kiesrecht

Elke verkiezing zien we het weer: het verschijnsel strategische stemmer. Is het werkelijk mogelijk politici te slim af te zijn en ondanks het nauwelijks democratische Nederlandse kiessysteem jouw wensen maximaal te bevorderen door een welgemikte stem?

Mark Rutte en Diederik Samsom verketterden elkaar tijdens de verkiezingscampagne, maar lijken nu vrolijk met elkaar in zee te gaan. Dit tot teleurstelling van vele zogeheten strategische stemmers die op PvdA en VVD hebben gestemd. De stemstrategie van de strategische stemmers lijkt dus niet zo slim. Wat is wel een slimme strategie?

Wat beweegt politici?
Politici zijn mensen die er hun beroep van hebben gemaakt, gekozen te worden en zo macht uit te oefenen. Er zijn drie redenen waarom iemand politicus wordt. De eerste reden is de wens, daadwerkelijk iets te veranderen  in een land door middel van politiek: idealisme dus, in de ‘needs’ theorie van McClellan bekend als ‘need to achieve’. De tweede reden is behoefte aan macht, in de psychologische theorie bekend als ‘need to dominate’ (n-Dom). Een welbekende behoefte die ook overmatig sterk aanwezig is bij captains of industry. De derde reden is de behoefte aan zelfverrijking. Hoewel de inkomens van Tweede Kamerleden en ministers niet slecht zijn – respectievelijk rond de 100.000 tot 130.000 euro bruto per jaar plus onkostenvergoedingen, zijn andere baantjes veel lucratiever. Voorbeelden: commissaris of baas bij een bank (tot 500.000 per jaar), burgemeester van een grote stad (200.000), bestuursvoorzitter van een woningbouwvereniging of universiteit (300.000 of meer) of het ultieme financiële walhalla: onbelaste internationale baantjes zoals bij de VN of bij Brussel. Landelijk politicus worden is daarmee lucratief, vooral als je lid bent van een grote partij. Grote partijen beschikken over een uitgebreid netwerk, waardoor er voor je talloze baantjes openstaan. PvdA’er Wim Kok, bijvoorbeeld, is nu multimiljonair.

De enige uitzondering is de SP. Hier moeten de leden het grootste deel van hun inkomen afdragen aan de partijkas. Als zakkenvuller kan je dus beter niet bij de SP gaan, ook al omdat de SP’ers niet populair zijn in het baantjescircuit. Wat je wel kan doen is als je eenmaal gekozen bent, de partij uit stappen. Dan mag je wel alles lekker zelf houden. Ali Lazrak heeft daar een lekker zakcentje aan overgehouden. De vierde motivatie om politicus te worden, plichtsgevoel, is overigens opmerkelijk zeldzaam.

Ook voor de PVV en andere bij het establishment impopulaire partijen, zoals de SGP of Partij voor de Dieren, geldt trouwens dat ze weinig aantrekkelijk zijn voor baantjesjagers. Weliswaar mogen deze Kamerleden alles zelf houden, maar hun kansen op een lucratief baantje als bijvoorbeeld burgemeester zijn klein tot nihil vanwege hun “besmette” verleden.

Hoe laat je politici doen wat jij wilt? Stemmen?
Stemmen is, het is al eerder hier ter sprake gekomen, in feite nauwelijks effectief. Bij enkele politici spelen ideële motieven zeker een rol, maar de behoefte aan macht en geld is zeer sterk. Wil je een politicus die voornamelijk door idealisme gedreven wordt, dan ligt een stem op een kleine partij (denk aan Partij voor de Dieren, ChristenUnie, SGP), nieuwe partij of de anti-establishment partijen SP of PVV het meest voor de hand. Deze partijen beschikken nauwelijks over een baantjesnetwerk. SP’ers dragen af, PVV’ers zijn besmet. De partijen CDA, PvdA, VVD, D66 en GroenLinks, niet toevallig voorstemmers voor het ESM verdrag, zijn onbetrouwbaar. 50+ is de nieuwste onderneming van politiek entrepreneur Jan Nagel, die met alle winden meewaait en dus ook twijfelachtig.

Verder is een verstandig idee te letten op hun stemgedrag in het verleden. De partij die het vaakste met jou meestemt bij moties zal dat vermoedelijk ook in de toekomst doen. Check hier.

Buitenparlementaire actie
Buitenparlementaire actie is effectiever dan stemmen. Slechts ongeveer 2% van de Nederlandse bevolking is hoogbegaafd en hiervan gebruikt ook maar een klein deel zijn of haar hersens. Bij meerbegaafden is dit percentage vergelijkbaar. Nauwelijks goed voor één of twee Kamerzetels. Als je weet dat de stem van een Nobelprijswinnaar natuurkunde maar half zo zwaar telt als de stem van een zwartekousen-gereformeerde zwakbegaafde man die met de machtiging van zijn vrouw dubbel stemt, weet je al weer genoeg. Stemmen op zich heeft dus maar weinig zin, hoewel je dus door op een extreme splinter of populistische partij te stemmen nog enige invloed kan uitoefenen. Buitenparlementaire actie is slimmer. Politici zijn erg bang om hun geloofwaardigheid te verliezen. Dit verkleint hun kansen op een lucratief baantje. Als een politicus zeer besmet is zal zelfs zijn vriendennetwerk niet meer baten. Wat dat betreft is het CDA overigens milder dan de PvdA, de VVD neemt een middenpositie in. Op dit zwakke punt is in te spelen.

Stemmen met je euro’s
Veel mensen staan er niet bij stil dat ze een nog veel effectievere ‘stem’ kunnen uitbrengen. Elke maand beschik je over honderden tot duizenden van deze stemmen die je vrij kan besteden. Ik heb het nu uiteraard over euro’s. Belastingontwijking is volkomen legaal en stelt je in staat meer van je euro’s politiek actief in te zetten. Als je bijvoorbeeld voortaan alleen nog op de markt, in kleine zelfstandige supermarkten (of in biologische winkels) koopt in plaats van in grote ketens, verspreid je de rijkdom meer over de bevolking. Dat is dus als het ware een meer socialistische stem. Door je hypotheek af te betalen subsidieer je de overheid in plaats van de banken. Door zonnepanelen te kopen, uiteraard afkomstig uit een democratisch land als Duitsland, Taiwan of Korea, stem je op democratie en vrijheid in plaats van op oliedictaturen. Je kan ook op jezelf stemmen door je geld te investeren in bijvoorbeeld isolatie of een eigen bedrijf in plaats van dure merkartikelen te kopen. En zo zijn er nog meer voorbeelden te bedenken. Wat zijn jullie suggesties?