Voetbal is lomp, fantasieloos en saai. Is er niet een spannender teamsport te bedenken dan balletjestrappen door over het paard getilde kneuzen?
Koning voetbal
Voetbal is niet van de vaderlandse treurbuis weg te slaan. De reden daarvoor zijn de enorme kijkcijfers die worden behaald door zenders die voetbal uitzenden. Miljoenen mannen en een enkele vrouw kunnen klaarblijkelijk geen genoeg krijgen van twee dozijn dravende heren in korte broekjes, die hun best doen een bal van elkaar af te pakken en tussen twee palen te mikken. De liefde voor deze sport gaat klaarblijkelijk zelfs zo ver, dat de aanhangers van een bepaalde club de gemeente onder druk zetten om geld op te hoesten voor de overbetaalde voetballers (waardoor de gemeente op belangrijke zaken moet bezuinigen) en er bij voetbalevenementen honderden politiemensen van hun vrije dag moeten worden opgeroepen. De met veel misbaar gepaard gaande schwalbe, genoemd naar de Stervende Zwaan uit het Zwanenmeer, is een acteerstukje waarin veel professionele voetballers uitblinken. Bron: Wikimedia Commons
Sport nationale behoefte?
Opmerkelijk is dat bijna iedere grotere beschaving een vorm van publieke spelen had. Zo kenden de Romeinen het wagenrennen en de gladiatorenspelen. Het wagenrennen vertegenwoordigde waarschijnlijk het meeste de rol die het voetbal in de westerse wereld vervult. De Azteken en Maya’s kenden een nogal bloederige vorm van rugby, ollamaliztli, waarbij de spelers een vier kilo zware bal van massief rubber met hun lichaam – armen en benen waren taboe – door een stenen ring moesten proberen te werken. Er bestonden bij de Azteken geen problemen met overbetaalde vedetten, want het verliezende team (volgens andere bronnen: het winnende team) werden na de wedstrijd geofferd. Dit was overigens een grote eer. Keizerlijk China kende de populaire voetbalachtige sport cuju, volgens de FIFA de voorloper van het moderne voetbal, hoewel historici het het dat laatste niet eens zijn. India lijkt geen grote nationale sportevenementen te hebben gehad, hoewel de komst van het Engelse cricket in India daar verandering in heeft gebracht.
Geritualiseerde oorlog
Aan ollamatiztli is het duidelijkste te zien wat de eigenlijke functie is van teamsporten: een geritualiseerde oorlog. In Midden-Amerika werden conflicten vaak beslecht door een ritueel ollamatiztli-spel. Ook de hoog oplaaiende emoties tijdens voetbalwedstrijden met bijbehorende supportersrellen wijzen daarop. Er brak in het voetbalgekke Midden-Amerika op een gegeven moment zelfs een voetbaloorlog uit tussen El Salvador en buurland Honduras. Wat dat betreft hadden hun voorouders, de Azteken en Maya’s, het dus verstandiger bekeken.
Alternatieven voor voetbal
Speltechnici zouden een spel kunnen ontwerpen waarbij er veel meer visueel spektakel is, meer ruimte is voor strategie en de spanningsboog ook langer duurt. Nu is er voortdurend sprake van het heen en weer trappen van een bal en pogingen tegenstanders beentje te lichten. Ook zouden deugden als creativiteit, sportiviteit en improvisatietalent meer terug moeten komen in de sport dan nu het geval is. Door middel van een lepe streek of waaghalzerige daad zou een team op onverwachte wijze de overwinning in de wacht moeten kunnen slepen.
De Olympische Spelen beginnen morgen in Londen en zoals gebruikelijk worden er weer meer dopingcontroles uitgevoerd dan bij de vorige Spelen. Bloed- en urinemonsters worden acht jaar bewaard zodat ook toekomstige opsporingsmethoden ingezet kunnen worden om gebruikers met terugwerkende kracht te betrappen.
De echte race om het goud vindt veelal niet plaats op de baan, maar tussen de doping gebruikende atleten en de dopingcontroleurs. Gebruik van doping geeft een enorm voordeel, en omdat de tests achter de feiten aanlopen is de pakkans klein, en zal alleen maar kleiner worden in de toekomst. Het is het risico dus dubbel en dwars waard. Ethisch gezien lijkt het fout, maar we hebben het niet over een spelletje monopolie, dit zijn professionele atleten. Aanzienlijke roem lonkt, en een gouden medaille brengt ook brood op de plank.
Hoeveel Olympisch kampioenen zijn clean? Bron afbeelding: Wikimedia Commons
Waarom is doping ook alweer verboden?
De meest gebruikte argumenten zijn dat het gebruik van kunstmatige stoffen
de gezondheid van de sporters schaadt (als de middelen niet goed getest zijn of verkeerd gebruik worden),
sport oneerlijk maakt,
zorgt dat natuurlijk talent niet de bepalende factor in succes is.
De eerste reden, het waarborgen van de gezondheid van sporters, is niet geloofwaardig als de hoofdreden, omdat alle uitgaven aan dopingcontroles efficiënter elders in de maatschappij ingezet kunnen worden om gezondheid te bevorderen.
Is doping competitievervalsing? Ja, maar alleen wanneer slechts een deel van de sporters verboden middelen gebruikt en niet betrapt wordt, de huidige situatie dus. Dan is de sport juist heel oneerlijk en verwarrend. Je weet niet meer of je de winnaar moet toejuichen of verdenken. Sport is eerlijk als ofwel niemand of iedereen gebruikt. Dopingvrije sport is een illusie; wat heb je aan regels die niet gehandhaafd kunnen worden?
Voor de laatste reden, het ondersneeuwen van natuurlijk talent, valt wat te zeggen. Maar net als doping is jarenlange, zeer intensieve training ook onnatuurlijk. Het gaat er in topsport al lang niet meer om wie van nature het snelste of sterkste is. Bovendien, waarom zou iemand die alles aan komt waaien meer recht hebben op een medaille dan iemand die zichzelf probeert te verbeteren?
Als we verder kijken dan sport alleen, kunnen we ons afvragen wat het verschil is tussen gebruik van stimulerende middelen bij topsporters en bij musici, wetenschappers, ondernemers of studenten, waar het veel meer geaccepteerd is.
Een ander probleem is de arbitraire definitie van doping, die ook nog eens verschuift. Cafeïne is sinds 2004 toegestaan terwijl dit middel de prestatie bevordert.
Gek genoeg zijn kunstmatige ledematen wel toegestaan. Dit zal snel veranderen als zulke atleten gaan winnen. Bron afbeelding: Wikimedia Commons
De gevolgen van legaliseren
Als doping toegestaan wordt en iedereen doping gebruikt is sport in ieder geval weer eerlijk, ook formeel: er worden dan geen regels overtreden door gebruikers.[1]
Het volledig vrijgeven van alle doping zou tot spectaculaire sportieve resultaten leiden, maar ook tot gezondheidsproblemen en zelfs sterfgevallen. Het verstrekken van kwalitatief goede stimulerende middelen zou kunnen helpen, in combinatie met begeleiding en frequente monitoring van de gezondheid. Uiteindelijk is topsport toch al ongezond en alle gebruik van doping is vrijwillig. Een gezondheidsbewuste topsporter heeft een probleem ongeacht of er een dopingverbod is.
Een alternatief voor dopingcontroles is het handhaven van enkele gezondheidscriteria die eenvoudig te meten zijn en bij overschrijding duidelijk gezondheidsrisiso’s met zich meebrengen. Een bekend voorbeeld is de 50% hematocrietwaarde (een maat voor het aantal rode bloedlichaampjes) waarop wielrenners gecontroleerd worden. Men zou EPO controles (toch al niet effectief) kunnen afschaffen en slechts de 50% hematocriet limiet handhaven. Het gevolg is dat het voordeel van wielrenners met natuurlijk talent op dit gebied (dus die van nature al dicht bij de 50% zitten of zelfs erboven) hiermee geneutraliseerd wordt. Als je een lijst opstelt van meetbare criteria waar iedereen binnen moet blijven, ontstaat er een situatie waarin alle sporters deze grenzen opzoeken, mits technisch en financieel haalbaar. In theorie zouden alle sporters dan ongeveer even goed worden, of proberen voordeel te halen door als eerste nieuwe therapieën te gebruiken die nog niet algemeen beschikbaar zijn of nog niet aan banden gelegd zijn.
Het ligt voor de hand om stimulerende middelen verboden te houden voor minderjarigen. Omdat ze dan vrijwel kansloos zouden zijn tegenover hun gebruikende, oudere tegenstanders, is het beter om kinderen ook maar meteen uit te sluiten van deelname, dan hebben ze ook geen (of minder) reden om illegaal doping te gebruiken.[2]
De toekomst
Gentherapie en groeihormoon zijn erg moeilijk te controleren omdat er geen lichaamsvreemde stoffen in het lichaam komen. Bij gebruik wijken slechts de concentraties van normale stoffen af. Deze waarden kunnen vanaf jonge leeftijd bijgehouden worden om een onnatuurlijk verloop op te sporen, maar als je vroeg genoeg begint met doping, of deelname op het hoogste niveau enkele jaren uitstelt, valt dit te omzeilen. Bovendien is het systeem dan oneerlijk omdat niet alle sporters vanaf dezelfde leeftijd gecontroleerd worden.
Basketballers van 2.20 meter of zwemmers met grote voeten en handen hebben natuurlijke voordelen die onbereikbaar zijn met chemische middelen, maar op den duur zal het waarschijnlijk mogelijk worden embryo’s naar wens genetisch te manipuleren. Naarmate er steeds minder natuurlijke factoren het verschil kunnen maken, zal menselijke topsport verdwijnen en overtroffen worden door intellectuele en technologische competities tussen robots, computers, of gemanipuleerde dieren.
Sporters willen niets anders dan boven zichzelf uitstijgen en hun grenzen keer op keer verleggen. Het is heel menselijk om te streven naar nieuwe hoogten, en daar alle beschikbare middelen voor te gebruiken.
Het legaliseren van doping is niet ideaal en het is jammer dat natuurlijke aanleg minder belangrijk wordt, maar het is de enige manier waarop we topsport serieus kunnen blijven nemen en relatief eerlijk houden — voorlopig.
Wat vinden jullie?
Noten
[1] Rijke sporters kunnen zich betere doping veroorloven, maar sporters met financiële middelen hebben nu ook al forse voordelen (betere trainers, materiaal, reizen). Daar is weinig aan te veranderen. Een optie is het gratis ter beschikking stellen van kwalitatief goede doping aan atleten die een bepaald niveau hebben bereikt.
[2] Het is sowieso dubieus om kinderen, die juridisch nog niet volledig in staat worden geacht belangrijke beslissingen te nemen, klaar te stomen voor een topsportcarrière, met name zoals dit in bijvoorbeeld China gebeurt.
Bobsleeën is een sport waarbij alleen door de zwaartekracht (en een duw bij de start) het voertuig over een gladde ijsbaan vliegt en zeer hoge snelheden kan bereiken. Kan je hiervoor niet elektromagnetische effecten gebruiken?
-Barry
Magneetzweeftreinen
Er bestaan inderdaad magneetzweeftreinen die door middel van elektromagnetische velden blijven zweven. Het grote voordeel is dat er geen rolweerstand is en dat daardoor de zweeftrein veel grotere snelheden kan bereiken dan een trein die op de rails rijdt of een superbus, zoals die door Wubbo Ockels is ontworpen.
Magneetbobslee
Inderdaad zou je in principe hetzelfde effect kunnen gebruiken voor bobsleeën. De makkelijkste methode is de bobslee bekleden met extreem sterke permanente magneten (de allersterkste neodymiummagneten halen ongeveer 1,5 tesla). Er is alleen een probleem. Geregeld zal de bobslee in aanraking komen met de baan en het oppervlak is niet glad genoeg. De afstoting tussen de magneten en de spoelen (of magneten) in de baan is niet asymptotisch (dat wil zeggen: er is niet oneindig veel kracht voor nodig om twee magneetpolen op elkaar te duwen). Als de punt van de bobslee in aanraking komt met de baan, zal deze dus de bobslee niet voldoende afstoten om een harde botsing te voorkomen. Dit oppervlak is ongeveer 100 vierkante centimeter groot. Als we uitgaan van een bobslee inclusief inzittenden van 400 kg en een snelheid van 200 km/uur, dan is dit ruim onvoldoende.
Inductrack maakt alleen gebruik van permanente magneten en snelheid om te blijven zweven. Zeer interessant voor bobsleebanen. En de trein, misschien.
Inductrack
Als door een slim design botsingen uitgesloten zijn, kan het wel. Je krijgt dan het Inductrack systeem. Hierbij is de baan voorzien van elektrisch geleidende spoelen en de onderkant van het zwevende voertuig van magneten in een Halbach array (een configuratie waarbij de magnetische velden van de magneten aan een kant elkaar opheffen, aan de andere kant juist versterken). Loopsnelheid is (bij een verbeterd design, claimt ontwerper Post) ruim voldoende om een Inductrack toestel (bijvoorbeeld een bobslee) te laten zweven. De zwaartekracht kan dan de rest van het werk doen.
Weliswaar kampt het Inductrack systeem nog met de nodige technische problemen, maar het principe werkt, is in proefopstellingen van het Lawrence Livermore Laboratorium aangetoond. Dus wie weet zien we over niet al te lange tijd een bobsleebaan waarbij bobsleeën met permanente magneten op de bodem, over een baan van lussen draad naar beneden suizen. Bobsleeën zou inderdaad een interessante toepassing van deze techniek zijn. Wel zullen de bobsleeën beschermd moeten worden tegen botsingen – met stootkussens of verende wielen die klappen opvangen, bijvoorbeeld.
