Onderzoek aan een vulkaanuitbarsting uit het grijze verleden wijst uit dat vulkaanuitbarstingen decennia van tevoren kunnen worden voorspeld. Kunnen we door deze nieuwe techniek voorkomen dat er in gevaarlijke gebieden gebouwd wordt en duizenden mensenlevens redden?
Vulkanen geven doorgaans waarschuwingssignalen dagen tot maanden van te voren dat ze op het punt staan uit te barsten. De overheden hebben zo de gelegenheid om het gebied te evacueren. Een nauwkeurige analyse van de gebeurtenissen die leidden tot een zware vulkaanuitbarsting in de vroege Klassieke Oudheid levert nu aanwijzingen op, dat het goed mogelijk is om langer van te voren te weten of de vulkaan op het punt staat uit te barsten.
Onder een vulkaan ligt een magmakamer, waarin hete magma uit de mantel zich langzaam ophoopt. Overschrijdt de druk de weerstand die het gesteente boven de magmakamer biedt, dan wordt dit gesteente bij explosieve vulkanen (stratovulkanen, de meeste vulkanen op het land) weggeblazen.
De opgeblazen stratovulkaan die de Griekse eilandjesring Thera vormt, bijvoorbeeld, was bijvoorbeeld achttienduizend jaar in rust, tot de vulkaan 3500 jaar geleden zijn top er af blies en zo dood en verderf zaaide in de Egeïsche zee (en de Minoïsche beschaving vernietigde). Door deze uitbarsting werd de totale Griekse geschiedenis veranderd: de Dorische invallers kregen toen de Minoïsche macht werd weggevaagd, de overhand over de inheemse Aegeïsche bevolking. Nu blijkt uit afgezette puimsteen afkomstig uit die tijd dat Thera al honderd jaar voor die tijd actief werd. Volgens Timothy Druitt van de Blaise Pascal Universiteit in het Franse Clermont-Ferrand en zijn collega’s hebben de kristalletjes in het gesteente een structuur en scheikundige samenstelling die alleen kan ontstaan in magma dat een eeuw voor de uitbarsting in de magmakamer stroomde. In theorie kan seismisch onderzoek signalen opleveren dat de magmakamer aan het volstromen is.
Als die vulkaan toevallig de Vesuvius, op enkele kilometers afstand van de miljoenenstad Napels is, of de supervulkaan onder Yellowstone (of: dichter bij huis, de Eifelvulkaan), kan deze informatie ons de tijd geven op tijd mensen te evacueren en in het geval van Yellowstone, Noord-Amerika en de rest van de wereld voor te bereiden op een verwoestende catastrofe.
Lees ook:
Vulkanische tijdbommen in Europa