Zo ongeveer een halve eeuw geleden kwam het rapport van de Club van Rome uit. Wat, als we toen wél hadden geluisterd? Het visionaire boek Eldorica van wijlen Jurriaan Andriessen (1951-1991) verkent de mogelijkheden.
Consumptiemaatschappij: goedkoop is duurkoop
Niet alleen consumeren we nu veel meer dan, zeg, een eeuw geleden. Ook gaan de spullen die we gebruiken, veel minder lang mee. Vergelijk iets eenvoudigs als een schaar. Een goede kleermakersschaar, van bijvoorbeeld het Zwitserse merk Victorinox, kost rond de veertig euro, maar gaat met zorgvuldig onderhoud, een mensenleven lang mee. Een schaar van een Chinese fabrikant die werkt met flinterdunne marges en onderbetaalde werknemers kost bij de hedgefund-firma Action rond de twee euro. Deze gaat bij intensief gebruik misschien een paar weken mee.
Misschien dat er drie maal zoveel grondstof in de Victorinox-schaar zit als in een Action-schaar, maar dit is te verwaarlozen vergeleken met de grondstof in de honderden Chinese kleermakersscharen. Wat, als we meteen deze kwaliteitsschaar zouden kopen en de rommel van de Action zouden mijden? Dan zou dat enorm veel milieuvervuiling, onnodig werk en energie schelen. Dit is precies de achterliggende gedachte achter de utopische maatschappij Eldorica van wijlen Jurriaan Brouwer.
Eldorica: een luxe auto voor iedereen
In Nederland worden er 400 000 nieuwe auto’s per jaar verkocht, van gemiddeld rond de 35 000 euro per stuk. Deze gaan gemiddeld twintig jaar mee. Maar wat, als elke van deze nieuwe auto’s honderd jaar mee zou gaan, bijvoorbeeld omdat hun bouwkwaliteit vijf keer zo goed is? Dan zouden we vijf maal zoveel aan deze auto kunnen besteden. Met andere woorden, een luxe Rolls Royce of Tesla voor iedereen. Of, een veel lager bedrag, waardoor we minder zouden hoeven te werken.
Deze duurzame luxe auto voor Eldorica bestaat uit de grondstoffen van de auto’s, die er in onze maatschappij doorheen worden gejaagd. (c) Jurriaan H. Andriessen
Sportschool? Nee, zelf energie opwekken
Eldorica is niet voor luie mensen, al zou je dat op het eerste gezicht zeggen met een vierurige werkweek. Want de energie voor je huishoudelijke apparaten wek je zelf op. De hometrainer in Eldorica is er om je tv-toestel, radio en muziekinstallatie van stroom te voorzien. Ons lichaam kan ongeveer tweehonderd watt aan vermogen opwekken. Dus een uurtje of twee fietsen en slingeren levert genoeg energie voor een avond tv-kijken (Eldorica dateert al weer van voor de komst van de personal computer). Alles wat met de hand kán, is handbediend. Ook dat scheelt stroom. Auto’s zijn er alleen voor langere reizen. Voor ritjes tot vijf kilometer is er een overdekte fiets. Vliegtuigen en olietankers komen in Eldorica niet voor. In plaats daarvan stelde Andriessen zich zeppelins en computergestuurde zeilschepen voor.
Alleen die apparaten, die echt niet zonder stroom kunnen, zoals tv’s, werken op stroom in Eldorica. Deze worden opgeladen via slingerwielen en een hometrainer. De rest is handbediend. (c) Jurriaan H. Andriessen
Zou Eldorica mogelijk zijn?
Kort samengevat: ja, als we een meritocratisch en technocratisch bestuur zouden kennen, zonder incompetente en liegende politici. Weliswaar met enkele aanpassingen – zo valt niet te ontkomen aan de tijdelijke inzet van kernenergie om de basis voor een duurzame energievoorziening te leggen, en zijn zonnepanelen praktischer dan zijn hometrainer-centrale. En dacht hij niet na over zo iets prozaïsch als de verwarming van huizen. Of gezondheidszorg.
Ook zal het kapitalisme vervangen moeten worden door een vorm van geleide economie. Het economische systeem van Eldorica is te zien als een soort luxe technocommunisme. Niet voor niets legde Jurriaan Andriessen sterk de nadruk op een computergestuurde (cybernetische) bestuursvorm.
We kunnen het Jurriaan zelf helaas niet meer vragen. Door een tragisch ongeluk in een zwembad overleed hij in 1991 op 39-jarige leeftijd. Ter nagedachtenis is de stichting Jurriaan Andriessen opgericht. Zijn boek Eldorica, een reisverslag naar een betere wereld (ISBN: 9789027424846) is helaas niet meer in druk, maar is tweedehands nog te verkrijgen. Ook zijn er PDF-scans van het boek in omloop.
Als de aarde niet genoeg is, bouwen we er toch gewoon een tweede aarde omheen? Maak kennis met een knutselproject voor megalomane zielen in de verre toekomst: de matroesjka-wereld.
Bijna iedereen kent wel de matroesjka’s (Russisch voor grootmoeder), de bekende Russische poppetjes, waarin een grote pop steeds kleinere poppen bevat. Maar wat, als je dat met onze steeds meer overbevolkte planeet zou doen? Dus, zeg maar, de aarde inpakken in holle schillen? De futuroloog Isaac Arthur werkte dit concept uit in een video.
Dit concept wordt pas interessant, als de menselijke bevolking enorm groot wordt. We praten dan over flats die de aarde omspannen, een metropool zo groot als een planeet. Maar zelfs op onze enorme aarde is er maar een beperkte ruimte. Waar laat je al die mensen als je werkelijk elke vierkante meter aarde bebouwd hebt? Het antwoord: de matroesjka-wereld. Zo kunnen we desnoods tientallen “extra aardes” om de aarde heen bouwen.
Een duidelijk voordeel is dat we dan de oppervlakte van de aarde zouden verveelvoudigen, en dus veel meer mensen zouden kunnen huisvesten dan op de aarde nu.
De matroesjka-wereld vergroot het aardoppervlak vele malen. Maar hoe veilig is deze toekomstige superstructuur? Bron: screenshot uit bijbehorende video/Isaac Arthur/fair use provision
Matroesjka-wereld: veel werelden met één zwaartekrachtsbron
Is het slim? Het lost één probleem op. De aarde binnen de matroesjka-schillen zorgt namelijk voor zwaartekracht. Zoveel zwaartekracht, zelfs, dat we geen kunstmatige zwaartekracht meer hoeven op te wekken. Maar hoe houden we deze enorme constructie in de lucht? Twee effecten helpen ons mee. Ten eerste: de netto zwaartekracht op een holle schil rond de aarde is nul. Ten tweede, dynamische structuren. Je kan een voorwerp in de lucht houden met een stroom projectielen. Zelfs als het gewicht groter is dan alle bekende materialen kunnen dragen.
Daarvoor in ruil krijgen we dan wel een aantal vervelende probleempjes. Zo moeten we de enorme hoeveelheid afvalwarmte afvoeren. En als de stroom, of wat voor krachtdragend medium er in de toekomst zal zijn, uitvalt? Dan is er waarschijnlijk weinig aan te redden. Een ramp, die alles wat de mens tot nu toe mee heeft gemaakt in de schaduw stelt. Dan verandert de matroesjka-wereld in een begraafplaats zo groot als een planeet.
Als je onzinnige regels als het Bouwbesluit naast je neer kan leggen, ontstaat een explosie van creativiteit. Maak hier kennis met de geestesproducten van tien uitvinders, die het concept minihuisjes wel tot een heel extreem uiterste verkennen.
Niet ieder ontwerp zal iedereen aanspreken. Maar na het bekijken van deze video is je begrip over wat een bewoonbaar huis inhoudt, waarschijnlijk een stuk uitgebreid. De nadruk in het filmpje ligt op ronde vormen. Want waar in de natuur kom je blokkendozen tegen?
Abod Shelter minihuisjes
Het ontwerp Abod van Abod Shelters is erg geschikt voor vluchtelingen in tropische gebieden. Voor een bedrag onder de vijfduizend euro kan een familie onderdak vinden in een volwaardig, klein huis.
Het ontwerp, afkomstig van Abod Shelter uit Zuid Afrika, is veelzijdig en kan ook met andere huisjes in grotere eenheden worden gecombineerd. Zowel voor onderdak, als voor klinieken en werkplaatsen. Omdat het ontwerp uit lichte golfplaten bestaat, is het makkelijk te transporteren. Je kan een compleet dorp op een vrachtwagen laden. Dat gebeurt ook geregeld. Het ontwerp is namelijk redelijk gewild, tot in Tanzania en Ghana toe.
Prettig aan dit ontwerp is ook, dat het lang mee gaat en onderhoudsvrij is. De bouw kan door redelijk handige ongeschoolden plaatsvinden. Dus heb je een ton op de bank en wil je je inktzwarte karma verbeteren, dan is dit dé oplossing.
Abod minihuisjes kunnen in een dag door een groep vrijwilligers worden gebouwd. De golfplaten constructie maakt het ontwerp minder geschikt voor buiten de tropen. Bron/copyright: Abod
Nadeel van dit ontwerp is de lawaaiigheid, als er een zware tropische moessonregen over de golfplaat roffelt. Mogelijk is dit met een strodak op te lossen. Al is dat in de tropen een bron van ongedierte.
De thermische isolatie is natuurlijk ook vrij karig, maar dat is in de tropische gordel in Afrika doorgaans minder een probleem. De witte lak voorkomt oververhitting in de brandende zon.[1]
Kernenergie staat algemeen bekend als gevaarlijk, eng en een ramp voor het milieu. Dit maakt een kerncentrale de ideale mensenverschrikker. De beste uitvinding ooit om de natuur te beschermen.
Schitterende natuur rond Tsjernobyl
In 1982 ontplofte de Sovjet kerncentrale in het dorpje Tsjernobyl (Oekraïne). Vlak bij de, inmiddels, spookstad Pripyat. Een verouderd ontwerp, samen met een grote lust naar avontuur van de technici leidde tot een meltdown van deze oude reactor. Dit liep uit op een reusachtig drama, waardoor radioactieve neerslag een groot deel van Europa besmette. Zo kwamen er tientallen schoonmakers op een ellendige manier om, door kanker en andere stralingsgerelateerde ziekten. Met de toenmalige westerse ontwerpen, en zeker met de sterk verbeterde ontwerpen van nu, was deze ramp niet mogelijk geweest. Toch kunnen we concluderen dat “Tsjernobyl” voor de natuur als geheel een grote weldaad is geweest. Maar liefst 2800 vierkante kilometer is nu een prachtig natuurgebied, waar maar weinig mensen komen.
Kerncentrale als mensenverschrikker. Een zwarte beer geniet volop van de rust in het prachtige Tsjernobyl-natuurreservaat. Bron/copyright: S. P. Gatsjak, chornobyl.in.ua
Kerncentrale als ultieme mensenverschrikker
Op dit moment teisteren vastgoedbazen natuurgebieden als de Hoge Veluwe. In hoog tempo verstenen campings en is er een onbeheersbare uitbraak van steeds luxere vakantiewoningen. Gemeentes willen ze stoppen, maar met eindeloze bezwaarprocedures, ondersteund door topjuristen, krijgen de projectontwikkelaars keer op keer hun zin.
Maar wat, als er een mooie, sfeervolle kerncentrale midden in de prachtige natuur staat? Het liefst eentje, die af en toe wat pufjes enge radioactiviteit los laat als de projectontwikkelaars te vervelend worden. Uiteraard belicht je dit uitgebreid in de kranten en op teevee, het liefst met een snotterende Bewogen Bekende Nederlander. En, natuurlijk, de schadelijke gevolgen van radioactiviteit voor de seksuele potentie en de kwaliteit van de huid. En zie daar. Illegale paddestoelenpluk is opeens geen probleem meer. Want, paddenstoelen hopen radioactieve stoffen op. Poeliers geef je een geigerteller cadeau, zodat ze elk aangeboden stuk wild kunnen onderzoeken op radioactiviteit. Dat vernietigt ook de markt voor stropers.
Je begrijpt, dat niemand een vakantiehuisje meer wil hebben in de buurt van dat enge ding. Projectontwikkelaars raken hun luxe smaakvolle bosvilla’s voor heren van stand met gouden Rolexen aan de straatstenen niet meer kwijt. Daar kunnen dan de bedreigde dassen en bevers wonen, sfeervol omringd door fluitende winterkoninkjes en fladderende, met uitsterven bedreigde vlinders.
Kamerlid Pia Dijkstra van de partij D66 komt met een voorstel om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën te verbeteren. Geef iedereen boven de 75 jaar een zelfmoordpil, de pil van Drion. Is dit een goed plan?
Wat houdt de Pil van Drion in?
De rechtsgeleerde Huib Drion (1917-2004) stelde in 1991 in een opinie-artikel[1] voor om aan alle ouderen boven de 75 jaar die daar om vroegen, een zelfmoordpil ter beschikking te stellen. Deze pil moest uit twee preparaten bestaan: pil A en pil B. Alleen de combinatie van deze twee preparaten zou een dodelijk effect hebben. Preparaat B zou dan enkele dagen na preparaat A geslikt moeten worden, om de zelfmoordenaar bedenktijd te geven. Dit idee deed het nodige stof opwaaien en werd de spreekwoordelijke Pil van Drion.
Wetsvoorstel Voltooid Leven in grote lijnen
Om in aanmerking te komen moet iemand 75 jaar of ouder zijn;
Het betreft mensen die niet voor euthanasie in aanmerking komen, maar die wel hun leven als voltooid beschouwen;
Deze mensen gaan eerst in gesprek met een levenseindebegeleider;
Er moeten minstens twee gesprekken met de levenseindebegeleider worden gevoerd en daar moet minstens twee maanden tussen zitten;
De levenseindebegeleider is een arts, verpleegkundige of psychiater die een speciale kopstudie heeft gevolgd om levenseindebegeleider te mogen worden;
De levensbegeleider moet toetsen of de doodswens authentiek en consistent is, en of er geen andere oplossingen mogelijk zijn;
Indien de levenseindebegeleider akkoord gaat, wordt er een stervensdatum afgesproken;
De levenseindebegeleider haalt het dodelijke middel bij de apotheek, bewaart het thuis, dient het toe op de afgesproken datum, blijft er bij tot de cliënt dood is en brengt het eventuele restant terug naar de apotheek;
Een toetsingscommissie toetst of alles volgens de regels is verlopen. [4]
Voordelen van de Pil van Drion
Door voorstanders van de Pil van Drion worden argumenten genoemd als: als een oudere vindt dat zijn leven geen zin meer heeft, moet deze in staat zijn op pijnloze wijze een einde aan zijn leven te maken, omdat zelfmoord een mensenrecht is.
Is het vrijwillig kunnen beëindigen van je leven een mensenrecht? Bron: Aangepast
Onuitgesproken argumenten zijn bijvoorbeeld: ouderen zijn duur. Ze werken niet, ze eten onze pensioenpot leeg, doen een buitenproportioneel beroep op de zorg en tot overmaat van ramp verergeren ze de woningnood en stemmen ze vaker dan gemiddeld op populistische partijen. Ze vergiftigen jonge, beïnvloedbare mensen met “foute” ideeën als nationalisme, godsdienst en traditionele feesten. Elk levensjaar van een oudere kost de samenleving tienduizenden euro’s aan pensioen en zorg, die nuttiger besteed kunnen worden aan bijvoorbeeld afvloeiingsregelingen voor politici en bijdrages aan de Europese Unie. Stel dat elke oudere boven de 75 jaar de Pil van Drion zou slikken, dan zou dat 1,4 miljoen AOW-uitkeringen minder, honderdduizenden leegstaande huizen en, als elke oudere boven de 65 deze pil zou slikken, de helft minder zorgkosten betekenen[2]. En denk aan de erfbelasting. Genoeg om zelfs de meest krankzinnige verkiezingsbeloftes na te komen en de Europese Unie fors te spekken. Althans, voor even. Opmerkelijk is ook, dat de discussie over de Pil van Drion vooral oplaait in tijden van economische tegenspoed. Zo toonde de Nederlandse economie in 1991 tekenen van afkoeling en was er in 1993 sprake van een lichte dip.
Sommige voorstanders, zoals [3] gaat het D66-voorstel nog lang niet ver genoeg. Zij willen dat iedereen de beschikking krijgt over deze “wonderpil”, ook mensen onder de 75. Kan de “menslievende” Pil van Drion de redding zijn van onze overheidsfinanciën?
Nadelen van de Pil van Drion
Het voornaamste nadeel van de Pil van Drion is dat het zo veel gemakkelijker wordt om te moorden zonder sporen na te laten. Een moord met deze zelfmoordpil kan dan door een moordenaar een zelfmoord lijken. Een forensisch anatoom kan geen onderscheid maken tussen moord en zelfmoord. Ook betekent het verspreiden van dodelijke giffen onder de bevolking, dat moordwapens altijd dichtbij zijn. In elk drankje kan een dodelijk gif zitten. Geen prettige gedachte.
In het voorstel van D66 is dit nadeel ondervangen door de professionele “levenseindebegeleider” als onafhankelijke derde er tussen te plaatsen. Dit maakt de taak voor moordenaars moeilijker. Moorden door “levenseindebegeleiders” en psychologische moorden, waarbij rijke ouderen wordt aangepraat dat hun leven voorbij is en het goed is als ze sterven, blijven echter mogelijk.
Een tweede nadeel is het nadeel van euthanasie in het algemeen. Het betekent een grote aantasting van de waardigheid van het menselijke leven.
Waarom willen ouderen dood?
Een gezond mens geniet van het leven. Dat geldt ook voor vrijwel alle gezonde ouderen. Redenen om niet meer te willen leven voor gezonde ouderen zijn een gevoel van eenzaamheid, uitzichtloosheid of nutteloosheid. Net als overigens bij jongeren is eenzaamheid een groot probleem onder ouderen. Wij mensen zijn een sociale diersoort en contacten met jongeren zijn erg belangrijk voor ouderen. Ouderen vormen het levende geheugen van de mensheid en zorgen ook voor cultuuroverdracht. Weliswaar een cultuuroverdracht die in strijd is met de door D66 zo geliefde “maakbare samenleving”, maar toch: een cultuuroverdracht.
Conclusie: de Pil van Drion is een onzalig idee. Er zijn zat nuttige dingen die gezonde ouderen kunnen doen, als ze zich nutteloos voelen. Ook wijlen Drion zelf heeft na zijn pensionering nog tal van nuttige dingen gedaan. In plaats van het verheerlijken van de dood en ouderen te zien als ballast, moeten we medische hulpmiddelen en geneesmiddelen ontwikkelen waardoor ouderen langer gezond blijven (bij voorkeur: het verouderingsproces stilzetten of terugdraaien) en ze meer betrekken bij de maatschappij. Dat ouderen minder meegaan met modieuze theorietjes heeft redenen. Vaak, niet altijd overigens, zijn dit erg goede redenen. Hun door levenservaring onderbouwde kritiek kan helpen zaken in perspectief te zetten en betere concepten te ontwikkelen.
Sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie eind jaren tachtig leidt het communisme een kwijnend bestaan. Vrijwel alle nog in naam communistische landen, zoals Vietnam, Cuba en de Chinese Volksrepubliek, zijn kapitalistische autocratieën geworden of hebben veel ruimte gemaakt voor kapitalistische initiatieven. Kortom: de nederlaag van communisme lijkt totaal en definitief, het domein van radicalinsky’s, voor altijd verbannen naar de schroothoop van de geschiedenis. Is de rol van het communisme daarmee uitgespeeld? Integendeel, zegt Aaron Bastani, de schrijver van het boek Fully Automated Luxury Communism: A Manifesto.
Communisme zonder arbeiders
Centraal in het boek staat het idee dat in de toekomst alle menselijk werk overgenomen zal worden door robots, omdat robots alles beter en sneller zullen kunnen dan mensen. Hij trekt hiermee de trend door die al tientallen jaren aan de gang is: de exponentiële toename van de rekenkracht van computers en de overvloedige beschikbaarheid van energie en grondstoffen brengt de waarde van grondstoffen, energie en arbeid terug tot nul. En hiermee de kostprijs.
Het leven wordt door deze technologische deflatie steeds goedkoper. Weliswaar is er steeds minder werk, maar er is wel steeds meer welvaart in absolute zin. Tot nu toe was arbeid de voornaamste manier om welvaart te herverdelen. De meeste mensen hebben een baan. Hiervoor worden ze betaald uit de winsten die ondernemers maken, of uit de belastingen die ondernemers betalen. Maar wat, als er straks geen banen meer zijn? Biojvoorbeeld in 2029, als 1000 euro aan computers meer informatie kan verwerken dan het menselijke brein? Dan verdwijnt het belangrijkste herverdelingsmechanisme, loon. De oplossing is volgens Bastani: een herverdeling van de productiebronnen. Met andere woorden: communisme fase 5, de klassenloze maatschappij in het marxisme zonder dat fase 4, de dictatuur van het proletariaat, plaats heeft gevonden.
De vijf fasen van de maatschappij volgens het marxisme
In zijn boek Het Kapitaal (1867) analyseerde de negentiende-eeuwse Duitse schrijver en filosoof Karl Marx de relatie tussen technologie, kapitaal en maatschappij. Hij onderscheidde hierbij vijf fases in de ontwikkeling van de mensheid. Deze zijn:
1. Jager-verzamelaarsmaatschappijen, zoals de tegenwoordige Khoisan. Deze kenden, stelde Marx, een vorm van communisme om een praktische reden. Bij een zwervend bestaan kan je nooit meer bezitten dan je op je rug kan meedragen.
Karl Marx, de grondlegger van de ideeën achter het marxisme. Bron: Wikimedia Commons
2. Feodale maatschappijen. Met de komst van de landbouw werd het mogelijk bezit te accumuleren en legers te verzamelen. Hierbij perst de heersende klasse, de adel, kleine boeren en handwerkslieden af door middel van hun leger, zodat zij zich de winsten konden toeëigenen. Als marxisten-leninisten of maoïsten het over ‘feodaal’ hebben, verwijzen ze naar dit type maatschappij. We zien een heropleving van de feodale maatschappij in door de maffia en bendes beheerste samenlevingen.
3. Kapitalistische maatschappijen. Met de komst van vrije steden (en al eerder, bij op handel gebaseerde stadsstaten zoals Carthago, maar die pastten niet in Marx’ “ijzeren historische wetmatigheden”) en fabrieken wordt arbeid een factor die los staat van land en de adel. Naast de adel ontstaat er een klasse van gegoede burgers, de “bourgeois”, die het “proletariaat”, de arbeiders, tewerkstelt, een mager loon betaalt en de winsten herinvesteert om nog rijker te worden. Volgens het marxisme verkeren westerse landen in deze fase.
4. Dictatuur van het proletariaat. Marx droomde van een machtsovername door het proletariaat, waarbij er een egalitaire maatschappij zou ontstaan. Het proletariaat zou dit doen zonder respect voor de bourgeois, m.a.w. er zou een dictatuur van het proletariaat ontstaan. De productiemiddelen komen in handen van de staat. Dit communistische ideaal werd min of meer, ten koste van het nodige bloedvergieten, verwezenlijkt in de voormalige Sovjet-Unie en landen als Cuba en China.
5. Communistische maatschappij. Op een gegeven moment worden machines zo productief, dat ze alles voor vrijwel niets kunnen produceren. Iedereen kan nu een luxebestaan leiden zonder te hoeven werken. Omdat de productiemiddelen in handen zijn van de staat, wordt er niemand meer uitgebuit en kan iedereen eerlijk delen. Dit ideaal is in geen enkel land bereikt, wellicht oliestaten (tijdelijk en alleen voor de eigen bevolking) uitgezonderd.
Zoals we anderhalve eeuw later weten, bleek de praktijk weerbarstig. Hoewel zijn economische analyse in grote lijnen klopte, was hij te weinig macchiavellistisch qua beoordeling van de menselijke aard in zijn ideale maatschappij (zo voorzag hij niet de opkomst van de “rode adel” van corrupte partijfunctionarissen en inefficiënties bij het planningsproces) en onderschatte hij nationalisme enorm.
De vijf grote crises
Volgens Aaron Bastani heeft het kapitalisme de afgelopen twee eeuwen redelijk zonder kleerscheuren doorstaan, maar wordt het nu geconfronteerd met een existentiële crisis, vanwege vijf ontwikkelingen die tegelijkertijd op ons af komen. Deze zijn: klimaatsverandering, schaarste aan hulpbronnen zoals energie, water en grondstoffen, vergrijzing, een groeiend aantal “nutteloze” mensen, door Bastani “unnecesariaat” genoemd en, de grootste bedreiging, een nieuw tijdperk van machines waardoor de productiefactor arbeid geheel zal worden vervangen door machines, m.a.w. kapitaal. Kapitaal dat steeds ongelijker verdeeld is. In landen als de VS en het Verenigd Koninkrijk hebben tientallen mensen nauwelijks genoeg geld op de bankrekening staan om een maand te overleven. En een grote groep mensen die niets te verliezen heeft, is niet bevorderlijk voor de stabiliteit.
De keuze voor armoede voor de meesten…
Kapitalisme verricht in grote lijnen twee taken: het vergroten van de rijkdom (door efficiënte productietechnieken) en het herverdelen van de rijkdom (door lonen). Waar het vergroten van de rijkdom steeds beter lukt, geldt dit niet voor de herverdeling. Immers, arbeid wordt steeds minder belangrijk. Het logische eindresultaat zal een wereld zijn waarin een kleine groep rijken vrijwel alles bezit, van asteroïdemijnen die de aardse mijnen door hun enorme productie weg zullen vagen, tot vloten met zonne-energie producerende satellieten en een monopolie op medische technologie voor bijvoorbeeld levensverlenging. En de rest van de mensheid? De minst ongunstige uitkomst is dat deze in strak geregeerde sloppenwijken komen te wonen, waarbij het voedsel uit 3d-printers komt. Dit is immers de meest CO2-neutrale oplossing. Een wereld die veel weg heeft van die in de science-fiction film Elysium wordt geschetst. Waarschijnlijker is dat als alle bargaining power van de bevolking verdwijnt, de wereldbevolking op volstrekt pijnloze en hygiënische wijze zal worden gereduceerd tot 500 miljoen mensen, zoals de Georgia Guidestones aanbevelen. Dat is immers de efficiëntste en meest winstgevende oplossing.
In de bioscoopfilm Elysium leidt een schatrijke elite een bestaan zonder ziekte of gebrek in de gelijknamige ruimtekolonie, terwijl de rest van de mensheid is opgesloten in armoedige sloppenwijken. Luxe-communism wil een bestaan als in Elysium maar dan voor iedereen. Bron: bewerkt screenshot van de trailer van Elysium
Of voor luxe communisme
Het alternatief is, aldus Bastani, dat we nu het nog kan, kiezen voor luxe communisme. Met andere woorden: het verdelen van de productiefactoren onder de bevolking. Asteroïden, bijvoorbeeld, zijn niet het bezit van één persoon of land, maar van de gehele mensheid volgens het Ruimteverdrag. Ook bij de privatisering van intellectueel eigendom kan je je vraagtekens zetten. Met blanket patents kan de technische vooruitgang in een gehele sector stil worden gelegd. Dus zo bekeken is luxe-communisme de meest logische en ook menslievendste oplossing. Om luxe-communisme te bereiken moeten we, aldus Bastani, en ook Visionair.nl, kiezen voor verlicht populisme. Populisme, zo verketterd door de “progressieve” elite, is de enige ideologie die de belangen van de bevolking op nummer 1 zet. En die ons kan behoeden van een bestaan als in Elysium, waarbij een genetisch verbeterde opperklasse in verbijsterende luxe leeft en de overige 99% onder ellendige omstandigheden.
De Nederlandse Raad voor de Volksgezondheid beveelt de regering aan, eerst de ouderen en andere mensen met een zwak immuunsysteem te vaccineren tegen het covid-19 veroorzakende SARS-CoV-2 coronavirus. Is dat verstandig? Nee, zegt een natuurkundige die een epidemiologische analyse maakte. Is het beter om juist de (over het algemeen kerngezonde) superspreaders eerst te vaccineren, hoe onethisch het ook klinkt?
Verspreiding SARS-CoV-2 vooral door superspreaders en in superspreading events
Massale uitbraken van SARS-CoV-2 vonden voornamelijk plaats bij massa-bijeenkomsten binnenshuis[1]. Beruchte gevallen waren audities van zangkoren, kerkdiensten, vrijdaggebeden in moskeeën, discotheken, slachthuizen, feesten binnenshuis en politieke bijeenkomsten. Of in verpleeghuizen met kwetsbare mensen. Vaak begon deze epidemie bij één geïnfecteerde persoon die meerdere van dit soort gelegenheden bezocht: de superspreader. Zo besmette een Zuid-Koreaanse besmette vrouw tientallen mensen in zowel een ziekenhuis als een kerkdienst [2].
Extinguish the curve: waarom juist de superspreaders aangepakt moeten worden
De mensheid is beter af zonder het SARS-CoV-2 virus en andere op mensen gedijende virussen. Een vaccin, zeker een in sneltreinvaart, dus relatief gezien gebrekkig op bijwerkingen getest vaccin als nu in omloop wordt gebracht door de farmabedrijven Pfizer en Moderna, is een nogal ingrijpende manier om dit virus wereldwijd uit te schakelen. Als er andere, minder ingrijpende methoden zijn om het transmissiecijfer R flink onder de 1 te krijgen (m.a.w. ervoor te zorgen dat er per geïnfecteerde minder dan 1 persoon wordt besmet, dus dat de epidemie uitsterft), genieten deze de voorkeur. Het voorkómen van superspreading events, zoals verbieden van alle grote bijeenkomsten binnenshuis, is weliswaar niet erg leuk, en een ernstige aantasting van de grondwettelijke vrijheid van vereniging, maar effectief is het wel. Een andere maatregel, die veel zoden aan de dijk zou zetten is het vaccineren van superspreaders. Dat zijn in het geval van covid-19 mensen met veel sociale contacten, mensen die met kwetsbare groepen werken (personeel ziekenhuizen en verpleeghuizen) of mensen die in covid-19 gevoelige ruimten werken (zoals slachterijen). Zo krijgen we met een kleinere hoeveelheid vaccins de epidemie veel sneller onder controle.
Hoe sporen we de superspreaders op?
SARS-CoV-2: is het ethisch verantwoord om gezonde mensen eerder in te enten, als we daarmee de epidemie eerder stoppen? Bron: overheid USA (state.gov)
De meeste mensen hebben een relatief klein aantal contacten. Een klein aantal mensen heeft een enorm aantal contacten. De Israëlische natuurkundige Shlomo Reuvin ontwikkelde een effectieve manier om deze potentiële superspreaders op te sporen: vraag een groot aantal mensen wie hun kennissen zijn. Een klein aantal mensen duikt dan veel vaker dan anderen op. Juist déze mensen moeten eerst gevaccineerd worden, stelt Reuvin, en niet eenzame ouderen. In zijn rekenmodellen bleek een veel kleiner percentage inentingen al een enorm effect te hebben: als de meeste superspreaders worden ingeënt, blijkt de epidemie ook bij een laag ingeënt percentage van de bevolking, denk dan aan tien tot twintig procent, een drastische daling in R te vertonen. Met wat we nu weten over het SARS-CoV-2 virus, kunnen we deze superspreaders gericht inenten. De ‘indirecte vaccinatieplicht’, waarvoor binnen de VVD gepleit wordt, is weliswaar een aantasting van grondwettelijke vrijheden (lichemelijke integriteit, in dit geval), maar zou in het stoppen van superspreading events dus in feite buitengewoon effectief zijn.
De huidige, nog uit de achttiende eeuw of eerder stammende regeringsvormen, zoals autocratie, monarchie en democratie, hebben de grootste moeite om de snelle technologische veranderingen bij te benen.
Hoe de regeringsvorm van de toekomst eruit zal zien, zal voor een erg groot deel afhangen van de vraag hoe de mens van de toekomst er uit zal zien en hoe de mensheid van de toekomst verspreid zal zijn over reële en virtuele werelden. In deze video gaat futuroloog Isaac Arthur daar verder op in.
Als een van de weinige landen gaat Estland qua regering fast forward richting de toekomst met het e-Estonia project. Bron/copyright: e-estonia.com
Zonder vrijheid geen visionair denken
Visionair denken vereist totale intellectuele vrijheid. Elk alternatief moet afgewogen worden, zonder dat anderen ons gaan opleggen hoe wij moeten denken, of hoe we niet moeten denken. Vrijheid in denken is als zuurstof voor visionairen. Nooit zullen wij ons onderwerpen aan censuur.
En zeker niet aan censuur door Facebook-baas Mark Zuckerberg, die medeplichtig is aan landroof van het illegaal bezette Koninkrijk Hawai’i.
Geen vrijheid van maningsuiting meer op Amerikaanse sociale media
We moeten helaas vaststellen, dat door een misplaatste kruistocht tegen politiek incorrect denken het intellectuele debat steeds meer verengd wordt. Zwarte Piet is fout, “want” racistisch. Kritiek hebben op het rammelende covid-19 beleid van het regime-Rutte, dat zich baseert op – niet door enige wetenschappelijke inzichten gehinderde – rammelende adviezen van het RIVM is fout, “want” brengt de volksgezondheid in gevaar. Kritiek op eerwrakende soennieten is fout, “want” “islamofobie” is racistisch. Het recente verbod van Facebook op de folkloristische figuur Zwarte Piet vormde voor ons de druppel. We leven niet in de Verenigde Staten, maar in Nederland. De Usanen, met hun eigen inktzwarte verleden wat betreft landroof van Hawaiianen en het verjagen en uitmoorden van inheemse Amerikanen hebben geen enkel moreel recht om ons Nederlanders en Belgen voor te schrijven hoe wij een kinderfeest vieren.
Steeds meer mensen zeggen de censurerende gigant Facebook vaarwel en kiezen voor Friendweb.
Friendweb: het Nederlandse alternatief voor Facebook
Gelukkig is er nu een alternatief voor de steeds verstikkender wordende Amerikaanse sociale media-giganten. Friendweb. Friendweb is weliswaar nog klein, maar groeit snel. Friendweb is een Nederlandstalig alternatief, waar geen sprake is van censuur. Het opzetten van een concurrent voor een sociale netwerksite is niet gemakkelijk. Het is te vergelijken met het opzetten van een alternatief telefoonnetwerk. Toch geloven we dat dit initiatief kans van slagen heeft, als we er met alle vrijheidslievende Nederlandstaligen er voor gaan. Aan ons zal het niet liggen. We heten jullie welkom op Friendweb en natuurlijk in onze groep, https://friendweb.nl/visionair !
Nu in Nederland en de rest van Europa de epidemie aan het afnemen is, zien we steeds duidelijker de gevolgen van deze crisis. Een ervan is dat duidelijk is geworden, hoe fragiel ons handelsnetwerk is. Komt de voedselvoorziening in gevaar?
Aan het begin van de crisis waren er angst voor tekorten. Zo was er na paniekzaaierij op social media een massale run op wc-papier, waardoor supermarkten kampten met lege schappen. In de magazijnen van fabrikanten en groothandelaren lag ruim voldoende wc-papier.
Dit gold niet alleen voor wc-papier. Onze supply chain is voor alsnog intact gebleven. Er waren genoeg voorraden, supermarkten werden ’s nachts bevoorraad en de slechtbetaalde vakkenvullers en cassières werden essentiele beroepsbeoefenaars.
Tekorten zijn voorkomen, behalve in de zorg. Het geeft het gevoel dat de crisis overwonnen is. Maar is dit gevoel terecht?
Kans op voedseltekorten
Nederland is nog een van de rijkste landen ter wereld. Dat betekent, dat uitgaven aan voedsel slechts een beperkt percentage van ons maandelijke budget innemen. Zo geven mensen op bijstandsniveau gemiddeld rond de tweehonderd euro per persoon per maand aan voedsel uit [1]. Dat komt neer op twintig procent van het inkomen op bijstandsniveau van alleenstaanden. De vaste lasten zijn echter hoog in Nederland. Dat betekent, dat een grote stijging van de kosten van voedsel voor de allerlaagste inkomens grote problemen gaat opleveren. In armere landen is dit probleem nog veel groter. Schrijver dezes is aan het begin van de coronacrisis in Libanon geweest. Libanon is een klein, dichtbevolkt land (zeven miljoen mensen op een oppervlakte van een kwart van Nederland). Zo zat Libanon al behoorlijk in de problemen voordat de coronacrisis uitbrak. Economisch wanbeheer, het instorten van toerisme en het opdrogen van de geldstroom uit Syrië bracht het land al op de rand van de afgrond. De coronacrisis leverde de genadeslag. Er is nu (mei 2020) sprake van acute hongersnood in dit ooit welvarende land[2].
Komt er een nieuwe hongerwinter? Gelukkig lijkt die kans klein – Nederland is meer dan zelfvoorzienend in voedsel. Bron: ANEFO, onbekende fotograaf
Er zijn nu rijen van uren[2] voor de voedselbank. Geweld voor voedsel is niet uitgesloten. Voedselrellen werken erg destabiliserend. De Arabische Lente begon met voedselrellen.
Vooralsnog blijft het rustig. Velen accepteren de lockdown en mensen willen niet nog meer chaos. Toch wordt de onvrede groter, wat zich vertaalt in demonstraties om de lockdown te beëindigen
Geen directe reden tot zorg in Nederland. Althans op papier
Nederland is vruchtbaarder en iets minder dicht bevolkt dan Libanon. Als Nederlanders over zouden stappen op een vleesarm dieet, is Nederland in staat om veel meer dan de tegenwoordige bevolking te voeden volgens het Landbouw Economisch Instituut[3], in een onderzoek uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse regering. Met de huidige veeteelt is de voedselbalans negatief. Om de enorme hoeveelheden varkens, kippen en rundvee van voer te voorzien is een veelvoud van de landbouwoppervlakte in Nederland nodig. De export zal stil komen te liggen onder dit rampscenario, waardoor deze bedrijfstakken drastisch in zullen krimpen. Ook dreigen op de langere duur kunstmesttekorten. Stikstof kunnen we lokaal uit de lucht sourcen, magnesium uit zeewater en kalium uit Franse kalimijnen, maar fosfaten komen uit Marokko. Tenzij er echt vervelende omstandigheden uitbreken, zoals een burgeroorlog, een extreme zonnevlam of extreme weersomstandigheden is de voedselvoorziening in Nederland voor langere tijd safe. Zeker als er zeewierfarms in de Noordzee worden aangelegd.
Maar wat als de Nederlandse overheid ook hier het af laat weten?
De afhandeling van de coronacrisis liet blunder na blunder zien. Voor een groot deel ligt dit aan de erg bureaucratische organisatie van de Nederlandse gezondheidszorg. Nederland heeft ervaring met de hongerwinter van 1944-1945 en is daarom veel beter voorbereid op hongersnood dan op een epidemie. Boeren zijn veel zelfstandiger en minder gebonden aan protocollen dan zorgprofessionals. Ook is het ministerie van landbouw kleiner en veel minder bureaucratisch dan VGZ. Wel moeten ze zich aan steeds verder doorwoekerende milieuwetgeving, zoals de stikstofnorm, houden.
Robuustheid inbouwen
Ons land is klein en goed georganiseerd, maar bij een echte systeemcrisis is het niet uitgesloten dat het interlokale distributienetwerk gaat falen. In dat geval is een lokaal back-upplan levensreddend. Volkstuinen, lokale telers en voedselverwerkers kunnen in dat geval voor voedselzekerheid zorgen. De Nederlandse tuinbouw draait voor een groot deel op buitenlandse uitzendkrachten. Waarom hier geen Nederlandse werklozen en arbeidsongeschikten aan het werk zetten? Dit zou ons land ook minder vatbaar maken voor systeemcrises en landbouwvakkennis verspreiden onder een groter deel van de bevolking.
