Sirolimus, of rapamycine, verlengt de levensduur van muizen rond de 12%. Bron: Wikimedia Commons

Levensverlengend middel in onderzoek blijkt effectief bij mensen

Volgens een nieuw artikel in Science Translational Medicine, hebben onderzoekers everolimus (RAD001), een op rapamycine lijkende stof, op mensen getest en verbetert het een typisch verouderingskenmerk: een verminderd immuunsysteem.

Rapamycine
Rapamycine, ook wel sirolimus, werd ontdekt in een bacterie die op het eiland Rapa Nui (Paaseiland) voorkomt.

Sirolimus, of rapamycine, verlengt de levensduur van muizen rond de 12%. Bron: Wikimedia Commons
Sirolimus, of rapamycine, verlengt de levensduur van muizen rond de 12%. Bron: Wikimedia Commons
Rapamycine, door de bacterie aangemaakt als, en oorspronkelijk in onderzoek als, schimmeldodend middel, wordt nu klinisch gebruikt bij de behandeling van kanker en voor de onderdrukking van de afstoting van donororganen.
In eerder onderzoek verlengde rapamycine de levensduur van muizen met 9% tot 14%, zelfs als de muizen het middel op gevorderde leeftijd ingespoten kregen. Rapamycine verminderde de ernst van typische ouderdomsziekten in muizen, zoals stijfheid in de ledematen, hartstoornissen, afname van het denkvermogen en verminderde beweeglijkheid.
De ontdekkingen wijzen op de mogelijkheid, dat “mTOR remmers”, zoals rapamycine en everolimus, een gunstige invloed hebben op veroudering en ouderdomsziekten in mensen.

20% sterkere respons op vaccins
Het zou vanzelfsprekend decennia duren voordat de effecten van een medicijn op de levensduur van mensen bekend zijn. Omk deze reden hebben de onderzoekers aan de Novartis Institutes for BioMedical Research en hun samenwerkende partners een indicator van veroudering gemeten: het effect op het afnemen van de immuunrespons op een griepvaccin in 65-plussers.
Het verouderen van het immuunsysteem maakt oudere mensen vatbaarder voor infecties en laat ze minder antistoffen aanmaken bij vaccinaties. Daarmee is dit een belangrijke oorzaak voor ziekte en dood. In hun studie ontdekten de onderzoekers, dat everolimus de respons op een griepvaccin met 20% versterkte.

Bijwerkingen
“De weerstandsbevorderende effecten van mTOR remmers moet worden bevestigd met vervolgonderzoeken,” aldus de onderzoekers. Hoewel sommige wetenschappers zichzelf volgens rapporten al behandelen, kent RAD001, waneer toegediend in doses zoals gebruikelijk bij kankerbehandeling en orgaantransplantatie, een aantal ernstige bijwerkingen zoals stomatitis (ontsteking van mond en lippen), diarree, misselijkheid, bloedarmoede, hyperlipidemie (verhoogd gehalte aan vet en vetzuren in bloed) en hyperglycemie (verhoogd bloedsuikergehalte). Mensen die dit middel zelf willen gebruiken, kunnen dus beter hun inname van vetten en suikers zoveel mogelijk inperken en mogen niet aan bloedarmoede lijden. Uit andere literatuur [3] blijkt een verminderde weerstand bij muizen tegen het West Nijl virus. Ons lichaam maakt niet voor niets mTOR aan.


mTOR en mTOR remmers

mTOR staat voor mammalian (of mechanical) Target Of Rapamycin. Dit blijkt een kinase (soort enzym) te zijn, dat betrokken is bij veel biochemische processen die met celgroei te maken hebben, zoals het vormen en binden van eiwitten[2]. Hierbij jaagt het enzym het ATP-gebruik in het lichaam op, waardoor er minder ATP beschikbaar is voor andere processen. ATP is de biochemische ‘brandstof’ in onze cellen. mTOR remmers, zoals rapamycine en RAD001, verminderen de activiteit van dit eiwit.
Het remmen van mTOR vergroot de levensduur van alle soorten die tot nu toe bestudeerd zijn. In muizen vertraagt dit ook het optreden van ouderdomsziekten en hiermee tegelijk optredende ziekten.

Lees ook:
Pil tegen veroudering in zicht

Bronnen
1. Joan B. Mannick et al. mTOR inhibition improves immune function in the elderly. Sci Transl Med 24 December 2014: Vol. 6, Issue 268, p. 268ra179 Sci. Transl. Med. DOI: 10.1126/scitranslmed.3009892 (paywall)
2. Protein Page: mTOR (human), Protein Database, PhosphoSite Plus
3. E.L. Goldberg et al., Lifespan-extending caloric restriction or mTOR inhibition impair adaptive immunity of old mice by distinct mechanisms, Aging Cell (2014).