Op 5 mei vieren de Nederlanders de bevrijding van Nederland van de nazibezetting op deze datum in 1945. Hoeveel vrijheid hebben we nu?
De meeste landen, waaronder België, vieren hun nationale feestdag op de Onafhankelijkheidsdag. Er zijn enkele uitzonderingen. Zo herdenken de Serviërs de nederlaag tegen de islamitische Turken op Kosovsko Polje (wat eeuwen van Turkse overheersing inluidde). Deze nederlaag bepaalt de Servische mindset sterk, wat de wreedheden door de Serviërs tegen de overwegend islamitische Bosniërs (door de Serviërs als opvolgers van de Turken gezien) voor een belangrijk deel verklaart. Ook Nederland viert de nationale feestdag op een andere datum dan de Onafhankelijkheidsdag 26 juli (toen in 1581 het Plakkaat van Verlatinghe Nederland voor het eerst als staat uitriep).
Vrijheidsstrijders tegen fascisme versus vrijheidsstrijders tegen islamisering
Ook hier zien we dat de nationale mythe achter 5 mei de Nederlandse identiteit sterk bepaalt. Waar voor de Tweede Wereldoorlog het VOC-verleden en de strijd tegen de Spanjolen de stichtingslegende uit maakten, is dat na 1945 de strijd tegen het fascisme. Deze stichtingslegende heerste het sterkste in de jaren zeventig tot negentig, maar kwam in diskrediet na de aanslagen van 11 september 2001. De moslims, die eerst als onderdrukte groep werden gezien, bleken ook in staat tot veel geweld en onderdrukking. Partijen die verzet tegen de islamisering als voornaamste programmapunt hadden, bereikten ongekende zetelaantallen – de Centrumpartij en later Centrumdemocraten van wijlen Hans Janmaat, die soortgelijke ideeën hadden, leidde in vergelijking een kwijnend bestaan (nul tot drie zetels).
We zien daarom dat de nationale legende achter Nederland nu in tweeën is gesplitst. Aanhangers van beide afsplitsingen zien zichzelf als vrijheidsstrijders. Een narratief dat Nederland als bastion van het antifascisme ziet (de aanhang van de progressieve partijen), en daarom steeds meer antiracisme-thema’s aan 4 en 5 mei koppelt. Zoals de discriminatie van Marokkanen en andere achtergestelde groepen.
En een narratief dat Nederland wil bevrijden van buitenlandse overheersing door de Europese Unie en de islamisering (het fortuynisme en later de PVV en JA21).
Om de verwarring compleet te maken is er nu een derde narratief, dat samenhangt met de dwangmaatregelen tegen de verspreiding van covid-19. Forum voor Democratie en de viruswaarheids-beweging geloven dat covid-19 een complot is om ons onze burgerrechten af te pakken en een politiestaat in te voeren. Ook zij zien hun strijd tegen de avondklok en andere regeringsmaatregelen als een vrijheidsstrijd.
Weer een Onafhankelijkheidsdag?
Op dit moment is het debat over vrijheid totaal vergiftigd. Het enige wat wij Nederlanders delen is onze geschiedenis. En zelfs daarover verschillen de meningen, gezien de beeldenstorm op wat ooit nationale helden waren. Daarom is het misschien beter om vijf mei af te schaffen en te vervangen door een Onafhankelijkheidsdag, wellicht met een focus op de mensenrechten zoals die in onze Grondwet staan. Want dat Nederland een onafhankelijk land is, daarover zijn we het wel eens.
Zien die viruswappies niet wat er in Brazilië gebeurd of geloven ze dat niet?