ziekenhuis

Kandidaat-voorzitter van de PvdA, Ronald Plasterk, wil de ziekenfondsen afschaffen en alle medische behandelingen voortaan door de overheid laten betalen. Dit in ruil voor belastingverhoging, uiteraard. Wat zijn  de voors en tegens van dit idee?

Waarom zijn er meerdere ziekenfondsen?
In het Nederlandse ziektenkostensysteem zijn alle onderdanen van de majesteit verplicht verzekerd. Wel mogen ze kiezen bij welke ziektenkostenverzekeraar ze zich willen verzekeren. Elke ziektenkostenverzekeraar biedt een vast basispakket aan, voor een prijs tussen de zeventig en honderdtien euro per maand, en een variabel aanvullend pakket. (De basispakketten verschillen op twee punten: al dan niet vrije behandelaarkeuze en de hoogte van het eigen risico; een hoog eigen risico en geen vrije behandelaarskeuze levert de scherpste premies).

Gezondheidszorg is echter duur. Een gezin geeft voor ziektenkostenverzekeringen al gauw twee- tot driehonderd euro per maand uit, plus de van het loon afgehouden AWBZ-premie (rond de 150 tot 300 euro per werkende bruto per maand). Als de fiscus niet bij zou springen met de zogeheten zorgtoeslag, zou dat voor lagere inkomens rampzalig uitpakken.

Goedkopere zorg door slimmer inkopen
De ziekenfondsen concurreren met elkaar op prijs voor het basispakket. Om premiekortingen terug te kunnen verdienen, moeten ze beknibbelen op de inkoopkosten van de zorg. Dit uiteraard tot woede van ziekenhuizen en specialisten. Allerlei creatieve methoden zijn de afgelopen jaren al uitgeprobeerd: bijvoorbeeld dure en incompetente behandelaars verbannen, dat scheelt namelijk hoge vervolgbehandelkosten.
Ook goed werkt als het ziekenfonds zelf (of via een goedkope internetapotheek) de medicijnen verstrekt (scheelt apotheekkosten) of het klantenbestand stimuleren tot een gezond leefpatroon. Dit laatste is lastig: klanten kunnen makkelijk overstappen, dus veel investeren in klanten kan niet.

Wie wel eens in een ziekenhuis komt, als patiënt of als vriend(in) van een patiënt, zal het niet ontgaan zijn dat de kwaliteit van verschillende ziekenhuizen nogal uiteen loopt. In het ene ziekenhuis – de IJsselmeerziekenhuizen, vestiging Almere, was een berucht voorbeeld – zorgt een incompetente bedrijfsvoering voor slechte zorg en hoge kosten, het andere ziekenhuis is in staat ondanks een karig budget toch goede zorg te leveren. Op zich dus niet zo’n gek idee.

Ethische argumenten voor een staatsziekenfonds
Gezondheidskosten zijn extreem hoog, onvoorspelbaar en onvermijdbaar. Niemand heeft gekozen voor het lichaam waarin hij of zij leeft, toch brengt dit een groter of kleiner risico op ziekten met zich mee. Er is daarom het nodige voor te zeggen om onvermijdbare kosten zoals gezondheidskosten geheel door de overheid te laten dragen.

Voordelen van een staatsziekenfonds
Als alle ziekenfondsen in Nederland vervangen zouden worden door een staatsziekenfonds, zou dit veel administratie schelen. Beleidsmanagers voor marktpositionering of commerciëlen om dure reclamecampagnes op te zetten zijn niet meer nodig. Ook hoeven dezelfde werkzaamheden niet voor elk ziekenfonds herhaald te worden. Ook wordt het zo lonend om geld in preventie te steken: immers als een verzekerde door gezonder leven minder vaak ziek wordt, komt dat direct het staatsziekenfonds ten goede. De macht van de staatsinkopers wordt enorm. Een ziekenhuis dat prutswerk levert of te hoge tarieven hanteert, kan de tent wel sluiten, waardoor het snel afgelopen is met wantoestanden.

En nadelen
Nadelen zijn er ook. In tegensteling tot een ziekenfonds is de overheid een politiek orgaan. Lobbyorganisaties van werkenden in de gezondheidszorg kunnen (en zullen) de overheid onder druk zetten om gunstiger werkvoorwaarden af te dwingen, of farmaceuten kunnen lobbyen om behandelingen vergoed te laten krijgen die eigenlijk helemaal niet werken. Dat doen farmaceuten nu al, getuige de woekerwinsten die ze met “noodzakelijke” verplichte vacccinaties als griep of anti-HPV hebben behaald.  Ook neemt de keuzevrijheid van verzekerden drastisch af. De een zweert bij homeopathie, de ander ziet het als verdund water. De een wil een karig basispakket, de ander wil dat alle denkbare zorgkosten verzekerd zijn. Nu zijn er gespecialiseerde polissen voor al deze groepen en meer. Met het nieuwe plan niet meer. Kortom: over deze bezwaren zal grondig nagedacht moeten worden.