Culturele vrijhaven in Amsterdam: ADM
Geen vrijstaat op zee, maar een soort van een ‘vrijstaat’ op land. Of beter gezegd: een vrijhaven. Het bestaat en is te vinden in Amsterdam: de culturele vrijhaven ADM.
Vrijhaven en vrijstaat
Er is een verschil tussen een vrijhaven en een vrijstaat. Het woord vrijstaat is een woord dat in historie werd gebruikt in de officiële naam van een staat of een bepaald gebied wat autonoom werd. Door de toevoeging van het woord vrijstaat aan de officiële naam werd de eigen autonomie benadrukt. Het was hierbij mogelijk dat de betekenis van het woord autonomie verschillend werd gebruikt. Het kon bijvoorbeeld gaan om een staat die onafhankelijk werd van een bepaald land of om een gebied wat meer autonomie kreeg binnen een bepaalde natiestaat. Ook werd het woord ‘vrijstaat’ wel eens gebruikt als synoniem voor het woord republiek. Nog steeds wordt het woord vrijstaat gebruikt. De officiële naam van de Duitse deelstaat Beieren is Freistaat Bayern en er is een provincie in Zuid-Afrika met de naam Vrijstaat wat vroeger de Oranje Vrijstaat was.
Een vrijhaven is een plaats met een bijzondere vrijstellingen. Het is plek met weinig regels en met weinig toezicht.
ADM
De Amsterdamsche Droogdok Maatschappij (ADM) was een scheepswerf in Amsterdam die in 1877 is opgericht en tot met 1985 in gebruik is geweest. Er werden onder andere schepen verbouwd en gerepareerd. Voor het eerst werd dit gebied in 1987 gekraakt om vervolgens in 1992 te worden ontruimd. In 1997 werd het terrein verkocht aan speculant Bertus Lüske en in hetzelfde jaar werd het terrein wederom gekraakt. In 1998 ging Lüske met een knokploeg het terrein op om te proberen de krakers van het terrein te verjagen en daarmee het terrein te ontruimen. Iets wat Lüske niet gelukt is.
Vanaf 1997 is het gekraakte terrein uitgegroeid tot een culturele vrijhaven of vrijplaats. Een vrijplaats met een eigen cultuur, met eigen regels en een eigen tijdsbeleving. Een unieke woon- en werkgemeenschap van ongeveer 125 personen die een eigen samenleving binnen de Nederlandse samenleving vormen. ADM heeft sindsdien een nieuwe betekenis gekregen. Na de kraak in 1997 werd de naam namelijk snel omgedoopt tot Amsterdamse Doe (het zelf) Maatschappij.
Het geheim om het al 15 jaar op het gekraakte terrein te kunnen uithouden is door aan culturele zelfverdediging te doen zoals ze het zelf noemen. Door het stichten van een kunstenaarskolonie is er een culturele vrijplaats ontstaan die uniek is en daaraan ontlenen ze hun bestaansrecht. Het ADM is te beschouwen als een cultureel experiment. Een experiment die al 15 jaar duurt en periodiek wordt bedreigd in haar voortbestaan. Het is daarom ook van belang om uniek te blijven.
In onderstaande video is de aflevering van het programma De Hokjeman te zien waarin programmamaker Michael Schaap te gast is bij de mensen die de culturele vrijhaven ADM vormen. Het geeft een goed inzicht in een levendige woon- en werkgemeenschap die anders voor veel mensen verborgen was gebleven.
ADMLeeft, website van de woon- en werkgemeenschap ADM