Liefjes buiten de deur, partnerruil en andere vernuftigheden. Menig deelnemer aan een monogame relatie maakt rare bokkensprongen om aan het gerief te komen. Andere monogame koppels, al is het een minderheid, blijven verslaafd aan elkaar. Wat is hun geheim?
Evolutiebiologen stellen dat we instinctief elkaar na een paar jaar gaan vervelen, omdat zo de kans groter is dat we met een andere partner kinderen krijgen. Dat spreidt het genetische risico. Als je eerste partner drager is van een erfelijke ziekte, heb je in ieder geval nog een gezond kind met de andere. Allemaal erg leuk voor de zelfzuchtige genen in ons DNA, maar minder leuk voor ons persoonlijk. Een scheiding betekent een persoonlijk drama, ook voor eventuele kinderen. Hoe kunnen we ons genetisch materiaal een loer draaien en toch ons leven lang gelukkig blijven bij dezelfde partner, terwijl in bed de vonken er vanaf vliegen?
Deze jonge man en oudere vrouw maken een lange middelvinger naar de dictaten van het DNA.
Monogamie biedt een stabiele omgeving om kinderen te laten opgroeien en brengt rust. Toch kent monogamie psychologisch gezien naast deze voordelen, ook enkele belangrijke nadelen. Reden voor sommige relatiedeskundigen om monogamie af te schrijven. Is dit terecht of is monogamie toch te verbeteren? Hoe goed passen alternatieve systemen bij mensen?
Wat zoeken vrouwen en mannen in een relatie?
Ons gedrag kent een sterke aangeleerde component, maar enkele instincten worden door mensen in alle culturen heen gedeeld. Hierbij zijn er duidelijke verschillen, maar ook enkele overeenkomsten tussen vrouwen en mannen. De scope van dit artikel is relaties waarbinnen seks een belangrijke rol speelt.
Seks
Voor vrijwel alle gezonde mannen in de geslachtsrijpe leeftijd is seks een eerste levensbehoefte. Als een man langer dan een paar dagen zonder seks leeft, daalt het ervaren levensgeluk en zelfvertrouwen. Mannen zonder relatie zijn minder gezond en sterven eerder. Dit komt ook omdat mannen in de westerse cultuur hun emoties alleen kwijt kunnen in een relatie. Ook leven ze onregelmatiger. Toch hebben mannen ook een sterke behoefte aan intimiteit.
Intimiteit
Voor vrouwen is seks belangrijk, maar andere overwegingen zijn belangrijker. Denk dan aan de emotionele band met een partner en intimiteit. Een partner kan veiligheid en stabiliteit bieden, of juist avontuur. Ook status en geld zijn belangrijk. Geslaagde relaties zijn meestal deze, waarin beide partners in veel opzichten op elkaar lijken en ook dezelfde doelen hebben.
Partnerkeuze
De meeste (niet alle) heteroseksuele mannen willen een partner in de vruchtbare leeftijd. Dit is bij vrouwen tussen de achttien en dertig jaar. Ook homoseksuele mannen geven sterk de voorkeur aan mannen in deze leeftijd. Het lijkt hier dus om een hardwired voorkeur in het mannelijk brein te gaan. Vrouwen zoeken doorgaans een partner van hun leeftijd of iets ouder.
Vrouwen minder monogaam dan mannen
Traditioneel wordt aangenomen dat vrouwen monogamer zijn dan mannen. Uit onderzoek [1] blijkt dat dit onjuist is. In het begin van de relatie is de seksfrequentie het hoogst. Deze daalt sterk na ongeveer twee tot drie jaar. Dit ligt voornamelijk aan het sterk afgenomen libido van de vrouw. Deze lust laait weer sterk op als er weer een nieuwe relatie start, waarna het proces doorzet. Bij mannen treedt dit effect ook op, maar is zwakker. Geen wonder dat het in heteroseksuele relaties in 89% van de gevallen de vrouw is, die de relatie beëindigt. Een meerderheid van de getrouwde mensen, vooral vrouwen, zou liever met een ander dan hun partner getrouwd zijn.
Negatieve behoeften
De bekendste negatieve behoefte is jaloezie. Zowel vrouwen als mannen zijn in sterke mate jaloers. Mannen vooral als hun partner lichamelijk intiem is met een ander, vrouwen vooral als hun partner emotioneel ontrouw is. Dit gedrag is biologisch nuttig, de reden dat het is geëvolueerd. Voor mannen om te voorkomen dat ze voor een kind van een andere man moeten zorgen, voor vrouwen om te voorkomen dat hun man zijn energie besteedt aan een andere vrouw.
Maakt monogamie gelukkig?
Monogamie, met als bekendste voorbeeld het huwelijk, is de overheersende relatievorm onder mensen. Toch komen zaken als relatiebreuken en overspel veel voor. Vooral in langere monogame relaties slaat de sleur en verveling toe. De meeste culturen zijn polygyn: meerdere vrouwen per man. Klaarblijkelijk is de match tussen de menselijke psyche en een monogaam samenlevingsverband niet volmaakt.
Polygynie: de ideale samenlevingsvorm voor sommige mannen
Veel mannen vinden het prettig om er een harem van vrouwen op na te houden, waar zij als enige seks mee kunnen hebben. Daarmee bevredigen ze zowel hun instinct voor seksuele variëteit als jaloezie. De ruimte hiervoor in het westen is vrij beperkt. Je moet dan net zoals de Oostenrijkse horror-opa Fritzl of de beruchte Marc Dutroux, een kelder ombouwen tot vrouwengevangenis, je tot de islam bekeren of de leider worden van een religieuze sekte. Het is uiteraard mogelijk er meerdere minnaressen op na te houden, maar dan moet je die weer in de gaten zien te houden of met macchiavelliaanse psychologische spelletjes aan je zien te binden.
Een polyandrische familie in Nepal. – matadornetwork.com
In minder ontwikkelde landen, zoals landen waar de sharia heerst, is het makkelijker. De rechters en andere mannen helpen je dan graag om een van je vrouwen die wegloopt of met een andere man slaapt, te stenigen of in de gevangenis te laten gooien. Nadeel van deze samenlevingsvorm is dat vrouwen minder rechten hebben en veel mannen niet aan een vrouw komen. De voorstanders van polygynie, doorgaans vooraanstaande mannen, zien dit niet als een probleem.
Polyandrie: oplossing tegen bevolkingsgroei
In Tibet en enkele andere geïsoleerde gebieden trouwt een vrouw soms met meerdere mannen, doorgaans broers. Omdat een vrouw maar een beperkt aantal kinderen kan krijgen, beperkt dit de bevolkingsgroei. Ook zijn er meer mannelijke werkers om het gezin in leven te houden. Een groot voordeel in een met vruchtbaar land karig bedeeld gebied zoals de Tibetaanse hoogvlakte, wat zich uit in meer overlevingskans voor de kinderen[2]. Voor de mannen betekent dit een schaarse hoeveelheid beschikbare seks en het verduren van jaloezie, voor de vrouw doorgaans wat te veel mannelijke aandacht. Wel krijgen de mannen doorgaans enige vrijheid van hun vrouw om buiten de deur hun gerief te zoeken.
Open relaties
Tegenwoordig worden open relaties steeds populairder. Hierin mogen mannen en vrouwen buiten hun monogame relatie seksuele betrekkingen met anderen hebben. Uit een onderzoek onder meer dan duizend deelnemers aan niet-monogame relaties [3] blijkt dat dit alleen op seksgebied aantrekkelijk is. Op intimiteitsgebied komt de ‘bijhangende’ partner, doorgaans een bijvrouw, meer tekort. Toch noemen de onderzoekers op onduidelijke gronden open relaties een goed alternatief voor monogamie.
Het geheim van ons succes als soort ligt voor een groot deel in het oogsten van het door andere soorten onbenutte potentieel van mannetjes. Hoe kunnen we met kennis van de biologie onze samenleving succesvoller maken?
De harde waarheid over mannen en vrouwen
De mannen onder onze lezers, reageerders en bijdragers hoeven zich geen illusies te maken. Zij, die ongeveer de helft van alle mensen uitmaken, zijn biologisch gezien voor het grootste deel overbodig. Zoals het voorbeeld van Ismail ibn Sharif en andere kampioen-kinderverwekkers bewijst, zijn er maar een paar procent mannetjes nodig om voor alle voortplantingsnoden van de menselijke soort zorg te dragen. De rest is puur dood vlees, dat kostbare hulpbronnen verspilt. Ons nut bestaat slechts uit onze gonaden en de enkele seconden, waarin de inhoud daarvan in een bereidwillige vrouw wordt geloosd. Althans, zo willen de feministen ons wijsmaken. Maar klopt dat wel? Of is ook de meerderheid van de mannen, die alleen kinderen heeft met zijn levensgezellin, waardevol?
Vogels doen het voor een belangrijk deel zo goed, omdat bij veel soorten het mannetje het wijfje intensief bijstaat bij de broedzorg. Bron: Wikimedia Commons
De rol van de man bij de meeste soorten
Bij de meeste groepsvormende zoogdiersoorten en enkele vogelsoorten en reptielensoorten vormen mannetjes, of een groep broers, permanente of tijdelijke harems van meerdere vrouwtjes, waar ze kinderen bij verwekken. Bij deze harems horen territoria, waarbinnen andere mannetjes niet welkom zijn. De andere mannetjes leiden een marginaal, zwervend bestaan en loeren op een kans om een harem over te nemen. Bij de meeste vogelsoorten, daarentegen, leveren mannetjes actieve broedzorg. Ze assisteren hun vrouwtje fulltime om de gezamenlijke jongen groot te brengen. Deze benadering is succesvol: het aantal vogelsoorten steeg tot het ontstaat van de moderne mens nog steeds gestaag, waar het aantal zoogdiersoorten al sinds het Oligoceen afneemt.
Waarom worden er toch vijftig procent mannetjes geboren?
bij alle gewervelde dieren, zeker bij alle zoogdieren, ligt het percentage mannetjes rond de 50%. De reden hiervoor is simpel. Voor elke paring is er een mannetje en een vrouwtje nodig. Als er een overschot aan mannetjes bestaat, is het genetisch gunstiger om te investeren in een vrouwtje. Als er een overschot aan vrouwtjes bestaat, zal een mannetje juist meer dan gemiddeld nakomelingen krijgen. Om die reden ligt het aantal mannetjes en vrouwtjes doorgaans even hoog. Kortom: er is een duidelijke biologische reden waarom de sekseratio is zoals hij is. We kunnen er dus maar beter mee leren leven.
Monogame samenleving superieur
Uit sociologisch onderzoek naar monogame en polygyne gezinnen, blijkt dat kinderen die deel uitmaken van een polygyne gezin, over het algemeen slechter verzorgd worden. Ook is er sprake van verspilling van hulpbronnen. Er bestaat in een polygyne samenleving, zoals veel islamitische samenlevingen, veel competitie tussen mannen en een grote machtsafstand, waardoor deze samenlevingen vaak worden geteisterd door geweld. Dit is ook een van de redenen, waarom polygyne samenlevingen onder de voet zijn gelopen door de monogame westerse samenleving. In een monogame samenleving hoeft niet voortdurend om vrouwen gevochten te worden, waardoor mannen beter kunnen samenwerken. Dit maakt deze samenlevingen stabieler.
Militair voordeel polygyne samenleving verdwijnt
Ook worden deze samenlevingen rijker. Immers, mannen stoppen hun geld in hun gezin in plaats van in het verwerven van een nieuwe vrouw. Ook is het voor mannen niet meer nodig, om vrouwen te onderdrukken, maar werken mannen en vrouwen samen. Er bestaat geen wrijving tussen bijvrouwen, wat in polygyne relaties een grote bron is van psychische klachten bij vrouwen, en hierdoor ook hun kinderen[1][2], maar alleen een stabiel monogaam gezin. Daardoor worden menselijke hulpbronnen in monogame samenleving veel beter benut dan in polygyne samenlevingen. Dit weegt ruimschoots op tegen het marginale voordeel van het verwekken van meer kinderen en kanonnenvoer in een polygame samenleving, omdat alle vruchtbare vrouwen bevrucht worden. De legers van technisch ontwikkelde landen zijn zo overweldigend sterk, dat ze binnen enkele dagen het leger van een minder ontwikkeld land kunnen wegvagen, hoe groot dat ook is in aantal. Gesteld dat de honderdduizenden tot miljoenen doden die een effectieve militaire oplossing met zich meebrengt, acceptabel worden geacht. Alleen omdat de taliban zich onder de burgerbevolking konden verschuilen, en de Amerikanen niet bereid veel doden onder de burgerbevolking voor lief te nemen, hielden ze stand.
