geriatrie

Vormen anti-verouderingsmedicijnen een bron van de eeuwige jeugd? Lucas Cranach, der Jungbronnen. Bron: Wikipedia Commons/Lucas Cranach

Waarom de overheid anti-verouderingsmedicijnen zou moeten vergoeden

De kosten voor gezondheidszorg rijzen de pan uit. De reden: de bevolking veroudert, maar de leeftijd waarop zich de eerste chronische ziekten aandienen, de gezonde leeftijdsverwachting, daalt licht. Daardoor wordt de periode waarin mensen medische zorg nodig hebben, gemiddeld steeds langer. Is het niet slimmer om het verouderingsproces zélf te stoppen, in plaats van aan symptoombestrijding te doen?

Gezonde levensverwachting
De gezonde levensverwachting is gedefinieerd als het aantal levensjaren, dat een gemiddeld lid van de populatie (bijvoorbeeld Nederlanders of Belgen) ziektevrij doorbrengt. Hoe ouder mensen worden, hoe groter de kans dat ze een chronische ziekte, zoals suikerziekte, hartklachten of kanker oplopen. Het gevolg daarvan is dat het aantal ziektejaren, en hiermee de kosten van de gezondheidszorg, exploderen. Waar in 1980 mannen in Nederland gemiddeld op hun 60ste ziek werden, en op hun 72e stierven (12 jaren), is het aantal ziektejaren nu toegenomen tot 15 jaren (op een levensverwachting van 80 jaar) (1): Deze trend zal bij ongewijzigd beleid, en zonder dat er ingrijpende veranderingen zullen komen, doorzetten. Kortom: willen we dat de levenskwaliteit van ouderen goed blijft, en de kosten voor gezondheidszorg beheersbaar, dan is het verstandig om ons veel meer dan nu te richten op preventie van chronische ziekten.

Het percentage gezonde jaren daalt.
Het percentage gezonde jaren daalt.

 

Chronische ziekten als symptomen van veroudering
Bij oude mensen komen chronische ziekten veel meer voor dan bij jongeren, De reden is dat ons lichaam veroudert. Dit uit zich in veranderingen in cellen, weefsels en organen. Telomeren, de uiteinden aan chromosomen, worden korter. Steeds meer cellen springen daarom in de ‘slaapstand’: ze veranderen in senescente cellen. Ons immuunsysteem verzwakt. De communicatie tussen mitochondriën en de celkern raakt ontregeld(2).  Eiwitten verliezen hun vorm en verstoppen cellen.
Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt steeds meer dat typische ouderdomsziekten, zoals diabetes, kanker, dementie en reuma, in feite slechts symptomen zijn van deze processen. Kunnen we deze verouderingsprocessen stopzetten of zelfs omkeren, dan voorkomen we veel van deze ziekten.

Hebben we al effectieve medicijnen tegen veroudering?
Misschien dat we onbedoeld zelfs al enkele effectieve anti-verouderingsmedicijnen in handen hebben, die nu worden gebruikt om ouderdomsziekten te behandelen. Metformine, bijvoorbeeld, is een effectief medicijn tegen ouderdomsdiabetes. Nu bleek uit medische onderzoeken iets opmerkelijks. De levensverwachting van diabetespatiënten die met metformine werden behandeld, bleek zelfs hoger te liggen dan die van

de gezonde controlegroep(3). Metformine is overigens geen onschuldig snoepgoed en kent enkele bijwerkingen.
Een cocktail van het anti-leukemiemedicijn dasatinib en quercetine (een voedingssupplement), bleek effectief in het verwijderen van senescente cellen in patiënten met gevorderde IPF (idiopathische pulmonaire fibrose), waardoor zij in een veel beter

e conditie raakten(4). Ook dasatinib heeft de nodige bijwerkingen.

Preventie is prettiger en goedkoper dan dure pleegzorg
Als we er in slagen door een uitgekiende combinatie van medicijnen en voedingssupplementen, het verouderingsprocess flink te vertragen of zelfs om te draaien, komen er vele gezonde levensjaren bij. Ze hoeven minder een beroep te doen op verpleegzorg of ziekenhuizen en kunnen, als ze dat willen, langer doorwerken. En het allerbelangrijkste: dit vergroot het levensgeluk van ouderen sterk. Als de overheid, of ziektenkostenverzekeraars deze medicijnencocktails zouden vergoeden, betekent dat een veel langere levensduur.

1. Trends in gezonde levensverwachting, CBS, 2014
2. Nuo Sun, The Mitochondrial Basis of Aging, 2016
3. N. Barzilai et al., Metformin as a tool to target aging, Cell Metabolism, 2016
4. First in-human trials of senolytic drugs encouraging, Science Daily, 2019

Waarom de overheid anti-verouderingsmedicijnen zou moeten vergoeden Meer lezen »

De ideeën van De Grey zijn bij zijn vakgenoten op zijn zachtst gezegd omstreden.

Aubrey de Grey: eerste honderdvijftigjarige al geboren

Aubrey de Grey is biomedisch gerontoloog en onderzoeksleider van een stichting die gewijd is aan onderzoek naar levensverlenging. Hij rekent er op dat nog tijdens zijn leven artsen over alle hulpmiddelen beschikken om ouderdom te “genezen” — wat betekent dat ouderdomsziekten verleden tijd zijn en het leven tot in lengte van dagen kan worden verlengd.

“Ik vermoed dat we vijftig procent kans hebben om binnen ongeveer vijfentwintig jaar veroudering medisch onder controle te hebben gebracht,” aldus de Grey in een interview dat hij gaf voordat hij een lezing hield voor de Britse Royal Academy of Science.  “Met onder controle brengen, bedoel ik dezelfde mate van medische controle die we over de meeste infecties hebben vandaag de dag.”

De ideeën van De Grey zijn bij zijn vakgenoten op zijn zachtst gezegd omstreden.
De ideeën van De Grey zijn bij zijn vakgenoten op zijn zachtst gezegd omstreden.

De Grey ziet een tijd voor zich waarin mensen naar hun artsen gaan voor regelmatige “onderhoudsbeurten”, wat tegen die tijd gentherapie, stamceltherapie, stimulering van het immuunsysteem en een aantal andere geavanceerde medische technieken inhoudt.

De Grey is wetenschappelijk onderzoeksleider voor de Californische non-profit  stichting SENS (Strategies for Engineered Negligible Senescence) Foundation. Hij is medeoprichter van de stichting in 2009.

De Grey ziet veroudering als de levenslange ophoping van verschillende typen moleculaire en cellulaire schade in het lichaam. “Het idee is aan zogeheten preventieve geriatrie te doen, waarbij periodiek moleculaire en cellulaire schade wordt gerepareerd voor deze schade ziekte verwekt”.

Lang leven als bijverschijnsel van genezen ouderdomsziekten
Chronische ouderdomsziekten dreigen ons gezondheidszorgstelsel totaal te ontwrichten. Dodelijke hartaanvallen of infectieziekten zijn medisch gezien niet erg duur, maar chronische ziekten als kanker zijn dat wel. Alleen als we ouderdomsziekten uitroeien, blijkt de gezondheidszorg betaalbaar en op te brengen. Een prettig nevenverschijnsel is dat we veel langer leven, aldus De Grey.

De uitdaging
Op dit moment wordt per jaar ongeveer drie maanden aan de levensverwachting toegevoegd. Experts schatten dat er in 2030 ongeveer een miljoen mensen van honderd jaar of ouder in de wereld zijn. Sommige onderzoekers denken dat de zich uitbreidende epidemie van overgewicht de levensverwachting zal drukken.

De ideeën van De Grey lijken erg radicaal, maar feit is dat de twintigduizend dollar die het blad Massachusetts Institute of Technology (MIT) Technology Review uitloofde als beloning voor elke moleculair bioloog die aan kon tonen dat De Grey’s SENS-theorie “zo fout was dat deze het niet waard was op academisch niveau besproken te worden” nooit is uitgekeerd.

De rechters op het panel dat de beslissing nam, grepen in toen een groep van negen vooraanstaande wetenschappers De Grey’s werk als “pseudowetenschap” karakteriseerden. Zij waren van oordeel dat SENS grenswetenschappelijk bezig was, namelijk actief op een terrein met ideeën die nog experimenteel getest moeten worden. Sommigen, aldus de jury, vinden deze ideeën intrigerend. Anderen staan vrij ze in twijfel te trekken.”

Celtherapie

Als we progeriapatiëntjes kunnen genezen, hebben we waarschijnlijk ook de sleutel voor het aanpakken van veroudering in handen.
Als we progeriapatiëntjes kunnen genezen, hebben we waarschijnlijk ook de sleutel voor het aanpakken van veroudering in handen.

De Grey’s primaire doel is het aanpakken van ouderdomsziekten. Deze ziekten laten op dit moment de kosten van de zorg in Nederland en andere westerse landen exploderen en veroorzaken zeer veel menselijk leed. In De Grey’s woorden:  “Het is absoluut niet de bedoeling mensen in slechte conditie in leven te houden. Dit gaat over het voorkomen van ouderdomsziekten. De therapieën waar we nu aan werken leiden slechts tot een lang leven als bijeffect van een betere gezondheid.”

De Grey deelt ouderdomsschade op in zeven categorieën, waarvoor reparatietechnieken moeten worden ontwikkeld om zijn visie van herhaaldelijke onderhoudsbeurten werkelijkheid te laten worden. In sommige categorieën staat de wetenschap nog in de kinderschoenen, terwijl er andere categorieën zijn waar het doel bijna mee bereikt is. Een voorbeeld van een dergelijke bijna voltooide categorie is stamceltherapie. “Stamceltherapie is oorspronkelijk bedoeld om een bepaald type schade om te keren, namelijk het verlies van cellen die afsterven en niet automatisch worden vervangen. Stamceltherapie wordt nu al klinisch getest in mensen,” aldus de Grey. Hij gaf als voorbeelden mensen met ruggenmergbeschadigingen. De Grey en anderen stellen dat deze technieken op een dag gebruikt kunnen worden om door ziekten beschadigde hersenen en harten te herstellen.

Levensduur: onbeperkt
Uiteindelijk is er altijd een fysieke doodsoorzaak. hart- en vaatziekten zijn de grootste doodsoorzaak onder oudere mensen. Op dit terrein is er nog veel onderzoek te verrichten, al weten onderzoekers nu in welke richting ze moeten zoeken. hartziekten die hartstoornissen, hartaanvallen en beroertes veroorzaken worden veroorzaakt door de ophoping van “moleculair afval” – bijproducten van de stofwisseling – die ons lichaam niet kan afbreken of uitscheiden. “Dit afval hoopt zich in de cellen op en gaat uiteindelijk in de weg zitten van de manier waarop de cel werkt.”, aldus de Grey.

De Grey werkt samen met Amerikaanse collega’s om enzymen te identificeren in niet-menselijke soorten die het afval kunnen afbreken en de cellen kunnen schoonmaken. Het doel is genetische therapieën te ontwikkelen die deze vermogens aan mensen geven. “Als we het menselijk lichaam bepaalde vormen van cholesterol kunnen laten maken die zich niet ophopen in de cellen van bloedvaten, zouden we simpelweg geen hart- en vaatziekten krijgen, aldus hem.

Hoe oud zullen we worden?
De Grey aarzelt om exacte voorspellingen te doen over de verwachte  levensduur in de toekomst, maar zegt wel dat met elke grote stap in levensverlenging, wetenschappers meer tijd zullen hebben om nog meer wetenschappelijke vooruitgang te boeken. Als er op die manier naar gekeken wordt, zal de eerste persoon die de leeftijd van duizend jaar bereikt, minder dan twintig jaar na de eerste persoon worden geboren die de honderdvijftig zal halen. Als wetenschappers tenminste even creatief blijven op hogere leeftijd. De resultaten tot nu toe zijn niet bemoedigend. Wel kunnen gepensioneerde geleerden eindelijk zeggen wat ze al die tijd al dachten, zonder bang te hoeven zijn voor de wetenschappelijk banvloek. Helaas zijn tegen die tijd hun ideeën al verouderd. De voornaamste doodsoorzaak zal bestaan uit ongevallen. Ziekte als doodsoorzaak zal domweg verdwijnen. Als je maar elk jaar je lichaam een APK-keuring laat ondergaan.

bron:
NewsDaily

Aubrey de Grey: eerste honderdvijftigjarige al geboren Meer lezen »