Mercurius blijkt heel wat minder saai dan hiervoor gedacht. De kleinste planeet, tegelijk ook de planeet met de hoogste temperatuurverschillen in het zonnestelsel bleek nog heel wat verrassingen te herbergen. Zoals beelden van ruimtesonde MESSENGER met raadselachtige, onverklaarbare structuren op het oppervlak. De eerste theorieën komen nu binnen.
Op het oppervlak van Mercurius bevinden zich merkwaardige ondiepe holten met een onregelmatige vorm. De holten hebben geen opstaande rand – wat kratervorming uitsluit. Ook vormden de holten zich in bestaande kraters, wat betekent dat ze zich vrij recent (naar kosmische begrippen dan) moeten hebben gevormd. De holtes zijn ook merkwaardig helder, vermoedelijk omdat ze bedekt zijn met een licht materiaal. Er moet zich dus iets als een vulkaanuitbarsting hebben voorgedaan aan of vlak bij de oppervlakte van de kleine planeet. Maar hoe?
Marvin Hendon, een niet aan een universiteit of instituut verbonden onderzoekers, denkt dat de verklaring gezocht moet worden in ijzer. Vloeibaar ijzer, om precies te zijn, waarin tijdens de vorming van Mercurius onder hoge temperatuur en druk grote hoeveelheden waterstofgas is opgelost. Inderdaad zijn van veel metalen, waaronder ijzer, metaalhydriden bekend en zou er in de kern van de aarde heel goed de nodige waterstof opgeslagen kunnen liggen[1]. Bij het afkoelen tot vast ijzer werd de waterstof uit het ijzer verdreven en zou het gas als een waterstofgeiser aan het oppervlak van de planeet ontsnappen. Deze waterstofgeisers kunnen de lage holten hebben veroorzaakt, aldus Herndon.
Tijdens zijn toch naar de oppervlakte van de planeet zou het waterstofgas met verschillend substanties reageren. Zo wordt ijzersulfide gereduceerd tot metallisch ijzer plus het gas waterstofsulfide (FeS + H2-> Fe + H2S). IJzersulfide komt veel voor op de oppervlakte van Mercurius, weten we. Herndon denkt dat het vrijgekomen ijzerpoeder deze depressies hun lichte kleur geeft. Inderdaad zouden met deze ene theorie twee verschillende verschijnselen verklaard worden. [2]
Diepe ijsafzettingen?
Een andere interessante gedachte is dat er misschien diep in de planeet, in de poolstreken waar de gemiddelde temperaturen erg laag zijn, water- of ijsafzettingen kunnen voorkomen. Ook nikkeloxiden en andere zuurstofrijke verbindingen komen op en in Mercurius namelijk veel voor: de extreem dunne atmosfeer bestaat zelfs voor 40% uit zuurstof. Als waterstof hiermee reageert, ontstaat water. Mogelijk is dit mede de verklaring voor het waterijs in kraters in de poolstreken van de kleine planeet.
Lees ook: Mercurius, verborgen schatten
1. Surendra K. Saxena et al, Formation of iron hydride and high-magnetite at high pressure and temperature, Physics of the Earth and Planetary Interiors [2004]
2. Marvin Herndon, Explanation for Observed Evidence of Geologically Recent Volatile-Related Activity on Mercury’s Surface, ArXiv 2011