Rotsschilderingen in het Zuid-Spaanse Málaga zijn mogelijk de oudste grotschilderingen ooit ontdekt – en de eerste die door Neanderthalers zijn gemaakt.
Abstracte kunst
De beelden lijken in eerste opzicht op de DNA helix, maar zijn in feite een afbeelding van de zeerobben die de Neanderthalers in dit gebied aten, aldus José Luis Sanchidrián van de Universiteit van Córdoba in Spanje. Volgens hem hebben ze geen parallel in kunst uit de Oude Steentijd. Houtskool die aan werd getroffen naast zes van de schilderingen – aangetroffen in de Spaanse Nerja grotten – blijken volgens koolstofdatering rond de 43 000 jaar oud te zijn.
Dit maakt deze schilderingen aanmerkelijk ouder dan de 30 000 jaar oude Chauvet cave paintings in Zuid-West Frankrijk, waarvan werd gedacht dat het het oudste voorbeeld van paleolithische grotkunst was.
Bevestiging nog nodig
De bevinding staat echter nog steeds niet vast. De pigmenten in de verf moeten nog worden gedateerd. Zijn ze van ongeveer dezelfde ouderdom als de houtskool, dan wordt de mogelijkheid dat de schilders Neanderthalers waren, reëel. Dit zou een wetenschappelijke schokgolf veroorzaken, aldus Sanchidrián, omdat alle andere bekende grotschilderingen het werk zouden zijn van onze menssoort.
Het Iberisch schiereiland was het laatste toevluchtsoord van de Neanderthalers. Tot 37 000 jaar geleden – vijfduizend jaar nadat ze uit de overige delen van Europa verdreven waren – kwamen ze nog aan de Andalusische en Zuid-Portugese kust voor.
Creativiteit van de Neanderthalers
Tot voor kort werd aangenomen dan Neanderthalers niet in staat waren tot kunstzinnige uitingen. Wel zijn overblijfselen gevonden van gedecoreerde stenen en schelpen – zij het nog niet permanente grotkunst. Nu denken sommige onderzoekers dat Neanderthalers net als moderne mensen in staat waren abstract te denken, hun verbeeldingskracht en creativiteit te gebruiken.
Sommige onderzoekers houden het voor mogelijk dat de schilderingen door onze menssoort zijn gemaakt, maar de ontdekker acht dit erg onwaarschijnlijk omdat in die tijd moderne mensen nog niet voorkwamen in dit gebied. Het dateren van de pigmenten in de grotten van Nerja zal pas na 2013 plaats vinden. Verder grotonderzoek in het uitgebreide, in 1959 ontdekte gangenstelsel is nog in volle gang.
Kortom: er is weer een raadsel bijgekomen omtrent onze uitgestorven naaste verwanten.
Bron
First Neanderthal Cave paintings discovered in Sopan, New Scientist (2012)
Fundación Cueva de Nerja (Spaans)