voluntarisme

Hoeksteen  van het voluntarisme, de filosofie waarop aanhangers van het libertarisme en aanverwante bewegingen zich beroepen is het non-agressieprincipe.

Wat is agressie?
Het non-agressieprincipe houdt in: het is verboden om agressie te ontplooien jegens een ander.
Agressie is volgens de definitie die libertariërs hanteren: het initiëren van geweld tegen een persoon of tegen het bezit van een persoon. Iemand met enige kennis van de logica, of de filosofie voelt hem al aankomen. Dit principe klinkt ontroerend mooi, maar is sterk afhankelijk van de definitie van agressie. De kernwoorden, die nadere uitwerking vereisen zijn: wat is een persoon, wat is bezit en wat is geweld. Laten we beginnen met persoon.

Wat is een persoon?
Het woord ‘persoon’ komt via het Latijnse persona en Etruskische persu van het oud-Griekse woord πρόσωπον, ‘masker’. Later is dit de betekenis gaan krijgen van een individu, een exemplaar van de soort die zich om onbegrijpelijke redenen homo sapiens sapiens (de wijze, wijze mens) heeft genoemd. Deze betekenis lijkt voor de hand te liggen, maar is deze niet. Zo is de abortus van een embryonaal exemplaar van deze diersoort legaal. Klaarblijkelijk is dit nog geen ‘persoon’. Het moderne recht kent ook de ‘rechtspersoon’, een door levende personen of andere rechtspersonen bestuurde juridische entiteit, die net als een levende persoon bepaalde rechten heeft, zoals het recht bezittingen te hebben, en zelfs om een andere rechtspersoon te besturen. Wat natuurlijk om misbruik schreeuwt, maar dat terzijde.

In het verleden werden bijvoorbeeld vrouwen in Nederland niet als volwaardige personen gezien. Nog iets langer geleden, tot slaaf gemaakte mensen en niet-blanken ook niet. Dieren zijn evenmin personen. In de iets verdere toekomst zullen er waarschijnlijk zelfbewuste machines zijn. Zijn dit ook personen, of achten we alleen de mens een persoon? Is een personage als Bashar, die volgens ‘medium’ Darryl Anka een alien is, maar volgens Anka wél onder zijn eigen copyright valt, getuige een klacht tegen Visionair, een persoon? Kortom: de libertariërs zouden er goed aan doen, deze definitie strak te maken.

Wat is bezit?
De definitie van bezit is zo mogelijk nog problematischer dan die van ‘persoon’. Een bezit is een exclusief recht op een bepaald ding. Er is geen cultureel universeel geaccepteerde definitie van bezit, omdat er geen universele rechten bestaan, alleen toegekende rechten. Zelfs het eigen lichaam is niet in alle gevallen eigen bezit, denk aan de lijfeigenschap in de middeleeuwen of het islamitische huwelijk nu. Is een copyright of patent een bezit? In de middeleeuwen zouden ze je hard uitlachen. Wij zouden de middeleeuwer weer uitlachen als deze ons een aflaat te koop aanbood, waarmee je duizend jaar minder marteling in de hel kan kopen.

Wat is geweld?
In de libertarische beleving is geweld het gebruik van macht om de rechten of persoon van anderen te schenden. Rechten, waarvan bezit een voorbeeld is, zijn uiteraard nogal arbitrair. Zeker als je (zoals bij de voluntaristen) geen centrale autoriteit hebt, die rechten kan uitdelen. Rechten heb je niet van nature, maar worden je toegekend door anderen.

Je kan bijvoorbeeld van jezelf vinden, dat je het recht hebt om met blote voeten door het door je buren geplante bloemperk te lopen, omdat je zo meer één bent met de natuur. Je buren vinden waarschijnlijk dat het bloemperk hun bezit is, en dat jij een daad van geweld pleegt.
Is een liedje overkopiëren van internet, in plaats het via iTunes en dergelijke te kopen, geweld? Je schendt immers het copyright van die artiest. Maar wat, als je copyright een onzinnig concept vindt?

Absurde situaties
In voluntaristische ogen is het doodmartelen van je cavia bijvoorbeeld geen geweld. Dat is immers geen persoon en ook niet het bezit van een ander. Het is ook geen geweld om bijvoorbeeld de benen van een zich ontwikkelende foetus in je buik te amputeren, zodat je die later kan laten bedelen. Immers, dat is nog geen persoon.
Ademen is bijvoorbeeld wel geweld. Immers, hiermee verminder je de hoeveelheid zuurstofatomen die er voor andere personen beschikbaar is, door de biologische zuurstofvernietiger die je lichaam is, in te zetten. Een consequente voluntarist moet daarom in een ruimtepak lopen en zijn zuurstofvoorraad bijvullen met behulp van zijn eigen gekweekte zuurstof.

Geert Wilders, en andere aanhangers van de vrijheid van meningsuiting met hem, vindt dat hij het recht heeft om de uitvinder van de islam een pedofiele massamoordenaar te noemen. Islamisten vinden dan weer dat dit een daad van agressie is en dat zij daarom het recht hebben deze vijand van de islam te vermoorden.

We kunnen dus concluderen dat het non-agressieprincipe onwerkbaar is, voluntarisme aan alle kanten rammelt en dat er door de aanhangers van deze filosofie onvoldoende gekeken is naar de onderbouwing.