Shimomuraanse economie: het geheim van een economie die met tien procent per jaar groeit

Na de Tweede Wereldoorlog verbaasde Japan de rest van de wereld met een zeer hoge economische groei. In veertig jaar veranderde Japan van een armoedig in puin gebombardeerd land, tot een van de rijkste landen ter wereld. Het geheim: Shimomuraanse economie. Zouden we deze kunst ook in België en Nederland kunnen herhalen?

Het Japanse economische wonder

Na de Tweede Wereldoorlog krabbelden zowel Japan als Duitsland in hoog tempo op. Waar het Duitse Wirtschaftswunder gebaseerd was op de Duitse fabrieken van voor de oorlog – die er voor 85% nog stonden – heeft de Amerikaanse luchtmacht bijna geen steen op de andere gelaten in Japan[1]. Meer dan zestig steden zijn voor bijna de helft afgebrand – de Japanse huizen bestonden in die tijd uit bamboe, riet en papier, waardoor dat brandde als een fakkel. Kortom: er moest heel wat opgebouwd worden. Arbeiders waren er genoeg, want de werkloosheid was massaal. De Japanse regering voerde een programma in, waarbij iedere arbeider werk kreeg en aan het werk werd gezet om het land op te bouwen. Dankzij deze zeer lage werkloosheid, en de gegarandeerde afzet van de producten, groeide de economie snel. Vanaf 1945 met zo’n tien procent per jaar, tot eind jaren tachtig de stagnatie aanbrak.

Wat veroorzaakte deze snelle economische groei? Het antwoord: een bijzondere economische theorie, die bedacht werd door de Japanse econoom Oshima Shimomura. Deze econoom is nauwelijks bekend buiten Japan, maar kent enkele pleitbezorgers in het westen. De invloedrijkste is de Brit George Tait Edwards.

Shimomuraanse economie: de economische theorie van Shimomura

Volgens de gangbare economische theorie kan je geld alleen uitgeven als je het eerst verdiend hebt. Of geleend hebt, tegen een hoge rente. In formulevorm: sparen = investeren en: inkomsten – uitgaven = sparen. Dit zorgt voor een kip en ei probleem. Immers, je kan pas geld verdienen met een bedrijf als er kapitaal is om machines, grondstoffen en personeel te huren dan wel te kopen. Dat verklaart waarom er in veel derdewereldlanden een hoge werkloosheid is. Maar wat, als plotseling een vreemdeling in het dorp komt met oudere mensen en gratis geld gaat uitdelen om te investeren in een fabriek? Dan heeft iedereen werk, kan met deze arbeid zijn leefomstandigheden beter maken en wordt iedereen dus rijker.

Oshimu Shimomura, foto uit de vijftiger jaren (Wikimedia Commons) :

Nu is het probleem vaak in veel landen dat een dergelijke vreemdeling er niet is. In de economische theorie van Shimomura werkt dat anders. De centrale bank leent dan geld uit, dan gedekt is met een vordering op zichzelf. Het geld wordt uitgeleend aan ondernemers, die hiermee hun fabriek kunnen kunnen opstarten of uitbreiden. Een groot deel van komt direct bij de overheid, doorgaans een procent of 30. Immers, de ondernemer betaalt BTW over goederen die hij aanschaft, en betaalt lonen aan zijn werknemers die ook weer belasting betalen. Die werknemers geven een loon uit om van te leven. Ook zorgt dit geld niet voor inflatie. Want, dankzij deze investering kunnen producten goedkoper gemaakt worden. Er komen dus meer producten die tegenover het extra geld staan.

Om terug te keren naar het dorp: weliswaar is er meer geld in omloop, maar er is ook meer te koop, waarde dus. Dat komt, omdat een onzichtbare productiefactor, arbeid, nu wordt benut. Iedereen is aan het werk om nuttige dingen te maken. Mensen die eerst niets te doen hadden, omdat er geen plek voor ze was waar ze konden werken. Je kan je voorstellen wat dit voor voordelen heeft. Die vertaalt zich in 2-3 keer zo hoge economische groei als anders. Plus een waardig en nuttig leven voor iedereen.

Shimomoraanse economie om de huizenmarkt uiit het slop te trekken

Op dit moment is er veel vraag naar betaalbare woningen. Daardoor zien we dat de huizenprijzen elk jaar met 10-20% stijgen. Mensen moeten wonen, waardoor ze zich diep in de schulden steken om te kunnen wonen. Kortom er is heel veel koopkrachtige vraag naar woningen. Het probleem is alleen dat mensen die willen wonen geen hypotheek kunnen krijgen. Hun inkomen is te laag om een hypotheek van 2-3 ton los te krijgen van de bank. En dat zou ook helemaal niet nodig moeten zijn. Want huizen die qua kwaliteit voldoende zijn voor de meeste mensen, kunnen voor ver onder de € 100.000 gebouwd worden.

Als de overheid enkele honderdduizenden stukken land van 100 m² van landbouwgrond in grond voor woningen verandert, waarvan een deel tijdelijk, komt er genoeg ruimte vrij om deze huizen te bouwen. Als op deze stukken land huizen van rond de € 100.000 gebouwd worden, en de bewoners dit geld verplicht in 20 jaar af moeten lossen, kost ze dat per maand maar € 400. Dat is zo laag, dat er zelfs geen huursubsidie meer nodig is. Dit financieringsmodel kan ook voor andere dingen gebruikt worden, zoals zonneboilers en zonnepanelen. Het geheim is: zolang deze kredieten worden gebruikt voor productieve investeringen, zorgen ze niet voor extra inflatie. Immers: in ruil voor het geld komt er een huis te staan. Of een zonnepaneel. Of een zonneboiler. Deze leveren direct geld op. Geld dat we dan niet meer aan Rusland hoeven te betalen.

Toch kan je niet onbeperkt geld uit het niets halen. Je moet echt letten op wat er in een land nodig is. Dus met een half miljard, zeg, een ijsbaan in Niger neerzetten is niet zo slim. Alleen als het geld direct in nuttige productiemiddelen in wordt gezet, kan dit ongestraft. In volgende artikelen gaan we meer de diepte in.

Bronnen

  1. Maps reveal how Japan’s cities were destroyed during World War II, Elsevier Connect, 2012
  2. Kozo Horiuchi, Masayuki Otaki (auth.), Dr. Osamu Shimomura’s Legacy and the Postwar Japanese Economy, Springer Singapore, 2017

4 gedachten over “Shimomuraanse economie: het geheim van een economie die met tien procent per jaar groeit”

  1. Dat Japan het zo goed deed had denk ik andere redenen. Het was omdat het zijn rol in de historie aanvankelijk goed had getimed. Japan voordat het de agressor van de 2e Wereldoorlog was een land dat pas een eeuw uit complete isolatie kwam. Westerse handelsschepen moesten hun kanonnen laden voor Japan om met ze te handelen. Dit doorbrak de eeuwen van isolement in Japan. Westerse landen waren daardoor zeer geïnteresseerd in Japan en het moderniseerde snel. Met alle problemen van dien. Er ontstond een groot probleem met de samurai en eer. Japan kon zich redelijk meten met westerse landen totdat het een grondstof probleem kreeg.

    1. Maar dit was niet de reden dat Japan het nog steeds deed na wo2. De reden was dat Japan op veel sympathie kon rekenen na de atoombom om het land op de bouw. Als het westen ergens schuld gevoelens heeft dan komt de westerse investeerder wel. Deels heeft het iets shamoraaans alleen is Japan niet het enige land waar dit speelde. Ook in Israël is veel geroofd koloniaal geld geïnvesteerd . De enige manier om buiten het westen een land op te bouwen en aandeel te krijgen in het koloniaal monopoly is door medelijden te krijgen. Dat is grotendeels anno 2022 nog steeds zo.

      1. Lag niet zozeer aan sympathie. Er waren zat andere landen die ook op “sympathie” konden rekenen, en waar het economisch gezien belabberd ging, mainland China en Korea bijvoorbeeld. Japan was nog steeds gehaat. Het lag echt aan de slimme economische politiek van Shimomura. Hopelijk gaan we die hier in Nederland ook overnemen, maar helaas hebben we twee liegende borderline psychopaten op sleutelposten.

        1. Zeker weten?

          “ Na de Tweede Wereldoorlog veranderden de verhoudingen en zagen de Verenigde Staten Japan vanwege de strategische ligging als belangrijke bondgenoot tegen de ‘communistische dreiging’ vanuit de Sovjet-Unie en China.

          De Verenigde Staten hielpen Japan zodoende bij de wederopbouw. De landbouw werd hervormd, er werden veel nieuwe industriële projecten opgestart en het opleidingsniveau steeg snel. Ook de Korea-oorlog (1950-1953) hielp Japan om zijn positie te verbeteren. De Verenigde Staten waren bij deze oorlog betrokken. Het leger van de Verenigde staten had militair materieel nodig en omdat Japan dichtbij Korea ligt, besloot men om dit materieel in Japan te laten produceren.”

          https://isgeschiedenis.nl/nieuws/wederopbouw-van-japan-na-de-tweede-wereldoorlog

Laat een reactie achter