Staat zonder land voor Roma en Sinti
De geschiedenis van de Sinti, Roma en andere nomaden zoals Sami en Touareg bestaat uit een voortdurend gevecht tegen de natiestaat. Kan het niet slimmer?
Natiestaat een vloek voor nomaden
Na eeuwenlang bloederige oorlogen, burgeroorlogen en geharrewar is Europa nu opgedeeld in een aantal min of meer stabiele landen. Regionale afscheidingsbewegingen als die van de Basken dan uitgezonderd. Toch zijn er volken die nooit een eigen land zullen krijgen.
Het bekendste voorbeeld zijn uiteraard de Sinti en Roma die doorgaans een nomadisch bestaan leiden.
Dit leidt tot ongemakkelijke situaties. Nomaden voelen zich vaak meer verbonden met hun eigen groep dan met de natiestaat waar ze toevallig hun wagens hebben geparkeerd. Ook de landen waar ze verblijven, zien ze in de praktijk als tweederangs burgers. Wat ook niet echt helpt is dat de leefgewoontes van de voornaamste bevolkingsgroep in deze landen vaak heel anders zijn dan die van nomadische volken.
Toerisme en emigratie van gepensioneerden gaat meestal wel goed
Grootschalige volksverhuizingen komen de laatste halve eeuw heel voor. Ze zijn alleen van tijdelijke aard: toeristen. Elke zomer gaat een groot deel van de Europese bevolking massaal op trektocht. Anders dan nomaden worden deze tijdelijke immigranten van harte verwelkomd. Er zijn zelfs diverse bureaus die tot doel hebben zoveel mogelijk toeristen te lokken.
De reden is dat de rechtspositie van deze mensen goed vastligt – het zijn toeristen die tijdelijk te gast zijn – en dat ze goed betalen. Dit geldt ook voor gepensioneerden die emigreren naar een zonniger land. Hun afwijkende gewoontes worden dan door de inboorlingen doorgaans voor lief genomen en zijn vaak een grote bron van vermaak. Al zijn er ook bij toerisme overlastproblemen.
De staat zonder land
Ooit heersten de hospitaalridders van Sint Jan, de orde van Malta, over het gelijknamige eiland. Na de bezetting van Malta door de Engelsen en onafhankelijkheidsverklaring daarna verdween de staat van de johannieters.
Toch wordt de soevereine order van de ridders van Malta in enkele opzichten nog erkend als staat. De staat heeft het recht postzegels uit te geven, is waarnemer bij de algemene vergadering van de VN en enkele kantoren en landgoederen van de ridderorde in Italië en Malta hebben extraterritoriale status: gebiedjes die officieel niet tot het omringende land behoren. De orde houdt zich nu, voor zover bekend, vooral met liefdadigheidswerk bezig en telt ongeveer 12.000 ridders, voornamelijk Europese adel. Ze mag eigen paspoorten, postzegels en munten uitgeven en heeft bepaalde internationale verdragen mede ondertekend.
Eigen staat voor nomaden
Een dergelijke constructie kan ook worden gebruikt om de Sinti en de Roma uit de brand te helpen. Mensen die dat willen, kunnen zich laten registreren als staatsburger van de Sinti-of Roma staat. Deze staat wordt een nieuwe lidstaat van de Europese Unie.
De staat kan enkele kantoren toegewezen krijgen als soeverein grondgebied, maar haar bewoners zullen net als overige EU-burgers overal in Europa kunnen wonen en werken. De nomaden kunnen hun eigen wetten invoeren, zolang deze niet in strijd zijn met het EVRM of andere Europese verdragen.
Misschien kan een vergelijkbare constructie gekozen worden voor andere groepen die het helemaal gehad hebben met de wetten van de meerderheid: anarchisten, libertariërs, communisten en noem maar op.