lichaam

De oorsprong van ons lichaam

In deze driedelige documentaire serie van de BBC “Origins of Us”, neemt Alice Roberts ons mee op reis naar het verhaal van ons eigen lichaam. Ze laat aan de hand van kenmerken van ons huidige lichaam zien wat dit ons kan vertellen over de omstandigheden waaraan onze voorouders werden blootgesteld en zich aan moesten aanpassen. Ze zoekt verklaringen voor lichamelijke kenmerken zoals waarom mensen amper nog een vacht hebben en waarom baby`s bij mensen als je het vergelijkt met andere primaten standaard te vroeg geboren worden.

Deel 1: Botten, in dit deel wordt de evolutionaire reis van de mens bekeken aan de hand van ons skelet.

 

Deel 2: Ingewanden, hierin wordt duidelijk hoe onze ingewanden zich hebben aangepast aan het dieet van onze voorouders, hun voedselaanbod heeft evolutionair gezien een boel veranderingen teweeg gebracht. Zo zijn mensen bijvoorbeeld in staat veel beter zetmeel te verteren dan andere soorten mensapen. Ook lijkt voedsel een grote invloed te hebben gehad op de ontwikkeling van paarvorming bij mensen.

 

Deel 3: Hersenen, in dit laatste deel wordt ingegaan op het pronkstonk van de mensheid in de evolutionaire strijd om voortbestaan, onze hersenen. Wat zorgde ervoor dat onze hersenen zo groot konden worden, en heeft het naast voordelen ook nadelen? En wat is de rol van koken geweest op onze hersenomvang?

 

Een interessante vraag wellicht is hoe ons huidige leefmilieu onze lichamelijke evolutie vandaag de dag beïnvloed. Zijn het de mensen die het meest gevoelig zijn voor RSI waar tegenwoordig het sterkst tegen wordt geselecteerd? Hoe ziet de gemiddelde mens er over een 2 miljoen jaar uit? Speculatie is gewenst :-)

Pygmeeën zijn door hun kleine lengte en hun unieke cultuur uitstekend aangepast aan het leven in het oerwoud. Helaas worden ze door hun kleine lengte zwaar gediscrimineerd.

‘Mens moet kabouter worden om wereld te redden’

Een stel Amerikanen kwam wat langer geleden met een opmerkelijk plan om de aarde te redden. Niet minder mensen, maar minder mens. Zal de mens verkleinen tot pygmeeënformaat de aarde leefbaarder maken?

Ons lichaamsgewicht hangt met de derde macht af van onze lengte. Dat gaat hard. Een dwerg van 1,20 meter is twee maal twee maal twee, dus acht keer zo licht als de langste man ter wereld van 2,40 meter. Iemand met een acht keer groter lichaam heeft ook vele malen meer voedsel en kleding nodig dan iemand met een klein lichaam. Omdat de Nederlandse bevolking gemiddeld steeds langer wordt, is de bouwhoogte begin deze eeuw opgetrokken van 2,50 meter naar 3 meter. Dat betekent een toename van de bouwkosten met meer dan tien procent. Denk ook aan het energieverbruik, want een groter bouwvolume betekent ook dat veel meer warmte nodig is om de temperatuur op peil te houden.

Pygmeeën zijn door hun kleine lengte en hun unieke cultuur uitstekend aangepast aan het leven in het oerwoud. Helaas worden ze door hun kleine lengte zwaar gediscrimineerd.
Pygmeeën zijn door hun kleine lengte en hun unieke cultuur uitstekend aangepast aan het leven in het oerwoud. Helaas worden ze zwaar gediscrimineerd.

Je merkt het verschil als je als Nederlandse reus (schrijver dezes is bijna twee meter lang) in een land waar de mensen veel kleiner zijn dan hier rondreist. In huizen moet je bukken, in bussen is één zitplaats al gauw niet genoeg (waardoor ik uitweek naar het dak van de bus, alleen wel uitkijken voor de takken). Kleine mensen zijn de droom van vliegtuigontwerpers. En inderdaad: kleinere mensen hebben veel minder voedsel nodig dan reuzen.

Kortom: slagen we er in om onze lengte met bijvoorbeeld een derde terug te brengen, van Hollands naar pygmeeënformaat bijvoorbeeld, dan besparen we maar liefst tweederde op voedsel. We produceren ook minder afval. Het deel van ons lichaam waar het het meeste om draait is ons hoofd, om precies te zijn die anderhalve kilo gekronkeld hyperactief zenuwweefsel waarin zich volgens de huidige stand van de wetenschap onze ziel en zaligheid afspeelt. Als we onze herseninhoud intact laten – veel groter en beter dan nu kan ons brein toch niet worden volgens veel neurologen – kan de rest van ons lichaam worden verkleind.

Dit idee heeft echter de nodige nadelen. Sociaal gezien is het namelijk erg handig om lang te zijn. Lange mensen verdienen meer (wat ook wel nodig is uiteraard, omdat ze meer gebruiken) en vooral lange mannen worden als natuurlijke leiders gezien. Er is maar één geval waarin een kortere Amerikaanse presidentskandidaat een langere versloeg – dat was in de verkiezingsstrijd van Nixon versus Ford. Kortom: wie zichzelf doelbewust verkleint, veroordeelt zichzelf tot een leven als verschoppeling.

Zal de lange mens uitsterven net zoals de dino? In periodes van voedselschaarste zijn kleine mensen in ieder geval enorm in het voordeel. Weliswaar kunnen grote mensen harder meppen, maar ze worden ook vaker als bedreiging gezien. In ieder geval is de kans zeker aanwezig dat voor ruimtevluchten vooral kleine mensen worden uitgezocht. Daarvoor hoeft immers veel minder voedsel mee te worden genomen. Dus wie weet maken de onderdeurtjes, waar hun hele leven lang letterlijk op neergekeken werd, over een paar decennia wel een grote lange neus naar de knarsentandende langbenen terwijl ze op weg zijn naar Mars of Ganymedes…