fascisme

Het eenmanspartijtje van de politicus Geert Wilders ligt weer eens onder vuur. Deze keer krijgt een bachelorscriptie van een student van een derderangs faculteit landelijke aandacht. Een mooie gelegenheid om te bestuderen wat het te pas en -vooral- te onpas gebruikte epitheet ‘fascist’ eigenlijk betekent en hoe relevant het is.

Dubieuze bron
De voormalige Katholieke Hogeschool Tilburg, die zich nu zoals veel HBO-instellingen met een flitsende Engelstalige naam, Tilburg University, heeft uitgedost, kwam al eerder in het nieuws door het vermakelijke fraudeschandaal rond fictieschrijver Diederik Stapel. Deze keer lukt het de Tilburgers opnieuw met een in erbarmelijk Engels geschreven scriptie van bachelorstudent Henk Bovekerk. Klaarblijkelijk voldeed dit meesterwerk geheel aan het zwaar gepolitiseerde academische ideaalbeeld  van het Tilburgse faculteit politieke wetenschappen, wat zich vertaalde in een uitmuntende beoordeling wegens “academische briljantie”. Niet geheel verrassend zijn de beoordelaars van deze scriptie arabist Jan Jaap de Ruiter,  een verklaard fel tegenstander van de PVV en subsidiespons Jan Blommaert, ook geen groot bewonderaar van Wilders.

De klassificatie van Paxton
De scriptie, Prototypical Fascism in Contemporary Dutch Politics, stelt in het kort dat Wilders een fascist is, omdat zijn beweging PVV erg lijkt op het prototype fascistische beweging, zoals beschreven door Paxton (2004). Volgens Paxton is een beweging fascistisch als deze aan de volgende kenmerken voldoet:
Fascisme is een vorm van politiek gedrag dat gekenmerkt wordt door een obsessie met maatschappelijk verval, vernedering of slachtofferschap en door een compenserende cultivering van eenheid, energie en zuiverheid. De bijbehorende partij wordt
gesteund door de massa’s en bestaat uit toegewijde nationalistische militanten, die in een onwennige maar effectieve samenwerking met traditionele elites democratische vrijheden afschaffen. Met bevrijdend geweld en ongeremd door ethische of wettelijke beperkingen wordt binnenlandse zuivering en buitenlandse expansie nagestreefd.

Is de PVV een fascistische partij?
De PVV vindt dat de Nederlanders bedreigd worden,zowel van binnenuit door de zogeheten linkse kerk, de oprukkende islam en de ‘multiculturele elite’ als van buiten, door de toenemende invloed van de Brusselse bureaucratie en kent een sterk wij-zij denken. Dit klopt dus.
In tegenstelling tot de vermoorde LPF-voorman Pim Fortuyn en D’66 en CDA-kopstukken als Hirsch Ballin en Pechtold kent Wilders een minder grote obsessie met maatschappelijk verval. Wel ziet Wilders het Nederlandse volk als slachtoffer van voornoemde groepen. Wilders is al helemaal niet bezig met het cultiveren van eenheid, de gevleugelde kreet ‘mensen bij elkaar brengen’ wordt meer gebruikt door de mislukte ex-burgemeester Job Cohen en de zieltogende partij CDA.
Hoewel de PVV een brede aanhang kent onder de bevolking, bestaat de PVV niet uit leden en worden mensen met een gewelddadige of neonazi-achtergrond actief uit het PVV-kader geweerd. De PVV heeft wel steun verleend aan vrijheidsbeperkende maatregelen, zoals de omstreden wetten om de vrijheid van internetgebruikers in te perken.
De PVV heeft voorgesteld om wijken die worden geteisterd door criminaliteit door het leger schoon te laten vegen en relschoppers door de knieën te laten schieten. Dit kan als verheerlijking van geweld worden gezien. Aan de andere kant: in de Verenigde Staten wordt de Nationale Garde, een paramilitaire groep, geregeld ingezet om onlusten te bestrijden en als de politie onvoldoende is toegerust om een probleem aan te pakken is er doorgaans geen andere keus.

Samenvattend kan geconcludeerd worden dat alhoewel de PVV enkele fascistische kenmerken heeft, dit ook geldt voor mainstream partijen en dat het er op lijkt dat Wilders door het ledenverbod er bewust voor wil zorgen dat de PVV niet wordt overgenomen door neonazi’s en zo in een fascistische partij verandert.

Is alles aan het fascisme per definitie slecht?
Mede door de afschuwelijke holocaust en andere misdaden door de verwante nationaal-socialisten en de fascistische regimes in Zuid-Europese landen is het fascisme bij veel mensen gelijk gesteld met het pure kwaad, wat in de praktijk inhoudt dat ook alle onderdelen van het fascisme per definitie worden gezien als kwaadaardig. Echter: mensen stemmen niet voor niets op een fascistische partij. Klaarblijkelijk zijn er bepaalde problemen, waarvoor de fascistische beweging een (uiterst onaangename) oplossing biedt. Zo daalde de criminaliteit in Italië aanmerkelijk, was er weer werk en reden de treinen weer op tijd na de machtsovername door de fascisten. Ook zorgden de Italiaanse fascisten er voor dat hun land weer meetelde, internationaal gesproken.
Kortom: de fascisten zorgden voor orde en gezag. Plus werk, omdat door het stabiele politieke klimaat en het uitschakelen van de vakbonden ondernemers weer werknemers in dienst wilden nemen. Dit sprak veel Italianen aan, waarbij ze de ernstige mensenrechtenschendingen en inperking van de vrijheid maar voor lief namen. Dit was ook de reden waarom het regime-Pinochet zo brede steun onder de bevolking genoot.

Nationalisme slecht?
Op zich is de liefde voor het eigen volk en land, waar het fascisme een extreme uiting van is, een normaal-menselijke reactie. Wij voelen ons Nederlanders en geen Duitsers of Burmezen. Heeft een groep mensen deze liefde niet, dan zal zij uiteenvallen, oplossen of onderworpen worden door een ander land. Gezien de populariteit van overheersende leiders als Marijnissen, Joop den Uijl en Hans Wiegel is leiderverering ook de gevestigde politiek bepaald niet vreemd en kan in uiterst beperkte mate nuttig zijn.
Deze liefde en leiderverering mag echter nooit omslaan in blinde zelfverheerlijking en de fundamentele vrijheden aantasten. Wil een partij dit, dan zal zij met alle mogelijke middelen bestreden moeten worden.

Orde en gezag
Burgers moeten rechtszekerheid kunnen genieten en beschermd worden tegen criminelen. Schiet de bestaande politiek en rechterlijke macht hierin tekort, zoals in Nederland waar plegers van ernstige misdrijven als gedwongen prostitutie en mensenhandel er met lachwekkend lichte straffen vanaf komen, dan scheppen ze hiermee een sterke voedingsbodem voor een succesvolle fascistische partij. In plaats van op Wilders te vitten, kan de heer Pechtold, een zelfbenoemd verdediger van de rechtsstaat, hem dus maar beter dankbaar zijn voor de onschatbare dienst die de man aan de Nederlandse rechtsstaat – en het wegnemen van de voedingsbodem voor een echte fascistische partij – bewijst.

Lees ook: De PVV en SP als post-westerse partijen

Van harte aanbevolen: Victor van der Sterren, De eeuwige terugkeer van de valse beschuldiging (meer uitgebreide analyse die werkelijk geen spaan heel laat van dit zogeheten briljante academische werk; met dank aan Peer Polderman)

Bron
Henk Bovekerk, Prototypical Fascism in Contemporary Dutch Politics, BA scriptie (2012)