Chimpansees zijn in staat de gevolgen van hun daden te voorzien, toont een nieuwe studie aan. Tot nu toe werd gedacht dat deze vaardigheid alleen exclusief aan mensen voorbehouden was.
Volgens de onderzoekers maken de bevindingen duidelijk dat de grens tussen mens en dier minder scherp ligt dan tot nu toe gedacht en maakt ook duidelijk hoe het bewustzijn zich evolutionair heeft ontwikkeld.
Eerder onderzoek heeft al aangetoond dat verschillende aapachtigen en dolfijnen in staat zijn zichzelf te herkennen in een spiegel – als ze in de spiegel een rode vlek op hun voorhoofd zagen, probeerden ze deze te verwijderen.
Onduidelijk was echter wat het onderliggende denkproces was. Om deze vraag te beantwoorden voerden ethologen Takaaki Kaneko and Masaki Tomonaga van het Primate Research Institute in het Japanse Kyoto drie experimenten uit met een groep chimpansees.
In het eerste experiment speelden drie vrouwtjes een videospel met een trachball (een soort vaste computermuis) om een van twee cursors te bewegen. De tweede cursor (bedoeld om de chimpansees in verwarring te brengen) herhaalde de bewegingen die de chimpansees enkele ogenblikken daarvoor hadden gemaakt.
Het spelletje eindigde nadat de dieren een doel raakten of de tijd voorbij was. De chiompansees moesten aanwijzen welke cursor ze manipuleerden en kregen een beloning als ze dit correct deden. Dit gebeurde in meer dan 90% van de gevallen. Volgens de onderzoekers bewijst dit dat de chimps duidelijk in staat waren hun cursor te onderscheiden van de verwarrende cursor.
Ook hierna was het nog niet duidelijk of de chimps inderdaad een zelfbewustzijn kenden of domweg goed op visuele prikkels letten, dus werd een tweede experiment ontworpen, waarbij twee testen werden vergeleken. De eerste test was identiek aan het eerste experiment. In de tweede test trok geen van de cursors zich wat aan van het gedrag van de chimps: de eerste cursor herhaalde de bewegingen uit de eerste test, de tweede cursor was een misleidende cursor.
Als de dieren het wel goed deden op de eerste test maar niet op de tweede, zou dit betekenen dat ze niet op het gedrag van de cursor letten, maar op de vraag of ze de cursor konden controleren. Dit was ook de uitkomst van de proef.
In een laatste proef, waar alleen de slimste chimps aan meededen, werd een tijdvertraging van enkele seconden ingebouwd tussen de trackball en de cursor en werd ook de richting verdraaid. Ook hier bleken de chimpansees toch in staat de door hen bestuurde cursor te onderscheiden van de random cursor.
Mensen niet meer enige soort met bewustzijn?
Al deze resultaten suggereren volgens de wetenschappers dat chimpansees en mensen fundamentele cognitieve processen delen en zich een individu voelen. Met andere woorden: onze superioriteitsgevoelens ten opzichte van niet-menselijke soorten zijn in ieder geval wat betreft chimpansees misplaatst. Ook chimpansees kennen een rudimentaire vorm van bewustzijn.
Reden te meer om dierproeven op chimpansees zo niet te verbieden, dan toch wel aan zeer strenge eisen te laten voldoen.
Bronnen
COSMOS Magazine
PNAS B (embargo tot 6/5, helaas)
Interessant artikel. Alleen jammer dat op de foto geen chimpansees afgebeeld staan (wat je toch naar aanleiding van het artikel zou verwachten), maar bonobo’s. Bonobo’s zijn geen “mini-chimpansees” zoals de aanduiding pygmy chimpanzees wellicht doet vermoeden en zoals aanvankelijk gedacht werd, maar het gaat om een heel andere soort.