Een serie artikelen over de verschillende elementen. De legoblokjes waarmee wijzelf, onze aarde en de materie van het universum is opgebouwd hebben allemaal hun eigen specifieke eigenschappen. In deze serie gaan we stap voor stap langs elk element en kijken we wat voor zinvolle zaken de wikipedia erover te zeggen heeft, met daarnaast een interessant filmpje van de universteit van Nottingham waarmee verschillende experimenten met het betreffende element worden gedaan.
Vandaag nummer 76 van de 118 elementen, Osmium (Os).
Toepassingen
Bij aanwezigheid van zuurstof gaat zuiver osmium over in het uiterst giftige en stinkende osmium(VIII)oxide. Daarom wordt osmium vrijwel nooit in zuivere vorm gebruikt. In legeringen wordt osmium echter wel regelmatig gebruikt bij toepassingen waar slijtvastheid belangrijk is. Andere toepassingen zijn:
- De tip van ballpointpennen
- Naald van platenspelers
- Elektrische contacten
- Voorbehandeling van preparaten voor elektronenmicroscopie
- Osmium(VIII)oxide wordt soms gebruikt bij het detecteren van vingerafdrukken
- In de organische synthese wordt osmium(VIII)oxide als oxidator ingezet
Voor chirurgische implantaten zoals pacemakers worden legeringen van 90% platina en 10% osmium gebruikt.
Opmerkelijke eigenschappen
In metallische vorm is osmium een blauw getint, breekbaar en glanzend metaal met een zeer grote dichtheid. In poedervorm reageert het snel met zuurstof en vormt daarbij het giftige osmiumtetraoxide dat herkenbaar is aan de geur en een kookpunt heeft van 130°C.
Veelal wordt osmium gezien als het element met de hoogste dichtheid, maar dat is afhankelijk van de gebruikte methode om de dichtheid te bepalen. Soms wordt iridium gezien als het element met de hoogste dichtheid. Van alle metalen uit de platinagroep heeft osmium het hoogste smeltpunt en de laagste dampdruk. De meest voorkomende oxidatietoestanden zijn +3 en +4, maar +1 en +8 worden ook wel aangetroffen.
Verschijning
Osmium wordt onder andere aangetroffen in de in de natuur voorkomende legering iridiosmium; een legering van iridium en osmium welke voorkomt in de Oeral en in Noord- en Zuid-Amerika. In Ontario in Canada wordt osmium aangetroffen in nikkelmijnen samen met andere metalen uit de platinagroep.