapen. Je hebt trouwens een mooi stuk geschreven.
@ Barry: Elk medicijn heeft verschillende bijwerkingen. En mensen krijgen en ervaren dit allemaal op een verschillende manier. Sommigen ervaren een ‘dempend effect’ als rust in hun kop, sommigen vinden het verschrikkelijk omdat ze zichzelf niet meer zijn. Andere krijgen seksuele stoornissen, wat voor sommigen ook onacceptabel is. Daarom is er ook zoveel discussie over, en moet iedereen dit voor zichzelf uitmaken. En wat ik eigenlijk probeer te zeggen in mijn artikel is dat het voor velen uiteindelijk wel de moeite waard is. Wat niet wil zeggen dat het fijn is, of dat het op een andere manier behandelen misschien beter was geweest. De zombie die jij beschrijft is alleen bij jou type medicijn. Een TCA geeft namelijk juist veel energie, en een SSRI geeft ook nauwelijks moeheid.
BTW: lormetazepam is een benzodiazepine en geen antidepressivum. Het is therapeutisch gezien incorrect van de arts om dit in te zetten tegen depressie, wel tegen inslaapproblemen. Vandaar ook het ‘zombie’, dit helpt inslapen. Maar dan nog zijn er betere alternatieven dat dit specifieke middel. Maar goed, ik mag dit natuurlijk eigenlijk niet zeggen omdat ik niet je volledige situatie ken en geen arts ben.
Marianne,
Als dat de hoofdboodschap is in je artikel dan kan ik niet anders zeggen dan dat ik er natuurlijk wel achter kan staan. Inderdaad kunnen medicijnen voor veel mensen goed zijn. Ik moet zeggen dat ik door het gebrek aan slaap en slaapritmestoornissen regelmatig erg somber werd. Niet depressief, depressief worden ligt gewoon niet in mijn aard maar het vrolijke in mijn karakter verdween wel. De lormetazepam zorgde er wel voor dat ik in slaap terecht kwam maar dat was voor de paar uurtjes die ik sliep gewoon een te gevaarlijk medicijn. Op dat medicijn hoor je gewoon 8 uur te slapen en als je dat niet doet kan het lijden tot geheugenverlies. Dat gebeurde dus ook regelmatig, vaak wist ik nadat ik wakker geworden was na 4-5 uurtjes ondanks het medicijn niet eens meer waar ik was. Sterker nog, soms wist ik niet eens meer wie ik was of ik kreeg 4-5-6 uur nadat ik wakker was opeens totale blackouts, ik heb de auto meerdere keren aan de kant moeten zetten omdat ik opeens momenten had dat ik spontaan zombie werd. Het waren wel momenten dat ik me realiseerde dat er iets niet klopte. Zo van: “ euhm…waar was ik ook alweer naar toe aan het rijden?“…. Dingen die ik al 20 jaar doe zoals schakelen en op de rem trappen en de auto parkeren deed ik dus wel automatisch maar me herinneren hoe ik thuis moest komen ging niet. Overdag slikte ik die medicijnen niet, alleen voor het slapen gaan dus auto rijden zou eigenlijk moeten kunnen. Niet dus… Maar goed, ik verwijt mijn arts helemaal niks, hij had het goed met mij voor en ik wist waar ik aan begon, althans, ik wist dat er bijverschijnselen konden zijn, die had ik gelezen. Ik ben dus ook radicaal gestopt met het medicijn, voor mensen met echte psychoses is dit absoluut af te raden. Ik heb 1.5 week lang kortsluiting in mijn lichaam gevoeld, zo erg dat ik gewoon regelmatig geen controle had over mijn spieren en daarna was ik ervan af. De normale afkickprocedure is 3 tot 6 weken als ik me goed kan herinneren, het boeide me niet wat mijn arts daarover te zeggen had, ik stopte gewoon. Maar goed, voor de mensen die geestelijk echt niet in orde zijn..NIET DOEN! Niet radicaal stoppen! 3 nachten per maand slaap ik nu als een blok beton…waardoor? hmmm…laten we dat maar even als mijn geheimpje houden, in elk geval niet door medicijnen.
Ja voor vele mensen zullen medicijnen een aanrader zijn als dat medicijn voor het juiste doel gebruikt wordt.
Barry, gebruik je tegenwoordig magnesium voor je spieren? En helpt ontspannen ook om in te slapen?
Gezien de ernstige (bij)werking van de lormetazepam bij jou kun jij ook kiezen voor homeopatisch, bijv. passifloracomplex, valeriaan of avena sativa. Homeopathische middelen mag je doorgaans ook combineren zonder gevaar, ook wel met alcohol als je eens een feestje hebt. (Maar dan niet autorijden hè?)
Homeopatische medicijnen hebben inderdaad opmerkelijk weinig bijwerkingen. Dat is ook niet verwonderlijk :)
Wat goed, Germen!
Van Julie. (bloed, zweet en tranen, in verband)