studiefinanciering

In de VS, waar lenen voor een studie al heel gebruikelijk is, zuchten werkloze afgestudeerden onder enorme studieschulden.

Studeren zonder schuld: de mogelijkheden

Zoals bekend heeft de Nederlandse overheid in 2014 ook het laatste restje van de studiebeurs afgeschaft en vervangen door een rentedragende lening. Wat zijn de mogelijkheden voor een arme student om toch schuldenvrij een opleiding te volgen?

Wat is de situatie in 2015?
Met ingang van 1 september 2015 wordt voor hbo- en wo studenten de basisbeurs afgeschaft. Voor MBO-studenten blijft de basisbeurs nog gewoon bestaan. Ook blijft de OV-jaarkaart nog bestaan. Studenten met ouders die samen minder dan 48.000 euro bruto per jaar verdienen, hebben nog steeds recht op een aanvullende beurs, een lening. Deze wordt zelfs met € 100 verhoogd en bedraagt dan € 365 per maand. Dit bedrag wordt kwijtgescholden als de student een diploma behaalt. Studenten die niet rondkomen, vrijwel alle dus, kunnen bijlenen tot plm. 450 euro per maand, waarvan plm. 150 euro collegegeldkrediet en plm. 300 euro studielening.[1][2]

Hoe beperk ik als student de schulden zo veel mogelijk?
Oplossing 1: bijstandsuitkering.
Officieel heeft u geen recht op een bijstandsuitkering als u ingeschreven staat bij een voltijds onderwijsinstelling, omdat u dan niet beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt. Ook moeten jongeren onder de 27 jaar werken of studeren. De oplossing is vrij simpel. Schrijf u in als deeltijdstudent bij een HBO of WO opleiding van bijvoorbeeld LOI, of een buitenlandse, goed aangeschreven instelling zoals bijvoorbeeld , en voldoe aan de eisen van de sociale dienst, dus solliciteren. Nadeel: de keuze aan afstandsonderwijs is beperkt en u moet over de nodige zelfdiscipline beschikken. Het zogeheten studentenleven, met bijbehorende handige netwerken, kunt u vergeten. Deze contacten zijn echter ook prima op te doen op een andere manier, bijvoorbeeld door lid te worden van wat intellectueel uitdagender verenigingen. Tot 21 jaar wordt de bijstandsuitkering afgeleid van de kinderbijslag; het is dan het slimst om nog een paar jaar bij uw ouders te blijven wonen. Uw relatie met uw ouders moet dan wel goed zijn. Daarna wordt het leven prettiger met een bijstandsuitkering van 650 euro per maand, plus de nodige toeslagen.

In de VS, waar lenen voor een studie al heel gebruikelijk is, zuchten werkloze afgestudeerden onder enorme studieschulden.
In de VS, waar lenen voor een studie al heel gebruikelijk is, zuchten werkloze afgestudeerden onder enorme studieschulden.

Oplossing 2: werken en studeren.
On- of laaggeschoold werk brengt doorgaans voldoende op om zuinig van te leven en van het kleine overschot het collegegeld te betalen. Kunt u bij uw ouders of ergens anders gratis of goedkoop wonen, dan kan het zeker uit. Ook kunt u soms uw opgedane kennis meteen in praktijk brengen, als het tenminste om een baantje in een aansluitende sector gaat. Nadeel is dat werken veel tijd kost en studeren erbij neerkomt op dagen van zeker twaalf uur. Werkgevers gaan zeker blij worden van uw ijzeren doorzettingsvermogen. Overweeg ook variant 2b: een eigen bedrijfje en studeren. Een studie biedt toegang tot voor een ondernemer waardevolle hulpbronnen zoals universiteitsbibliotheek, werkplaats en de kennis en kunde alsmede netwerk van docenten en medestudenten.

Oplossing 3: studeren in een goedkoop land met goed onderwijs.
In bijvoorbeeld India liggen de kosten voor levensonderwijs laag, terwijl het hoger bèta-onderwijs Engelstalig is en over het algemeen van goede kwaliteit. Heeft u rijkere ouders die bijvoorbeeld 300 euro per maand kunnen  missen, of wat spaargeld, dan is een studie in het buitenland een sterke pré wat betreft buitenlandervaring.

1. Kabinetsplannen studiefinanciering studievoorschot, Rijksoverheid, 2014
2. Leenstelsel

Studenten zijn boos dat studeren nu alleen betaalbaar wordt voor kinderen van rijke ouders. Terecht.

Geen collegegeld meer maar examengeld

Op dit moment worden deeltijdstudenten en langstudeerders gestraft, terwijl een student ongestraft meerdere keren examen kan doen. Dat kan slimmer.

Studenten zijn boos dat studeren nu alleen betaalbaar wordt voor kinderen van rijke ouders. Terecht.
Studenten zijn boos dat studeren nu alleen betaalbaar wordt voor kinderen van rijke ouders. Terecht.

Visieloze bezuinigingen
De regering is, zoals bekend, druk op zoek naar allerlei bezuinigingen om het inkomen van bankiers en Griekse ambtenaren op peil te kunnen houden. Een van de eerste slachtoffers lijkt het restje basisbeurs dat nog is overgebleven, € 266 per maand voor uitwonende studenten in 2011, te worden. Dit moet 800 miljoen euro opleveren. Uiteraard zijn er veel logischer bezuinigingen, ontwikkelingssamenwerking, hypotheekrenteaftrek en bijdragen aan de Europese Unie bijvoorbeeld, wat samen minstens zo’n vijftien miljard euro per jaar zou opleveren. Niemand kan echter politici doorgaans van veel logica beschuldigen.

Nederland wordt steeds dommer
Een andere geliefde boekhoudkundige truc is het flink verhogen van het collegegeld. De filosofie er achter is vermoedelijk dat op die manier studenten worden geprikkeld om hun studie maar zo snel mogelijk af te raffelen. Het gevolg, wat we ook in diverse media lezen, is dat opleidingsmanagers, om hun studenten niet in de problemen te brengen, allerlei trucs toepassen om hun studie zo makkelijk mogelijk te maken. In feite is hierdoor het niveau van diverse studies ernstig gedaald. Kortom: Nederland wordt dommer.

Studenten in de klem
Studenten hebben nog minder keus. Ze zitten met een duivels dilemma. Ze moeten bijwerken om rond te komen (of zichzelf zwaar in de schulden steken) en moeten tegelijkertijd hun studie op tijd afronden om zo geen zware boete te hoeven betalen. Hierdoor is studeren steeds meer alleen mogelijk voor kinderen van rijke ouders. Erfelijke tweedeling dus. Hiermee keren we terug naar de negentiende eeuw, want een studie op academisch niveau is een voorwaarde voor gewilde baantjes.

Hoe moet het dan wel?
Studenten moeten zich geheel toe kunnen leggen op de studie. Dat lukt niet zonder een behoorlijke basisbeurs. In feite zou de invoering van een basisuitkering voor iedereen boven de achttien jaar met de Nederlandse nationaliteit  dit probleem effectief oplossen. Uiteraard moet er een stevige prikkel zijn voor studenten om te presteren en te excelleren bij hun studie. Een goede methode hiervoor is examengeld in plaats van collegegeld in te voeren.

Hoe zou examengeld kunnen werken?
Op dit moment (2012) betaalt een student per jaar tussen de €216 – €524 (MBO) tot maximaal 1713 euro collegegeld (HBO en universiteit;bachelor, master als sprake is van een eerste studie). Voor een masteropleiding betaalt een student per jaar een hoge € 6000-15 000 per jaar in het geval van een tweede studie of bij forse studievertraging.

Geen collegegeld maar examengeld
In feite kosten studenten die geen examens afleggen of niet aan onderwijs zoals werkcolleges, werkstukken of practica deelnemen, de universiteit niets. De Nederlandse universiteiten en HBO instellingen kunnen hun lesmaterialen digitaal ter beschikking stellen op internet, zoals bijvoorbeeld het vooraanstaande Amerikaanse MIT ook doet. Dit kan ook landelijk en centraal, of nog beter: in samenwerking met de Vlamingen, om nog meer te besparen.
Voor examens moet dan wel betaald worden. Je kan bijvoorbeeld denken aan een bedrag van veertig euro per studiepunt (40 studieuur), dat studenten terugkrijgen zodra ze de module halen. Een student die alles in één keer haalt kan zo in principe gratis studeren. Om fraude uit te sluiten moeten examens landelijk afgenomen worden in examencentra. Hiervoor kan het Open Universiteit systeem worden gebruikt.

Ook niet-studenten
Dit systeem kan je ook invoeren voor niet-studenten. Iedereen krijgt in zijn leven een maximum hoeveelheid studiepunten, bijvoorbeeld 250, dat de persoon kosteloos kan volgen. Wel moeten deelnemende personen over genoeg startkwalificaties beschikken om het onderwijs in kwestie te kunnen volgen.
Ik ken veel mensen in mijn omgeving met een niet afgeronde studie. Op deze manier kunnen ook zij hun studie afronden en een goede startkwalificatie halen. Hiervoor kunnen ze ook erkenning verworven competenties (EVC) gebruiken.