straf

In de meeste landen, waaronder Nederland, krijg je een lagere straf als je iemand in drift doodslaat dan als je iemand doelbewust vermoordt. Als je er goed over nadenkt, is dit behoorlijk krom. Kan dat niet anders en beter geregeld? De argumenten.

Verminderde toerekeningsvatbaarheid levert lagere straf op

Het doden van een mens kan bijvoorbeeld in de volgende strafrechtelijke categorieën vallen: dood door schuld, doodslag of moord met voorbedachten rade. Dood je veel mensen als soldaat, dan krijg je zelfs de militaire Willemsorde opgespeld. Verder kan je tijdens je misdaad nog verminderd toerekeningsvatbaar worden verklaard, In dat geval delen rechters lagere straffen uit, maar de kans is wel groot (bij ernstige misdrijven) dat dan een tbs-maatregel wordt opgelegd.

Kortom: veel rechtszaken zijn een voortdurend juridisch steekspel, waarin een verdachte in samenwerking met zijn advocaat probeert aan te tonen dat hij verminderd toerekeningsvatbaar was, want dat levert strafvermindering op. Verdachten worden juridisch gezien beloond voor het verliezen van hun zelfbeheersing.

Impulsiviteit wordt beloond
Een berekenende dader is volgens het Nederlandse rechtssysteem fouter dan een dader die uit een impuls handelde. Dit is merkwaardig. Alles in onze cultuur is er op gericht om mensen zelfbeheersing aan te leren. We hebben meer sympathie voor een dronkelap die iemand doodrijdt of iemand in elkaar slaat, dan voor een jarenlang mishandelde vrouw die zorgvuldig een moord op haar gewelddadige echtgenoot beraamt en uitvoert. Het is zelfs nog erger. Als een alcoholistische of tirannieke huisvader in een vlaag van drift zijn vrouw doodslaat, krijgt hij een lagere straf, dan als deze vrouw het recht in eigen hand neemt om zo te ontsnappen aan de jarenlange mishandelingen; als ze om haar gezin te beschermen, het recht in eigen hand neemt.In dit geval wordt zelfverdediging niet als verweer geaccepteerd, immers ze heeft wekenlang haar misdaad voorbereid (bijvoorbeeld om aan een vuurwapen te komen).

Het alternatief: het motief van de misdaad de strafmaat laten bepalen
Iemand die lukraak in een moordmachine verandert is een gevaarlijk projectiel dat je het liefst zo lang mogelijk in verzekerde bewaring wilt hebben. Ook het misbruik van alcohol of andere harddrugs is geen geldig excuus om een lagere straf uit te delen. Het is daarom beter te kijken naar wat de redenen voor de verdachte zijn of waren om de misdaad uit te voeren. Was sprake van een situatie van overmacht? Kon de verdachte niet anders? Hoe groot is de kans op herhaling? Als een verdachte redelijkerwijs geen andere uitweg meer had dan door middel van een berekende zware misdaad een bepaalde zeer ernstige situatie op te lossen, moet mijns inziens een lagere strafmaat worden gehanteerd dan voor een gewelddadige dronkenlap die iemand in blinde drift doodslaat.