Het georgisme: het beste belastingsysteem?
Volgens de negentiende-eeuwse econoom Henry George was invoering van een belasting op de waarde van grond de beste belasting. Immers, grond kan je niet bijmaken. Zou het georgisme, het flink verhogen van de ozb-heffing van grond, terwijl de overige belastingen worden verlaagd, de perverse prikkels van andere belastingen voorkomen?
Belasting en verstoring
Over het algemeen betekent het invoeren van een belasting, dat mensen zullen proberen deze belasting te ontwijken. In het geval van ongezonde gewoonten, zoals het drinken van alcohol en roken is dat natuurlijk gewenst. Maar in de meeste gevallen zorgt belastingvermijding juist voor ongewenste, averechtse effecten. Een hoge belasting op bezit bijvoorbeeld, zorgt er voor dat mensen minder gaan sparen, waardoor de samenleving als geheel armer wordt. De vliegbelasting, ingevoerd om het milieu te sparen, maakte dat de Nederlandse toeristen met de auto naar Belgische en Duitse luchthavens reden. Het gevolg: de milieuvervuiling werd veel groter in plaats van kleiner. De meeste belastingen hebben dit soort ongewenste bijwerkingen.
Onroerende zaakbelasting op grond alleen
Een uitzondering is de belasting op grond. Land kan niet verplaatst worden. De enige manier om deze belasting te ontlopen is het land te verkopen en een manier te bedenken, waardoor met zo min mogelijk land zoveel mogelijk bereikt kan worden. Dit is uiteraard gewenst, want land is een schaarse hulpbron. Nederland is ongeveer het enige land, waar land uit zee wordt gewonnen. Voor vrijwel alle andere landen geldt dat er hoeveelheid landoppervlak gelijk blijft. Met andere woorden land: kan niet bijgedrukt worden, verdonkeremaand worden of last krijgen van overproductie. Het is dus verstandig, zuinig met land om te springen. Dit is precies wat er met het georgistische heffingssysteem bereikt wordt.
Zeepbel huizenmarkt wordt voorkomen
Deze belasting wordt alleen geheven op land, niet op de bebouwing boven het land. Hierdoor worden landeigenaren niet ontmoedigd om te bouwen. Als de huizenmarkt in een zeepbel verandert, stijgt de waarde van het bouwperceel enorm, van het huis zelf veel minder omdat de bouwkosten van huizen gelijk blijven. Dat betekent ook dat de belasting hierop enorm toeneemt. Uiteraard willen speculanten liever zo min mogelijk belasting betalen, zodat ze hun geld niet in huizen, maar in iets nuttigs gaan steken. Dit betekent het einde van de zeepbel.
Nadelen van het systeem
In een klein land als Nederland is de verleiding voor huiseigenaren en bedrijven groot om net over de grens te gaan zitten. De opmars van de informatie-economie betekent dat grond steeds minder belangrijk wordt. We kunnen uit steeds minder grond steeds meer waarde persen. Een kleine serverruimte op het platteland kan een miljardenbedrijf huisvesten. Maar de mogelijkheid tot ontwijken geldt voor elk type belasting.
En nog wat voordelen
Wel betekent belastingontwijking dat ze ook niet kunnen profiteren van de lage belastingen op andere dingen. Alle economische activiteiten zijn uiteindelijk grondgebonden, waardoor uiteindelijk altijd huur aan de grondeigenaren wordt betaald. Al die slimme belastingontduikers moeten natuurlijk ergens wonen. En dus bieden ze tegen elkaar op voor een nederig stulpje om meer indruk te kunnen maken op de buren. Met als gevolg dat er alsnog veel geld bij de overheid aan de strijkstok blijft hangen. Het is ook een stuk moeilijker, om te rommelen met de waarde van een stuk bouwland. Men zou ook de regel kunnen invoeren, dat de overheid het recht heeft om het land te kopen tegen de prijs die de eigenaar op geeft. Dat zal fraudeurs snel de lust benemen.
Inderdaad blijken ervaringen met het systeem positief. In Amerikaanse steden waar de onroerende zaakbelasting op bouwgrond flink werd verhoogd, terwijl de andere belastingen flink werden verlaagd, stonden er veel minder gebouwen leeg. Kortom: het invoeren van deze belasting is een heel stuk slimmer dan de fantasieloze, destructieve belastingheffingen waar de regering-Rutte nu mee op de proppen komt.