Goede doelen als farce

In dit korte filmpje betoogt de cultuur-criticus Slavoj Zizek dat veel goede doelen enkel bedoeld zijn om ons schuldgevoel af te kopen. We zijn immers niet bereid om échte veranderingen door te voeren. In plaats daarvan verzinnen we talloze manieren om het oude systeem in stand te houden, zonder dat we ons daarover schuldig hoeven te voelen.

5 gedachten over “Goede doelen als farce”

  1. Ik probeer e.e.a te relativeren. 90% van de normale bevolking die iets geeft voor hen die lijden, lijden zelf stille armoede, en voelen zich daarom oprecht betrokken. Dat zijn gewoon de bestaande verhoudingen, en de gevolgen daarvan binnen de kapitalistische maatschappijen. Die zijn dus letterlijk helemaal niet in staat om iets anders te doen, dan het gestelde goede doel te steunen naar vermogen, en ze willen dat ook met mededogen, en inleving. Het is geen schuld afkopen dat ze doen. Ze kunnen niets doen aan de oorzaak die vooraf ging aan de noodzaak tot steun. Het maakt ook niet uit of je je bewust bent van die vicieuze cirkel, want ook dan kun je daar niet veel aan veranderen. Dit omdat de mensheid in enorme aantallen, verschillende omstandigheden, in diverse culturen, en politieke klimaten leeft. In het voormalig communistisch Rusland bijvoorbeeld, wordt gegrapt over de onontkoombare armoede daar. Een doorsnee inwoner in die omgeving, is blij met de ontdekking dat de hotel lakens op het bed vochtig zijn, dan zijn ze tenminste gewassen, zo spreekt men in ’t algemeen. Geïsoleerd levende stammen in het Amazone gebied, kunnen daar leven omdat ze geleerd hebben om met de natuur om te gaan. Dat houdt echter ook in; dat ze weten dat er gezorgd moet worden voor de stam waarin ze leven, en niet voor anderen buiten hun stam. Zo is de alleen daarom overlevende natuur in de mens daar aanwezig, de natuur is puur egoïstisch. Armoede elders kan mij om deze redenen niet verbazen. Evolutie gaat nu eenmaal langzaam, de ontwikkelingen die hier gaande zijn moeten zich nog verspreiden. Communicatie is hét middel om dat te bewerkstelligen. Kapitalisme als gevolg van de ontwikkelingen bij ons ontwikkelde volkeren, is een uitvloeisel van onze natuurlijke drang tot zelfbehoud. We zijn bosjesmensen met mooie pakken aan, meer niet, en uitsluitend omdat we dat kunnen. Niets nieuws onder de zon dus. We ontwikkelen ons vanzelf naar betere tijden voor hen die nu nog lijden, ook dat is evolutie, maar dan die van kennis en technieken. 

    1. Ik denk dat de kern van Zizek boodschap is: “there is a paradox when you repair with your right hand what you ruined with your left hand” en iets verderop “they will live a little bit better … but in the same situation which produced them”
      Ben je het in ieder geval met die twee observaties eens, dat er iets niet klopt aan ‘charitable capitalism’?
      Voor de rest denk ik dat je bericht vooral beargumenteerd waarom de mens van nature egoïstisch is. Gegeven het feit dat wij ook in staat zijn schuldgevoelens te hebben, en compassie, zou ik echter willen toevoegen dat de mens intellectueel in staat is om te zien dat hij/zij een verplichting heeft om de problemen in de wereld op te lossen. En dat is ook wat we zien; mensen wéten dat ze die verplichting hebben, want anders zouden we nooit tot zo’n ‘charitable capitalism’ zijn gekomen. Het is hip om fair-trade te kopen, biologische groenten, beter-leven-kippen, etc.
      Nu, indien we bewust zijn van die verplichting, en indien we weten dat ‘charitable capitalism’ niet deugt, komen we vanzelf tot Zizek’s conclusie: we blijven hangen bij charitable capitalism puur en alleen omdat het een makkelijke manier is om van ons schuldgevoel af te komen.

      1. Misschien dat alternatieve leefwijzen/systemen zoals permacultuur ook makkelijk gemaakt kunnen worden.
        Voor mensen die niet van tuinieren houden bijvoorbeeld, zodat ze zich met andere dingen waar ze wel van houden en die ook belangrijk zijn bezig kunnen houden.
        Wat minder zelfvoorzienend dus, zodat je niet overal verstand van hoeft te hebben.
        Dan wordt het misschien een stuk aantrekkelijker voor een breder publiek.
        En een grote hit.

  2. Het voelt voor mij intuitief eerder als een complex dilemma; waarbij de reëel (naar waarheid) paradoxale toestand die Zizek beschrijft, in oorsprong bij de bron genoemd zou moeten worden. De bron is dan de ontwikkeling van diverse, geïsoleerde groepen machthebbers, (kleine groepen met alle macht en bezit) ten kostte van alle anderen. Deze voor uiteindelijk iedereen, schadelijke kapitalistische systemen wereldwijd, met als katalysator, de al om verspreidde eigenschappen in de mens zelf, veroorzaakt de paradox, die Zizek beschrijft.

     

    De paradoxale situatie; met de rechterhand repareren wat je met de linkerhand geruïneerd hebt, is tegelijkertijd ook waar en onwaar. Dat is het dilemma dat ik bij omschreven situatie intuïtief aanvoel, maar volgens mij ook kan beredeneren.

     

    Van de 100% mensen die geven, leeft 90% in armoede, en 10% in weelde ten koste van de hele wereldbevolking. Het goede doel dat o.a. deze 10% rijken steunen, geeft de paradox zijn verdeelde, maar reële betekenis. De overige 90% is ook onder verdeeld, omdat diverse religieuze motieven daarin een rol kunnen spelen, (schuldgevoel en angst, gebaseerd op indoctrinatie) waardoor deze groep zeker ook betrokken is bij het hypocriete karakter van mensen, die geven in opdracht van hun religieuze indoctrinatie. Daarnaast hou je dan de oprechten nog over, zonder andere motieven dan meedogendheid uit pure ervaringen, of juist door kennis en daardoor inzicht. 

     

    Het voorlopige eindresultaat:

     

    Ze leven een beetje beter, maar verkeren nog steeds in dezelfde situatie, die de omstandigheden schiep.

     

    Aangedragen bestaande oplossing:

     

    Wetenschappelijke en technische verbeteringen aanbieden, aan die mens die daarvoor kiest. Wetten, en daaruit voortvloeiende handhaving van regelgeving werken niet afdoende; er zullen steeds opnieuw, en onderling weer verdeeld, grote groepen ongehoorzamen blijven. Je krijgt namelijk het vrije, intuïtief foute denken nooit onder controle, de mensheid heeft nu eenmaal evolutionaire bugs.  

     

     

Laat een reactie achter