Hoe ziet de wereld er geopolitiek uit als de stofwolken van de economische crisis opgetrokken zijn? De eerste contouren worden al zichtbaar voor wie op lange-termijn trends let. Een overzicht.
Europa en Rusland worden derderangs mogendheden
Het gaat al ruim vier jaar, van 2008 tot 2011, niet goed met de wereldeconomie. Opmerkelijk is dat de economische rampspoed niet over de hele wereld heerst. Landen als China, Rusland, Turkije en Brazilië doen het nog steeds goed. Kortom: het lijkt erop dat de crisis een trend versnelt die al langere tijd speelt: het verschuiven van het economische zwaartepunt van Europa naar het Verre Oosten en grondstofrijke landen (veel van de Turkse economische groei komt door Saoedische investeringen).
Structureler is het probleem (althans: geopolitiek gezien) dat de bevolking in Europa krimpt. In Rusland is het probleem nog veel erger. Volgens sommige schattingen zullen in Rusland in 2050 nog maar iets meer dan honderd miljoen mensen wonen, van 150 miljoen nu. Deze mensen zullen ook voor een groot deel uit bejaarden bestaan. Rusland bestaat op dit moment van de grondstoffenexport. Dit geeft het land nu voor even respijt, maar de catastrofale instorting van de bevolking zal het land in existentiële problemen brengen.
De Chinese crisis van 2013
Toch is China in veel opzichten een reus op lemen voeten. Het land verstrekt ondernemingen goedkoop kapitaal waarmee bedrijven tegen zeer lage prijzen producten kunnen dumpen en buitenlandse concurrentie weg kunnen drukken. Dat werkt vrij aardig: van de Europese en Amerikaanse maakindustrie blijft nauwelijks meer wat over. Dit lukt de Chinezen door nauwelijks winst te maken. In feite subsidieert de overheid de maakindustrie enorm door leningen met zeer lage rente.
Dit gaat echter ten koste van enorme interne schulden. Veel leningen van Chinese banken zullen nooit meer terugbetaald kunnen worden. Ook is er nu in China een enorme huizenluchtbel. Dat betekent over het algemeen weinig goeds. Als beleggers hun geld alleen nog maar in huizen en bouwprojecten kunnen steken, is er klaarblijkelijk een einde gekomen aan de beste mogelijkheden om in de Chinese industrie te investeren. Ook beschikken de Chinese staatsbanken over veel slechte leningen, vaak uitgeleend aan staatsbedrijven of vriendjes, die nooit meer terugbetaald kunnen worden. Volgens sommige analisten staat China er zo voor als Japan in 1991. Als om welke reden dan ook de Chinese export stokt, komen de bedrijven met hun slechte leningen fors in de problemen. Ze beschikken niet over reserves om op terug te vallen. Boem. Ongeveer wat er in Japan in 1991 gebeurde.
China kan harde maatregelen nemen door te nationaliseren
China is echter in theorie nog een communistisch land en wordt dictatoriaal geregeerd. Het land riskeert dat de sociale spanningen tussen de rijke kuststrook en het arme binnenland het land uiteen zullen laten vallen, m.a.w. het land uiteenvalt. De Chinese communistische partij zal er daarom niet voor terugdeinzen, harde en impopulaire maatregelen te nemen als dat nodig is om haar heerschappij en China als land voort te laten bestaan. Het land zal niet aarzelen om vals te spelen, dat wil zeggen: in te grijpen in de banksector en deze te nationaliseren, als dat nodig is om het land intact te houden.
Ook kan China kapitaalstromen blokkeren. In feite zijn er nu al nauwelijks manieren voor Chinezen om hun bezit het land uit te krijgen. Geen wonder dat rijke Chinezen er alles aan doen om te proberen het land uit te komen. Dit is bijvoorbeeld de reden dat het onroerend goed in de Canadese stad Vancouver, met een grote Chinese gemeenschap, explosief in waarde stijgt. Het massaal inruilen van yens voor dollars en (toendertijd) Duitse marken door de Japanse banken, om meer rente te verdienen, was de directe oorzaak voor de ineenstorting van de koers van de yen en daarmee van de ineenstorting. Als China dit voorkomt, kan het land ondertussen orde op zaken stellen door de banksector te nationaliseren en te saneren.
Opkomende grootmacht Turkije
Turkije zal in 2025 economisch gezien het machtigste land van Europa en het Midden Oosten zijn. Tegen die tijd zal het Arabische schiereiland door de olie heen zijn en dus geteisterd worden door opstanden. Voor de snel groeiende bevolking in Jemen en Saoedi Arabië is er als de olieinkomsten verdwijnen, geen werk en inkomen meer. Mogelijk zullen Turkse troepen daar orde op zaken komen stellen. Turkije zal gebruik maken van de zwakte van Rusland en Europa om voet aan de grond te krijgen in de Balkan en de Kaukasus. De uitbreiding van de Turkse invloedssfeer zal grotere spanningen met Israël en mogelijk Iran opleveren.
VS in 2025 machtiger dan ooit
Met hun voornaamste geopolitieke probleem, China, uit de running, en een andere lastpak, Rusland, op het punt van ineenstorten omdat de bevolking krimpt, zal de Amerikaanse macht groter zijn dan ooit.
Alleen het komende tekort aan aardolie kan deze positie bedreigen maar gelukkig voor de VS zijn er enorme teerzandvoorraden in het noordelijke buurland Canada en ook in eigen land. Hier in Europa zijn we afhankelijk van Rusland. Als enige continent beschikt Europa nauwelijks over inheemse energiebronnen. De VS is nog steeds een grote olieproducent en met de nieuwe ontdekkingen in o.a. de Bakken Formatie en de Golf van Mexico blijft dat ook zo.
De VS is ondanks de crisis nog steeds de grootste samenballing van economische macht ter wereld. Het land beschikt namelijk over een enorme, aaneengesloten en bewoonbare oppervlakte met een groot rivierennetwerk, dat als goedkoop transportnetwerk kan worden gebruikt. De transportkosten zijn in de VS maar laag. Het land is niet zoals Europa fijn verdeeld in kleine, dichtbevolkte staten. Ook groeit de Amerikaanse bevolking nog steeds, wat veel productieve arbeiders betekent. Mexico en andere Latijns-Amerikaanse staten leveren goedkope arbeid die ook makkelijk integreert. Er zijn geen vergelijkbare grootmachten en dat zal de komende decennia zo blijven.
Weliswaar bevindt de Amerikaanse industrie zich nu in zwaar weer, maar dit komt omdat de dollar overgewaardeerd is. Als de dollar zijn status als wereldreservemunt verliest en devalueert, zullen Amerikaanse bedrijven weer goedkoop kunnen leveren. De VS zal ook de oceanen en het luchtruim wereldwijd blijven beheersen. Hieraan kunnen we ook de ruimte toevoegen. Japan, naast de VS tegen die tijd het enige grote ruimtevarende land met hoogwaardige technologie, misschien op een tweede plaats.
Je visie op de VS vind ik enigszins verrassend.
Dit land kampt met enorme schulden. De economische crisissen waar we mee te maken hebben gehad vinden hun oorsprong in de VS, waarom zou dit land ook niet in elkaar storten?
Valt er ook nog iets te zeggen over de rol van India? Is de situatie daar beter als in China?
Vergeet niet dat de VS haar eigen geld drukt en dat de schulden in Amerikaanse dollar zijn. Als de VS wil, kunnen ze heel snel van die schulden afkomen door de dollar flink te devalueren. De Chinezen en andere obligatiehouders kunnen dan niet anders dan knarsetandend toekijken. Als je die schuld buiten beschouwing laat, zie je dat de VS er strategisch erg goed voor staat. Technisch lopen ze voorop en ze hebben een relatief jonge, productieve bevolking die zich te pletter moet werken om het hoofd boven water te houden.
Geopolitiek gezien heeft de VS een tweede voordeel: het land wordt omringd door oceanen en zwakke buurstaten.
Amerika heeft ook wel wat interne probleempjes inmiddels: http://www.nu.nl/buitenland/2630577/-arrestaties-bij-groeiend-wall-street-protest.html
Mensen beginnen eindelijk zelf in protest te komen en de VS verandert nu ook langzaam in een Egypte en Griekenland en Spanje.
En ik zou Europa niet uitvlakken alleen maar omdat onze bevolking krimpt. Dat heeft ook veel voordelen, namelijk een concentratie van geld naar de volgende generatie toe.
Twee landen , Amerika en Japan ? Daar blijft totaal niets van over.
Japan heeft jaren nodig om er weer boven op te komen.
En Amerika, nou dat weten we allemaal denk ik wel.
De opkomende economieën zullen meer tegenwicht gaan bieden tegen de oude rijke economieën.
Denk bijvoorbeeld aan de samenwerking tussen de BRIC+ landen waarbij US-of-north-A het nakijken heeft. (Brazilië zijn de verenigde staten van Zuid Amerika)
Als China al op de helft van hun ‘per capita’ zit hoe kan de USnA dan de grootste economie blijven? Dat kan alleen met de oude constructie waarin de Dollar de wereldmunt is waarbij alle intercontinentale munt conversies via de Dollar verlopen en de grondstoffen in Dollar worden verkocht. Maar als de Dollar minder belangrijk gaat worden? En daar zorgen die BRIC+ landen wel voor desnoods samen met de Eurolanden.
Kortom, ik zie die USnA geen nummer één blijven en al zouden ze dat blijven dan liggen de economieën van de BRIC landen veel dichter bij de USnA waardoor deze nog maar een klein puntje van de taart beslaat. Vier procent van de wereldbevolking kan onmogelijk bijv. de helft van de assets in handen houden zonder een neo koloniale politiek met Dollar als wereldmunt en afvoerputjes als die van het IMF.