Het verschijnen van innovaties

In het kader van een mondiaal bewustwordingsproces richten we onze aandacht op de factor ‘geld’. De reden hiervoor is eenvoudig, als het gros van onze problemen gerelateerd zijn aan geld, dan betekent de neutralisatie hiervan een opening om andere visionaire plannen te laten doorstromen. Zoals altijd zullen de meningen hierover verdeeld zijn, om deze reden trachten we een aantal zaken op een totaal andere manier te belichten, in het beste geval leidt dit tot nieuwe inzichten en mogelijkheden die anders niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Dit alles kadert binnen een diepgaander studiewerk, systeemwetenschappen, integrale psychologie en procesfilosofie worden – in hoeverre ze geen correlaat vertonen – als wetenschappelijke grondslag in acht genomen. (zie ook ‘kruiskatalytische cycli’)

In dit artikel maken we u deelachtig in (1) een exploot van Fritjov Capra uit z’n werk ‘Eenheid van Leven’,  vervolgens (2) maken we de proef op de som door ons te laten leiden door een citaat van Albert Einstein. Kunnen of mogen we een verband leggen en zo ja, welke mijlpalen of praktische bezwaren dienen we te trotseren om de voorgestelde theorie in de praktijk om te zetten? Zo neen, waarom niet?  Welke het ook zij, we trachten zoveel mogelijk reacties te sprokkelen om ons te vergewissen van de praktische haalbaarheid, in het beste geval vinden we oprechte samenwerking om een vreedzaam transformatieplan op te stellen.

Exploot

Als het leven van een organisatie in haar praktijkgemeenschappen zetelt, en als creativiteit, leren, verandering en ontwikkeling inherent zijn aan alle levende systemen, kunnen we ons afvragen hoe deze processen zich feitelijk in de levende netwerken en gemeenschappen van de organisatie manifesteren. Om deze vraag te beantwoorden moeten we ons buigen over een sleutelkenmerk van leven … ‘het spontaan verschijnen of doorbreken van een nieuwe ordening’. Het verschijnsel ‘doorbreken’ voltrekt zich op kritische punten van instabiliteit, die het gevolg zijn van fluctuaties in de omgeving die door terugkoppelingslussen worden versterkt. Doorbreken leidt tot het ontstaan van een innovatie die vaak in kwalitatief opzicht verschilt van de verschijnselen waaruit zij is voortgekomen. Het continu genereren van innovaties – de ‘creatieve vooruitgang van de natuur’, zoals de filosoof Alfred North Whithead het noemde – is een sleuteleigenschap van alle levende systemen.

In een menselijke organisatie kan de gebeurtenis die de stoot geeft tot het op gang komen van het doorbraakproces bestaan uit een terloopse opmerking die misschien voor degene die haar maakt niet eens van betekenis is, maar wel voor sommige leden van een praktijkgemeenschap. Omdat de opmerking betekenisvol voor hen is, kiezen zij ervoor zich erdoor te laten storen en laten de informatie snel de ronde doen door de netwerken van de organisatie. Terwijl de informatie door de verschillende terugkoppelingslussen circuleert, kan zij worden versterkt en uitgebreid, zelfs in een dusdanige mate dat de organisatie die informatie niet langer in haar bestaande toestand kan absorberen. Als dat gebeurt, is het punt van instabiliteit bereikt. Het systeem kan de nieuwe informatie niet integreren in zijn bestaande ordening en is genoodzaakt iets van zijn structuren, gedragingen of overtuigingen overboord te zetten. Het gevolg is een toestand van chaotische verwarring, onzekerheid en twijfel, en hieruit vloeit een nieuwe ordeningsvorm voort, georganiseerd rondom nieuwe betekenis. De nieuwe ordening is door niemand ontworpen, maar breekt door als gevolg van de collectieve creativiteit van de organisatie.

Dit proces voltrekt zich via verscheidene duidelijk van elkaar te onderscheiden stadia. In het eerste stadium moet er een zekere ontvankelijkheid in de organisatie voorhanden zijn – een bereidheid om zich te laten ‘storen’, want alleen dan kan het proces op gang komen. Ook moet er een actief communicatienetwerk zijn, met tal van terugkoppelingslussen, ter versterking van de activerende gebeurtenis. Het volgende stadium is het instabiliteitspunt, dat als spanningen, chaos, onzekerheid of zelfs een crisis kan worden ervaren. In dit stadium kan het systeem of ineenstorten, of doorbreken naar een nieuwe ordeningstoestand, gekenmerkt door noviteit en berustend op een creativiteitservaring die soms bijna de indruk wekt dat er magie in het spel is. Laten we deze stadia nog wat nader bekijken.

De aanvankelijke ontvankelijkheid voor stoornissen vanuit de omgeving is een basiseigenschap van alle vormen van leven. Levende systemen moeten altijd openstaan voor een gestage stroom van hulpbronnen (energie en materie) om in leven te blijven, menselijke organisaties moeten altijd openstaan voor mentale hulpbronnen (informatie en ideeën), alsmede voor de stroom van energie, grondstoffen en materialen die nodig zijn voor het produceren van goederen en diensten. De ontvankelijkheid van een organisatie voor nieuwe begrippen, technologieën en kennis is een goede graadmeter voor haar levendigheid, soepelheid en leervermogen.

De ervaring van de kritische instabiliteit die tot doorbraken leidt, gaat meestal gepaard met hevige emoties, zoals angst, verwarring, zelftwijfel of verdriet, en kan zelfs het karakter krijgen van een existentiële crisis aannemen. Uiteraard hoeven niet alle crisis- en doorbraakervaringen extreem te worden ervaren. De hevigheid van de doorbraakervaring kent vele gradaties, van kleine, plotselinge inzichten tot pijnlijke en euforisch stemmende transformaties. Wat ze met elkaar gemeen hebben, is het gevoel van onzekerheid en verlies aan houvast dat op zijn minst onbehagen wekt. Creatieve mensen weten dat zij deze onzekerheid en dit verlies aan houvast moeten omarmen.

Na deze onderdompeling in onzekerheid, verwarring en twijfel wordt het plotseling verschijnen van een noviteit zelfs makkelijk ervaren als een magisch ogenblik. Zowel kunstenaars als wetenschappers hebben vaak zulke ogenblikken van ontzag en verwondering beschreven, waarin een verwarde, chaotische situatie zich op wonderbaarlijke manier uitkristalliseert tot een nieuw idee of oplossing voor een tot dan toe onoplosbaar probleem. Omdat het doorbraakproces door en door non-lineair is en zich via vele terugkoppelingslussen voltrekt, laat het zich niet ten volle analyseren door ons lineaire denken, zodat we geneigd zijn het als iets mysterieus te ervaren.

Proef op de som

Als resultaat van een aantal brainstormingsessies en geïnspireerd door een citaat van Albert Einstein, hebben we gekozen om de omgekeerde logica toe te passen. Deze werkwijze heeft ons geleid heeft tot een tabula rasa voor wat we het ‘schuldencomplex’ noemen, een maatschappijrelevant thema dat menig debat doorkruist. Uit respect voor de inspirator noemen we de theorie de ‘Financiële Relativiteitstheorie’.  Zo beknopt mogelijk geven we u de naakte essentie en gevolgde denkpiste, ter dialoog :

Wanneer we op eenvoudige wijze het schuldencomplex willen duiden, kunnen we gebruik maken van de Fishervergelijking, een in de macro-economie gebruikte verkeersvergelijking :

waarin

• M = geldhoeveelheid (money)
• V = omloopsnelheid (velocity)
• P = gemiddeld prijsniveau (price)
• T = handelsvolume (trade volume)

Een economisch grondbeginsel stelt dat geld ‘neutraal’ is, we zonderen de geldhoeveelheid af :

We vereenvoudigen (PxT/V) tot het symbool Q :

De Fishervergelijking herbergt geen schulden of vorderingen,  het saldo aan openstaande schulden (S) is ten allen tijde gelijk aan de vorderingen die de kapitaalbezitter (K) op z’n balans heeft staan :

Door de relationele verbondenheid kunnen we nu de situatie integraal voorstellen, ondanks het immens aantal transacties is dit een correcte weergave op een gegeven moment in de tijd :

waarin de symbolen staan voor :

• M = geldhoeveelheid
• Q = P x T / V
• K = uitstaande leningen of kapitaal
• S = uitstaande schulden of schuld

met als gelijkheden (te lezen in horizontale en verticale zin) :

• M = Q (reële economie)
• K = S (virtuele waarden)

Deze weergave weerspiegelt alle betrekkingen in het economische circuit, deze eenvoud wordt in de praktijk complexer gemaakt door toevoeging van bvb rente, het fractional reserve banking system en andere financiële transacties. Om de oefening transparant te houden laten we in eerste instantie deze elementen buiten beschouwing. Deze weergave vormt onze basis en faciliteert het vinden van een oplossing.

Theorie

Vanuit de reële economie (M=Q) kunnen we fysiek geld afzonderen, vanuit de virtuele gelijkheid (K=S) kunnen we dat niet, het is derhalve kunst om vanuit de reële economie een deel van de geldhoeveelheid af te zonderen, gelijk aan de schuld. De vingerwijzing van Einstein gebood ons de omgekeerde logica toe te passen, deze radicale wending leidt ons tot de tabula rasa. Hiervoor gebruiken we een conversiefactor die ons – ongeacht de waarden – met wiskundige precisie voldoende geld oplevert om de schulden af te lossen.

We hebben nu alle ingrediënten om de theorie in een beeld te vangen, bewust kiezen we om enkel de naakte essentie weer te geven. Dit laat ons toe om vooringenomenheid uit te sluiten, tegelijkertijd wil het zelfonderzoek inspireren. In abstractie :

Mogen we nu besluiten dat de stelling van Einstein waarachtig is? Door toepassing van de omgekeerde logica en vanuit een mondiaal perspectief kunnen alle schulden afgelost worden zonder impact op de reële economie, derhalve zonder traditionele besparingen zoals heden door media bericht. Waar of niet waar? In hoeverre mogen of kunnen we een overeenkomst zien met het exploot van Fritjov Capra over ‘het verschijnen van innovaties’?