natuurwetten

Deze leeuw past natuurrecht toe op een zebra.

De mythe van universele rechten en natuurrechten

Veel denkers geloven dat er iets bestaat als natuurrecht en onvervreemdbare mensenrechten. Iets dat te vergelijken is met zwaartekracht of de natuurlijke getallen. Is dat zo, of zijn universele rechten een uit de lucht gegrepen geloof?

Wat is een recht?
Kern van de verwarring is het semantische onbegrip bij velen wat de term ‘recht’ nou precies inhoudt. Volgens de Van Dale is een “recht”, in de zin die we hier bespreken, een “wettelijke of morele bevoegdheid”. Een bevoegdheid, of het tegenovergestelde, een verbod, wordt toegekend door een persoon of een groep. In het Nederlandse recht spreekt men van een “rechtsbron“. Deze rechtsbron is bijvoorbeeld een wetboek of de mening van de lokale bendeleider. Als beide partijen het eens zijn over de rechtsbron, en de rechtsbron ondubbelzinnig is over de kwestie, is er geen probleem. Zijn beide partijen dat niet, dan is de vraag, welke rechtsbron het sterkste geldt. Over het algemeen is de krachtigste rechtsbron, die van diegene die het hardste kan (laten) meppen (in de praktijk: de Nederlandse en Belgische overheid), of andere, subtielere machtsmiddelen heeft. Zo kan een vrouw, die over het algemeen lichamelijk zwakker  is dan een man, weglopen, klagen of naar een andere man gaan, waardoor de eens zo stoere kerel verandert in een hoopje ellende. Samenvattend kunnen we dus zeggen dat rechten worden toegekend. Hoe sterker de entiteit achter de rechtsbron die het recht toekent, hoe sterker het recht. Je kan zelf wel vinden dat je recht hebt op de fraaie villa van de buren, maar als anderen dat recht niet aan je toekennen, heeft dat geen betekenis.

natuurrecht
Leeuw past natuurrecht toe op zebra.

Natuurwetten en natuurrechten
Dat er natuurwetten bestaan: universele regels die het gedrag van materie, ruimte en tijd bepalen, is duidelijk. Wat de bron voor deze wetten is, is nog een open vraag. Voor gelovigen niet: volgens hen is God in zijn diverse incarnaties (Shiva, Jahweh, Tezcatlipoca, Allah,  Elvis) de bedenker van al deze wetten. Als er natuurwetten bestaan, zo vinden een aantal mensen, dan moet er ook zoiets als natuurrechten bestaan. Immers: de Nederlandse wet kent ook rechten toe aan de onderdanen van Nederland. We zijn allemaal onderworpen aan de natuurwetten, dus moeten er ook universele natuurrechten bestaan. Hier is sprake van de klassieke logische denkfout non sequitur. Immers, als A (het bestaan van rechten), dan B (het bestaan van wetten) dan geldt niet per definitie als B, dan A. Het bestaan van natuurwetten impliceert niet zogeheten natuurrechten.

Natuurrechten van de gelovige
Om dit voor elkaar te krijgen moet je bijvoorbeeld de omweg van een god volgen: de god creëert de natuurwetten en omdat de mens de onderdaan is van God, kent God de mens rechten toe, bijvoorbeeld het recht om niet in de hel te branden als de mens doet wat God wil. Gelovigen doen dat zo. Zo vinden de islamitische strijders van IS bijvoorbeeld op basis van hun geloof, dat ze het door hun god Allah gegeven recht hebben om niet-islamieten te verkrachten en te vermoorden. Je kan hier spreken van een goddelijk recht. Hanteer je geen god, en accepteer je ook geen andere rechtsbronnen, dan is er maar één recht van toepassing, het recht van de sterkste, door Engelstaligen niet voor niets Law of the Jungle genoemd.

Van de drie mogelijke toekomsten van het heelal, instorting, langzamere uitzetting of een op hol geslagen uitzetting is de Big Rip, de derde optie, het waarschijnlijkst.

Natuurwetten niet scherpgesteld voor leven

Een geliefd argument voor mensen die in een schepper geloven is aan vervanging toe.

Het blijkt dat de uitzettingssnelheid van het heelal niet optimaal is voor het ontstaan van intelligent leven. Als de kosmologische constante licht negatief was geweest, was het heelal gastvrijer geweest dan nu.

Van de drie mogelijke toekomsten van het heelal, instorting, langzamere uitzetting of een op hol geslagen uitzetting is de Big Rip, de derde optie, het waarschijnlijkst.
Van de drie mogelijke toekomsten van het heelal, instorting, langzamere uitzetting of een op hol geslagen uitzetting is de Big Rip, de derde optie, het waarschijnlijkst.

Volgens de laatste astronomische waarnemingen drijft het heelal steeds sneller uit elkaar. Dat is kosmologisch te beschrijven door een kosmologische constante labda ([latex]\Lambda[/latex]) in te voeren. Deze constante, ooit door Einstein de grootste blunder van zijn leven genoemd, nu een handig hulpmiddel om de steeds grotere afstand tussen big-bang theorie en waarneming te overbruggen. [latex]\Lambda[/latex] beschrijft de fractie waarmee de uitzettingssnelheid van het universum elke seconde groter wordt.

Dit getal [latex]\Lambda[/latex] is weliswaar erg klein, 10−35 s−2, maar omdat het om een versnelling gaat, een gestage toename van uitzettingssnelheid dus, betekent het dat de uitzettingssnelheid op een gegeven moment zo groot wordt dat zelfs atomen uit elkaar gerukt worden. We zullen dan misschien kunnen schuilen in zwarte gaten tot ook die de geest geven.

Erg gezond is het heelal in de verre toekomst dus niet. Ook nu leiden we een marginaal bestaan. Het blijkt uit berekeningen van Don Page, een theoretisch natuurkundige van de University of Alberta in Canada dat een licht negatieve kosmologische constante zelfs beter voor de kans dat zich melkwegstelsels (en dus leven) ontwikkelt uitpakt, dan een positieve constante zoals nu. Sterker nog: we zitten zelfs aan de uiterste grens voor leefbaarheid. Was de kosmologische constante ook maar iets groter geweest dan hadden zich uit de dunne slierten materie geen melkwegstelsels gevormd.

Toch is er ook goed nieuws voor universum-chauvinisten. De overige natuurconstanten, denk aan de sterkte van de elektromagnetische en zwaartekracht, blijken wel zeer nauwkeurig overeen te komen met de eisen die het leven aan de grootte stelt. Gelovige misantropen kunnen hieruit afleiden dat God een sadist is: hij heeft de constanten in dit heelal zo afgesteld dat het leven dat onvermijdelijk ontstaat, over een paar miljard jaar wreed uit elkaar wordt gerukt. Of dat God wil dat we een manier verzinnen om uit het universum te ontsnappen. Survival of the cleverest. Het heelal als kosmische IQ-test?

Of misschien vergissen de kosmologen zich en doen we hier aan smadelijke godslastering. Ze zaten er al vaker naast. Laten we dat laatste maar hopen…

Bron