Vanaf 1973 tot de jaren negentig, waarin de generatie X de arbeidsmarkt op stroomt, is de arbeidsproductiviteit gelijk gebleven. Wat ging er mis in de verloren decennia?

Innovatiesnelheid neemt steeds meer af

Uit onderzoeken blijkt dat sinds 1973 – de oliecrisis – de snelheid waarmee de productiviteit van Amerikaanse werkenden groeit, sterk af is genomen. Als de innovatiesnelheid gelijk was gebleven in de VS, hadden de Amerikanen nu gemiddeld 18 dollar (dertien euro) per uur meer verdiend dan nu. Ook hier in Europa is er een vergelijkbaar effect, al is het kleiner. Alleen omdat de Amerikanen zich steeds meer te pletter werken, zijn ze rijker geworden. Waar ging het mis?

Het westerse Wirtschaftswunder
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog tot 1973 kende de VS en West-Europa de grootste economische bloei uit hun geschiedenis. Als je bedenkt dat het Amerikaanse minimumloon uitermate laag is – iemand bij Walmart verdient ongeveer negen dollar (zeven euro) bruto per uur, dus netto ongeveer vier tot vijf euro – zou dit voor de meeste Amerikanen een verdubbeling van hun netto inkomen hebben betekend. Zie de grafiek.

Vanaf 1973 tot de jaren negentig, waarin de generatie X de arbeidsmarkt op stroomt, is de arbeidsproductiviteit gelijk gebleven. Wat ging er mis in de verloren decennia?
Vanaf 1973 tot de jaren negentig, waarin de generatie X de arbeidsmarkt op stroomt, is de arbeidsproductiviteit gelijk gebleven. Wat ging er mis in de verloren decennia?

Deze grafiek toont de ’totale factorproductiviteit’-groei. Dit is alle groei die niet wordt veroorzaakt door bekende effecten als meer machines, meer arbeid en meer onderwijs. TFP meet dus de efficiëntie waarmee deze hulpbronnen worden omgezet in welvaart.

In de jaren veertig tot begin jaren zeventig verliepen de technische vernieuwingen in een razend tempo. We werden overspoeld met een enorme vloed aan nieuwe apparaten waardoor de productiviteit enorm snel steeg. Sinds de oliecrisis van 1973 ging het echter mis. Het creëren van welvaart stagneerde.

IT de verklaring?
Weinig onderzoeken hebben aangetoond dat investeringen in informatietechnologie netto nut hebben. Veel van het onderzoek naar de relatie van informatietechnologie en productiviteit heeft geen verband gevonden, of zelfs een negatief verband.

Dit klinkt contra-intuïtief. Inderdaad zijn veel dingen – Visionair.nl bijvoorbeeld – alleen mogelijk dankzij informatietechnologie.

Echter: ligt het netwerk er uit of is er wat anders mis in een geavanceerd IT-systeem, dan ligt het hele productieproces totaal plat. Eén computerstoring in augustus 2011 bij Wegener maakte bijvoorbeeld dat in half Nederland geen regionale kranten meer konden verschijnen. Ook in andere bedrijven komt dit voor.

Informatietechnologie verbetert weliswaar de kwaliteit van kantoorwerk, maar maakt het ook makkelijker om enorme hoeveelheden vaak zinloze rapporten en dergelijke te produceren. Dit houdt andere mensen weer van het werk af.

Bureaucratie, juristen en Wall Street?
Er zijn natuurlijk ook andere verklaringen denkbaar. De groeiende bureaucratie en regeldruk, bijvoorbeeld. Vooral in de VS de kankerachtige groei van de juridische sector, die vooral zichzelf aan het werk houdt maar netto niets toevoegt.

In weer de VS, maar ook andere westerse landen zoals hier, is er de parasitaire financiële sector, waarin verreweg het meeste geld omgaat maar die netto niets produceert en vaak zelfs kapitaal en innovatie vernietigt.

Ook kan je denken aan overpatentering. Zelfs voor de hand liggende dingen kunenn gepatenteerd worden, waardoor er meer geld in patentoorlogen wordt gestoken dan in vernieuwing. Een groot deel van de hogere kostprijs van grondstoffen komt door speculanten, die niet investeren in extra productie, maar de winsten afromen.

Ook kan je denken aan overcommercialisering. Hoe je een product verkoopt is belangrijker geworden dan wat het product feitelijk kan. Er gaat veel meer geld in reclame zitten dan in productie, onderzoek en ontwikkeling. De kostprijs van een Nike schoen wordt maar voor misschien tien procent bepaald door de productiekosten. De rest bestaat uit brand building.

Wat denken jullie dat de boosdoener is?

Bronnen
1. Why Isn’t America Innovating Like It Used To?, MIT Technology Review, 2011
2. A dozen economic effects about innovation, Brookings (2011)

7 gedachten over “Innovatiesnelheid neemt steeds meer af”

  1. Het CBS geeft aan dat sinds 1948 de verdiensten per inwoner meer dan verviervoudigd is. Deze verdiensten, afgemeten aan het bruto binnenlands product per inwoner, kunnen op twee manieren toenemen. Allereerst doordat relatief meer mensen werken of de werkenden gemiddeld meer uren maken. Daarnaast kan het bbp per inwoner stijgen door toenemende arbeidsproductiviteit, dus als per gewerkt uur meer toegevoegde waarde wordt gecreëerd.
    De economische groei in Nederland staat de komende decennia onder druk door de voortgaande vergrijzing. Om de groei op peil te houden worden maatregelen overwogen om meer mensen aan het werk te krijgen. In de afgelopen zestig jaar is gebleken dat vooral een stijging van de arbeidsproductiviteit tot groei van het bbp per inwoner heeft geleid. De arbeidsduur per inwoner is na de oorlog nauwelijks veranderd.
    De arbeidsduur per inwoner is afhankelijk van de arbeidsdeelname, de arbeidsduur per werkende en de bevolkingsopbouw. Vanaf de beginjaren tachtig zijn meer mensen gaan werken. Hierdoor kon vooral in de jaren negentig het bbp per inwoner versneld toenemen.
    De voortdurende afname van de arbeidsduur per werkende deed dit effect deels weer teniet. Veranderingen in de bevolkingsopbouw pakten tot de jaren negentig positief uit: een steeds groter deel van de bevolking bevond zich in de werkzame leeftijd (15 tot 65 jaar). Vanaf begin jaren negentig is de ontwikkeling van de bevolkingsopbouw echter ongunstig.
    De verhouding tussen het aantal 15- tot 65-jarigen en 65-plussers is afgenomen van acht op èèn in 1950 tot vierenhalf op èèn in 2009, en zal naar verwachting verder afnemen tot tweeënhalf op èèn in 2030.
    Bij ongewijzigde omstandigheden betekent dit dat in 2030 de verhouding tussen werkenden en de totale bevolking, en daarmee het bbp per inwoner, lager zal liggen dan nu.
    Als de arbeidsproductiviteit echter net zoveel zal toenemen als in de voorgaande drie decennia, dan zal dit het negatieve effect van de vergrijzing op het bbp per inwoner ruimschoots compenseren.

    1. Klopt Julie. Ik denk dat we dat kunnen bereiken, als we de economie zo herinrichten dat we alle overbodige werk er uit slopen en alleen nog maar dingen doen die echt nodig zijn.
      Ik (wij) dromen van een wereld waarin iedereen gewoon leuk werk kan doen naar vermogen.

  2. Het zou inderdaad weleens interessant zijn te weten hoeveel procent van de bevolking werk doet dat iets toevoegt aan de welvaart.
    Gek genoeg zal het dan vooral gaan om beroepen die meestal slecht betaald worden denk aan de bouw, industrie, landbouw.
    Echter ook binnen die sectoren wordt veel onnut werk verricht. Denk aan overproductie in de landbouw, overbodige producten maken in de industrie en de bouw van kantoorkolossen.
    In een normale samen-leving (ik heb het over een samen-leving, niet het gekkenhuis waar we nu in leven) zou geen juridisch apparaat nodig zijn, geen gevangenissen e.d. Dus kunnen de juridische, politie en militaire sectoren wegvallen.
    Ook reclame (maken van reclamefolders, filmpjes e.d.) alsmede het maken van overbodige producten kinnen wegvallen. En als er al ambtenaren nodig zijn dan veel minder.
    Als de maatschappij normaal, rationeel zou worden ingericht dan vermoed ik dat een paar uur werk genoeg zou zijn.
    Waarom scheppen we een hel voor onszelf als een hemel ook mogelijk zou zijn? Dat zouden meer mensen zich af moeten afvragen.

  3. De schuld is een totaal veroudert economisch systeem wat vol met weeffouten zit. Met daarnaast de illusie die veel mensen hebben dat je productief moet zijn. En landen die BBP als heilig zien.
    Wat belangrijk is, is dat je kunt voortbestaan, maar wat heb je daar eigenlijk voor nodig. Een schone omgeving met gezond voedsel en drinken, een dak boven je hoofd, en een gezellige plek om te wonen en met anderen om te gaan. (https://www.visionair.nl/filosofie/in-het-licht-van-voortbestaan/)
    Raar genoeg hebben we dit vaak niet eens in Nederland. En we houden vast aan een economisch systeem waarbij de macht van geldcreatie bij een kleine elite is neergelegd en daarnaast veel nuttige zaken niet gedaan worden omdat we daar geen geld mee kunnen verdienen. Dit economische systeem pakt raar genoeg voor ons relatief gunstig uit omdat de derde wereld rente betaald over hun schulden aan ons… (https://www.visionair.nl/ideeen/wereld/de-toekomst-van-onze-economie/)

    Het is misschien wat cru om te zeggen maar wellicht is het instorten van het huidige systeem wat we zien wel precies wat we nodig hebben. Dat geeft namelijk de ruimte om het systeem te vervangen met een beter systeem wat we nog eens heel goed kunnen overdenken.

    Zelf geloof ik sterk dat onderstaande ontwerpkaders uit eerdergelinkt stuk een goede gids kunnen zijn bij het ontwerpen van een beter systeem.

    Als eerste is het een systeem van mensen om hun gezamenlijke voortbestaan te vergroten. Wat positief is voor het voortbestaan is het gemakkelijk uitwisselen van kennis, talenten, bekwaamheden, goederen en diensten tussen mensen. Het zou een systeem moeten zijn van alle mensen voor alle mensen, waar iedereen de ruimte heeft een nuttige bijdrage te leveren en iedereen beschikking heeft over de belangrijkste zaken voor het voortbestaan. Het zou in dit kader idealiter zo democratisch, gedecentraliseerd en transparant mogelijk moeten zijn.

    Als tweede zou het systeem gebaseerd moeten zijn op datgene wat echt waarde vertegenwoordigd. Dit zijn de mensen zelf en hun voortbestaan, het zou dus logisch zijn om de economie groter of kleiner te laten worden met de hoeveelheid mensen die eraan deelnemen en de kennis en bekwaamheden die zij bezitten. Op deze manier wordt een economie groter naarmate de mensen die er onderdeel van zijn slimmer en bekwamer worden.

    Als derde zou het systeem rekening houden met de fysieke beperkingen van de aarde. Het systeem zou dus niet alleen op de korte termijn voor mensen moeten zorgen maar zou zo ontworpen moeten zijn dat ook juist de toekomst meegenomen wordt. Op die manier is het voortbestaan van de mens in samenwerking met de aarde zowel nu als in de toekomst veilig te stellen. Energie lijkt hier een groot belang in te spelen. Hoe meer energie we als mensheid kunnen gebruiken hoe gemakkelijker en plezieriger we over het algemeen kunnen leven. Als we de toekomst bekijken en de volgende generaties in ogenschouw nemen wil je dus zo snel mogelijk naar 100% volledig hernieuwbare, bij voorkeur gedecentraliseerde, energie. Dit scheelt vervuiling en oorlogen over eindige oprakende fossiele energiebronnen. Sterker nog hoe meer hernieuwbare energie je kunt oogsten hoe groter je economie wordt.

  4. Misschien wordt er simpelweg geproduceerd naar vraag. De vraag is verminderd, dus de productiviteit is niet zozeer nodig. Nog meer efficiëntie zou dan meer “overbodige” lees werkeloze mensen betekenen.
    Niet wenselijk voor maatschappij en zodoende misschien een bewuste rem op productie efficiëntie (als ik productiviteit gelijk mag stellen in dit geval met product efficiëntie)?

  5. Amerikanen hebben hun “Brains” vooral ook geimporteerd, voorbeelden: helicopters ,Sikorsky,Rus..raketten Werner von Braun, Duitser …kernenergie ,Russische en Oost-Europese Joden en Duitsers. De Amerikanen hadden door hun sterke dollar geld, VROEGER!, om overal talent weg te kopen: in Amerika verdiende je als intellectueel drie maal zo veel als bij ons in 1970. Helaas is de dollar niet meer wat ie geweest is. Een zeer goede ingenieur blijft tegenwoordig ook in India, China, Nederland,Frankrijk, etc. en het wordt steeds erger, die dollar wordt steeds zwakker en het buitenland steeds ontwikkelder dus leuker om te blijven waar je geboren bent. Straks gaat er niemand meer naar de VS om ze ideetjes bij te brengen. De sociologie van dat land dicteert verder dat ingenieurs en béta wetenschappers er een lage status genieten: de gekaraktermoorde Nerd en een vrouwloos leven zonder sexuele toekomst is gegarandeerd voor je als je dat uit mongoloide dwaasheid en monniken drijfveren, techniek studeert. Lees de briljante Dilbert strips en je ziet ook waarom. Dat land levert dus logischerwijze ook praktisch geen eigen ingenieurs meer af. Het kan dus alleen slechter gaan. Dat Amerikaanse culturele waarden model en beleid is helaas ook en West-Europa geïmporteerd , het verval komt hier dan ook wat later. Ingenieurs zijn ook hier niet meer dan een weg te strepen kostenpost in de ogen van marketing BoBo’s die vaak aan de top zitten zowel in de politiek als in bedrijven.

Laat een reactie achter