Wordt Future Shock een rem op de Singulariteit?
Alvin Toffler beschreef het al in Future Shock. Op een gegeven moment gaan de veranderingen sneller dan mensen mentaal bij kunnen benen. Steeds meer technische producten zullen hun tijd zover vooruit zijn, dat er geen markt voor is. Hoe kunnen we dit omzeilen?
Culture Shock: de vijf stadia van de cultuurschok
Veel mensen die langere tijd in een exotisch buitenland verblijven, hebben er van te lijden. Een cultuurschok. Ik heb zelf in Nepal en Bangladesh gewoond en kennis gemaakt met de gevolgen van een cultuurschok. Er zijn vijf (of vier) stadia in een cultuurschok, zeggen mensen die er onderzoek naar hebben gedaan:
- Het huwelijksreisstadium. Alles lijkt sprookjesachtig en bijzonder, omdat je je nog nauw verbonden voelt met je thuiscultuur.
- Het frustratiestadium. De nieuwe cultuur voelt niet meer nieuw. Je begrijpt nog niet goed hoe je in de nieuwe cultuur dingen voor elkaar krijgt. De frustratie slaat toe.
- Het reïntegratiestadium. Waarom is het hier allemaal zo stom geregeld? In Nederland is alles beter. De heimwee slaat toe. Andere auteurs nemen het tweede en derde stadium samen.
- Het autonomiestadium. Je begint nu de nieuwe cultuur te accepteren. Je begint te begrijpen hoe je in de andere cultuur dingen voor elkaar krijgt.
- Het onafhankelijkheidsstadium. Je begint de overeenkomsten en de verschillen tussen de oude en de nieuwe cultuur te waarderen en je meer thuis te voelen.
Future Shock
Wat zijn de gevolgen als de cultuur waarin je bent opgegroeid, zélf bliksemsnel verandert zodat het lijkt alsof je wakker wordt in een vreemd land? Dit verschijnsel, waar we door de steeds snellere ontwikkeling van technologie nu allemaal mee te maken hebben, is door het futurologenechtpaar Toffler Future Shock (’toekomstschok’) gedoopt, naar analogie van de cultuurschok. De Tofflers zijn nu in de negentig, dus vermoedelijk zal het extreem snelle tempo van veranderingen nu pas echt als een cultuurschok overkomen.
Vergrijzing zorgt voor mentale traagheid
Complicerende factor is nu dat de meeste mensen in de westerse wereld ouder zijn dan veertig. De traagheid, die ontstaat door tragere neuronen, maar ook omdat oudere mensen domweg meer weten en meegemaakt hebben dan jongere mensen, begint toe te slaan en steeds meer lichaamscellen gaan in winterslaap. Dit zijn de mensen met het meeste geld die aan de touwtjes trekken. Ik ben zelf ouder dan veertig. Als je maar toekomstgeoriënteerd genoeg bent, houd je de ontwikkelingen wel bij is mijn ervaring. Die brein-computer interface, mind uploading en ruimtereizen naar Mars kunnen me niet snel genoeg komen. Veel leeftijdsgenoten van me en ouder zijn minder gelukkig en voelen zich behoorlijk gedesoriënteerd.
De gevolgen van future shock
Technologieën als autonome auto’s en computers staan niet op zichzelf maar maken deel uit van een technologisch ecosysteem. Een relatief kleine gemeenschap van futuristisch georiënteerde technici, zoals in Silicon Valley, kan daarom veel bereiken. In de rest van de wereld zijn futuristisch denkenden omringd door mensen die met hun geest nog in de twintigste, of zelfs negentiende eeuw leven. Zelfs in Silicon Valley zelf is er de wetgeving uit de rest van de VS, die dit technologische “eiland” remt.
Denken zoals Silicon Valley
Het ontbreken van future shock is het voornaamste geheim van het succes van Silicon Valley. Willen we dit succes dupliceren in bijvoorbeeld Nederland, dan moeten we deze manier van denken verspreiden onder brede lagen van de bevolking. Nederland future shockproof maken dus.