Artist impression van de ontdekte exoplaneet bij Alfa Centauri. Bron: ESO

Aardachtige planeet ontdekt op steenworp afstand van de aarde

Bij de ster Alfa Centauri, de ster die het dichtste bij de zon staat, is een planeet ongeveer zo groot als de aarde ontdekt. Tot nog toe werd dit niet voor mogelijk gehouden. Groot nieuws, want nu kunnen we op weg naar een andere wereld.

Artist impression van de ontdekte exoplaneet bij Alfa Centauri. Bron:  ESO
Artist impression van de ontdekte exoplaneet bij Alfa Centauri. Bron: ESO

Lichtste exoplaneet ooit bij zonachtige ster
Europese astronomen die op de sterrenwacht ESO in Chili werken, hebben een planeet met omgeveer de massa van de aarde ontdekt in het Alfa Centauri driedubbelsterstelsel. Dit stelsel ligt het dichtste bij de aarde. Het is ook de lichtste exoplaneet ooit ontdekt bij een zonachtige ster. De planeet werd ontdekt met behulp van HARPS, een instrument verbonden aan de 3,6 meter telescoop van het La Silla Observatorium van ESO in Chili. La Silla ligt op 2400 meter hoogte en grenst aan de kurkdroge Atacama woestijn, wat ideale waarnemingscondities oplevert.

Alfa Centauri is in Nederland wat minder bekend omdat de ster diep aan de zuidelijke sterrenhemel staat (en wij het sterstelsel dus niet waar kunnen nemen), maar het is na Sirius A en Canopus de helderste ster aan onze hemel. De reden: Alfa Centauri staat op slechts 4,2 lichtjaar afstand en is daarmee één van de weinige sterren die wij met fusie- of antimaterieaandrijving (wat de bestaande natuurkunde toelaat) in een menselijk leven zouden kunnen bereiken. Het sterstelsel bestaat uit drie sterren: de zonachtige sterren Alfa Centauri A en B en een verder liggende rode dwerg, die op dit moment van de drie het dichtste bij de aarde staat en daarom Proxima Centauri is gedoopt.

De Europeanen ontdekten de planeet doordat de zwaartekracht van de planeet Alfa Centauri B licht doet schommelen. De aarde doet dat ook met de zon, het barycentrum van het aarde-zon systeem ligt rond de 450 km van het zwaartepunt van de zon. Het barycentrum van de zon en Jupiter ligt net boven het zonsoppervlak en is hiermee veel makkelijker waarneembaar. De reden dat de meeste ontdekte exoplaneten zo zwaar zijn als Jupiter. Dat maakt de prestatie van de astronomen formidabel – ze stelden de ‘schommel’ vast door de rood- en blauwverschuiving te meten. In dit geval was de gemeten ‘schommel’ slechts 51 centimeter per seconde, ongeveer de snelheid van een kruipende baby of slinger van een grote staartklok. Nog nooit eerder is een zo grote precisie bereikt.

Alfa Centauri B is iets kleiner en minder helder dan de zon. De neiuw-ontdekte planeet is echter veelheter dan de aarde, omdat de planeet op slechts 6 miljoen km van het centrum van Alfa Centauri B staat. Ter vergelijking: Mercurius, de planeet die het dichtste bij de zon staat en waar overdag lood smelt, staat op 58 miljoen km. Alleen de nachtzijde van de planeet – gezien de korte afstand tot de ster zal de planeet waarschijnlijk altijd dezelfde kant naar zijn ster gewend houden – komt dus in aanmerking voor bewoning. Om precies te zijn: de smalle strook waar net een glimp van Alfa Centauri B boven de horizon staat, want daar zijn zonnecollectoren te plaatsen. Uiteraard is met fusiereactoren of een andere onafhaneklijke energiebron ook de rest bewoonbaar te maken. Gezien de hoge zwaartekracht en de afwezige rotatie zullen vermoedelijk de nodige vluchtige componenten en water aanwezig zijn, die door kolonisten gebruikt kunnen worden. Helemaal donker zal het niet zijn op de nachtzijde, omdat Alfa Centauri A op 11 tot 35 maal de  afstand aarde-zon staat en dus een helderheid van 0,1-1% van die van de zon zal hebben.

Volgens het team is de ontdekking ook om andere redenen significant. De aanwezigheid van dit type exoplaneten wijst erop dat er vermoedelijk meer exoplaneten zijn. Andere resultaten van HARPS en de sateliet Kepler laten duidelijk zien dat de meeste exoplaneten met lage massa zich in dergelijke systemen bevinden.

Literatuur:
Xavier Dumusque, Francesco Pepe, Christophe Lovis, Damien Ségransan, Johannes Sahlmann, Willy Benz, François Bouchy, Michel Mayor, Didier Queloz, Nuno Santos and Stéphane Udry, An Earth mass planet orbiting Alpha Centauri B, ESO/Nature, 2012

8 gedachten over “Aardachtige planeet ontdekt op steenworp afstand van de aarde”

  1. Als er sprake is van een atmosfeer wordt er dan geen warmte getransporteerd van de warme kant van de planeet naar de koude kant?
    Aan wat voor temperaturen wordt gedacht met betrekking tot de koude kant?
     

    1. Bij de ijle atmosfeer van Mercurius is er een groot verschil in temperatuur tussen dag en nacht, maar in het artikel over Venus staat niks over dat verschil dus daar zal het dan ook vast niet zijn.
      Dus met een gemiddelde atmosfeer zal het aan de nachtkant ook best nog veel te warm worden denk ik.

  2. Zonder atmosfeer wordt het oppervlak wat verwarmd door Alpha Centauri A, wanneer die boven de horizon staat, maar dat zal de temperatuur niet boven de 80 Kelvin brengen. Verder wordt er een beetje warmte getransporteerd door de planeet zelf. Zonder enige warmtebron gaat de temperatuur naar de 2.7 Kelvin van de kosmische achtergrondstraling.
    Met een atmosfeer is er warmtetransport door permanente stromingspatronen zoals de Hadley cellen op Aarde, die warmte van evenaar naar polen transporteren.

    Geweldige ontdekking dit!

  3. Fantastisch nieuws. Maar over Alpha Centauri wordt dit wel degelijk al langer gespeculeerd. Dat er aardachtige planeten zijn. Het is niet dat er nooit over de mogelijkheid gesproken werd. Het zal wel nog wel even duren voordat het rendabel is. De reis duurt nog net iets te lang.

  4. In 1994 werd er via de variaties in de eigenbeweging van Proxima Centauri bepaald dat de ster waarschijnlijk een planeet heeft met een massa van 0,8 keer die van Jupiter op een afstand van 0,17 AE (Astronomische Eenheid, AE, is de gemiddelde afstand van de aarde tot de zon) of 25 miljoen km. Met een leefbare zone tot 0,06 AE zou deze planeet dus ongeveer evenveel licht krijgen als wanneer hij bij ons zonnestelsel in de planetoïdengordel zou staan. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Proxima_Centauri

Laat een reactie achter