Vier toekomstige maatschappijen, van overvloed tot hiërarchie
Afhankelijk van hoeveel gelijkheid en hoeveel overvloed er is, zijn er vier toekomstige maatschappijen mogelijk. Dat zegt Peter Frase, de auteur van het boek Four Futures. Heeft hij gelijk?
Het model van Peter Frase gaat uit van 4 kwadranten. De toekomstige maatschappij kan zich in een van deze vier kwadranten bevinden, afhankelijk van of schaarste, overvloed, hiërarchie of egalitarisme overheerst. In welke richting onze maatschappij zich ontwikkelt, zal geheel afhangen van de keuzes die we nu maken.
In zijn model gaat Peter Frase er vanuit dat op een gegeven moment de kosten van productie tot nul zullen dalen. We zullen hieronder de vier maatschappijen behandelen, in de volgorde van utopisch tot een absoluut doemscenario.
Vier toekomstige maatschappijen: Star-Trek-economie
De maatschappij die voor de mensheid als geheel het beste uitpakt is de Star Trek economie. Deze maatschappij wordt gekenmerkt door overvloedige ruimte, en productiefaciliteiten voor iedereen, zoals de replicator, waar iedereen kan krijgen wat hij nodig heeft. In deze economie is productie zo goedkoop geworden dat alles gratis is geworden. Daarom is grootschalig bezit en geld afgeschaft. Mensen worden niet meer gedreven door de drang om te werken om in leven te blijven, maar doet waar ze goed in zijn en waartoe ze zich geroepen voelen.
Het grote voordeel van deze maatschappij is natuurlijk dat menselijk leed niet meer bestaat. Althans: wanneer we in ook staat zijn om ook alle ziekten te genezen. Wat natuurlijk een prachtig levensdoel is voor de burgers van de Star-Trek economie. Anderen kunnen bijvoorbeeld meehelpen met het terraformeren van de rest van het zonnestelsel. Of voor de echte pioniers, als kolonist naar naburige sterren trekken om daar een nieuw bestaan op te bouwen.
Socialisme
Als er sprake is van schaarste maar er wel een egalitaire maatschappij is, ontstaat een toekomstige maatschappij die sterk lijkt op die van Cuba nu. Privébezit in het bedrijfsleven wordt sterk ingeperkt zodat de inkomens en verschillen in bezit klein zijn. Als we de levenskwaliteit van de gemiddelde Cubaan in Cuba vergelijken met die in andere Midden-Amerikaanse landen, doet Cuba het bepaald niet slecht. Zelfs vergelijken met de inwoners van het veel rijkere Mexico zijn de Cubanen gelukkiger. En leven ze langer, zelfs langer dan Usanen, en zijn ze gezonder.
Cuba heeft geen geld voor dure medicijnen om longkanker mee te behandelen. Daarom ontwikkelde Cuba als eerste land ter wereld een anti longkankervaccin. Longkanker is een groot probleem in dit land, waar de bevolking rookt als een schoorsteen. Cuba laat zien dat kapitalisme niet nodig is om een redelijke kwaliteit van leven te bereiken. Met minder dan een derde van de energie die in Nederland wordt gebruikt, bereikt Cuba toch een levensverwachting die niet veel lager is dan die van Nederland. Als de principes van het socialisme worden gecombineerd met overvloed ontstaat de Star Trek maatschappij, de gunstigste toekomstige maatschappij voor de mensheid.
Rentisme
In de maatschappij gebaseerd op een hiërarchie en overvloed, is er weliswaar een overvloed. Maar schept de elite kunstmatige schaarste, door zaken als copyright en patenten. Daarmee vergroot de elite haar rijkdom en macht. Dus als jij een paar schoenen uit de replicator wil halen, betaal je royalty’s aan de ontwerper van deze schoenen. Helaas beweegt onze maatschappij zich steeds meer in de richting van rentisme. Rechters en overheid beschermen copyright en patenten agressief, wat je bijvoorbeeld ziet met de covid-19 epidemie. Het gevolg is dat arme landen niet voorzien worden van voldoende vaccins. Daardoor blijft het virus in omloop en muteert het. En kunnen de farmaceuten zich nog meer verrijken.
Directe oorzaak van de steeds grotere rijkdom van de bezitters van deze patenten zoals Bill Gates, Elon Musk en Jeff Bezos is de sterke daling van de directe productiekosten. En het steeds grotere percentage, dat royalty’s en patenten van de kostprijs vormen. Deze dystopische maatschappij zal uiteindelijk uitdraaien op een ramp, stelt Peter Frase. De reden: op dit moment is arbeid het voornaamste herverdelingsmechanisme van rijkdom van de elite naar de rest van de bevolking. Als er geen arbeid meer nodig is, verdwijnt dit. Dat draait uit op extreme ongelijkheid. Om precies te zijn, op de volgende maatschappij van deze vier. Exterminisme, op afstand de akeligste.
Exterminisme, de meest duistere van de vier toekomstige maatschappijen
Als er zowel een hiërarchie is als schaarste, en het nut van de onderklasse daalt tot nul, zal dit leiden tot exterminisme. Robots doen alle werk. Zo ontstaat een dystopische maatschappij zoals beschreven in de films Elysium. Het is dan voor de elite niet meer nodig om de armen in leven te houden. Het meest effectief is dan om deze op te sluiten in een soort Gazastrook. Voor een hongerloontje ploeteren en zwoegen ze daar. Maar dan verspreid over het de hele aarde waar dat het meest gunstig uitpakt. Af en toe gooien ze dan wat voedsel over het hek. Dit, terwijl de elite kan genieten van de rest van de aarde en het zonnestelsel.
Afhankelijk van de doelen van de elite kan de onderklasse in leven blijven, of worden opgeruimd. Dat laatste is immers beter voor het klimaat. En ze hebben toch al een zo slecht bestaan, dat het erg humaan is om ze uit hun lijden te verlossen. De nummer één reden om het concept schaarste in stand te houden, is schaarste voor het klimaat. We zien, dat het argument klimaat de rol van de oude malthusiaanse factor voedsel aan het overnemen is. Volgens gelovigen in een wereldwijde samenzwering, is de huidige covid-19 epidemie onderdeel van dit plan. Zo dresseert de elite ons om gehoorzaam te zijn en ons als vee af te laten richten. Of, op te ruimen, later. Of dit werkelijk zo is weet ik niet. Daarvoor zijn de bewijzen nog niet overtuigend genoeg. Het is echter goed mogelijk. Minder “onrendabelen” zou de elite wel erg goed uit komen.
Wat kunnen wij doen om de Star Trek economie dichterbij te brengen en het exterminisme te voorkomen?
Er zijn maar twee partijen, die zich echt verzetten tegen dit enge scenario. Dat is de SP, samen met de Piratenpartij. De SP omdat deze een egalitaire samenleving nastreeft. De Piratenpartij ook, omdat deze copyright en patenten af wil schaffen. De partijen VVD en D66, samen met kleinere rechtse partijen als CDA en JA21, en de racistische partij FvD, werken er hard aan om gated communities voor de rijken te bouwen en de solidariteit tussen de Nederlanders onderling af te breken.
Zij mogen nooit, maar dan ook nooit winnen. Sluit je aan bij de strijd voor de toekomst van de mensheid. Ga voor Star Trek. Sluit je aan bij de Piratenpartij of de SP.
Bron
