Het periodiek systeem Jodium (I)

Een serie artikelen over de verschillende elementen. De legoblokjes waarmee wijzelf, onze aarde en de materie van het universum is opgebouwd hebben allemaal hun eigen specifieke eigenschappen. In deze serie gaan we stap voor stap langs elk element en kijken we wat voor zinvolle zaken de wikipedia erover te zeggen heeft, met daarnaast een interessant filmpje van de universteit van Nottingham waarmee verschillende experimenten met het betreffende element worden gedaan.

Vandaag nummer 53 van de 118 elementen, Jodium (I).

Toepassingen

• In een mengsel van water en ethanol opgelost wordt jodium gebruikt voor het ontsmetten van wonden en bij operaties. Een variant hiervan is povidonjood.
• Thyroxine, een jodiumbevattend schildklierhormoon, wordt gebruikt in de geneeskunde, evenals intraveneuze en intrathecale röntgencontrastmiddelen.
• Bij schimmel- en gistinfecties zoals ‘sporotrichose’ (een schimmelinfectie van huid en lymfevaten) blijkt kaliumjodide dergelijke infecties effectief te kunnen bestrijden.
• Ook kunnen joodtabletten (kaliumjodide, KI) aan mensen in een kernrampgebied worden gegeven. KI verhindert het lichaam de radioactieve jodium te absorberen die in het rampgebied voorkomt, door de jodiumopnamecapaciteit van de schildklier te verzadigen.
• In het zout kaliumjodide vindt jodium toepassing in de fotografie bij het ontwikkelen van foto’s.
• Wolfraamjodide wordt gebruikt in gloeilampen om de gloeidraad beter bestand te maken tegen hoge temperaturen.
• Stikstoftrijodide is een zeer instabiel explosief. Het is te gevaarlijk om te worden toegepast.
• Ter preventie van schildklierhypertrofie wordt aan keukenzout een kleine hoeveelheid van een jodide toegevoegd. Dit zout wordt jozo, jodiumhoudend zout genoemd. Er is echter ook nezo, om mensen de keus te geven zout zonder jodium te kopen. Aan bakkerszout dat in brood gebruikt worden is iets meer jodium (50-65 mg kaliumjodide per kilogram zout^[1]) toegevoegd dan aan jozo (50 mg kaliumjodideper kilogram zout). Het voedingscentrum stelt dat voor een volwassene elke dag 150 tot 300 microgram jodium nodig is om struma te voorkomen; voor kinderen gelden lagere doses.^[2]
• Wanneer een jodiumoplossing en een zetmeeloplossing (stijfsel) worden samengevoegd ontstaan er jodium-zetmeelamylose complexen, die zich kenmerken door een blauwe kleur. Zodoende wordt jodium gebruikt als indicator voor zetmeel.
• Bij mensen kan een schildklierafwijking worden onderzocht door middel van het inbrengen van het radioisotoop ¹³¹I.