Ondanks het tegenspartelen van de inwoners van Usa en andere grootmachten, lijkt het er op dat China het machtigste land op aarde zal worden. Is de Pax Sinica een probleem, of pakt het juist goed uit?
China: van oudsher het meest geavanceerde land op aarde
De eerste sporen van aardewerk in China zijn oud en dateren van rond 20.000 jaar geleden[1]. Omstreeks de koudste periode van het Pleistoceen. Dit is het oudste aardewerk ter wereld en dateert bijna tienduizend jaar voor het begin van ons tijdperk, het Holoceen. De sporen van beschaving zijn dus erg oud in China. Het eerste aardewerk in het Midden Oosten dateert van veel later, rond de 8000 jaar geleden. Ook in de duizenden jaren daarna behoorde China altijd tot de top drie leidende beschavingen in de wereld en loopt de Chinese beschaving geregeld voorop qua technische ontwikkeling. Uitvindingen als papier, het kompas, buskruit, de boekdrukkunst, papiergeld, zelfs een aardbevingsdetector – je kan het zo gek niet bedenken of het is in China bedacht.
De Europese anomalie
Eigenlijk is pas sinds de laatste vijf eeuwen daar verandering in gekomen. Door een toevallige, gelukkige combinatie van omstandigheden ontstond in Europa de moderne industriële samenleving zoals we die nu kennen. Zo kende Europa de opkomst van de natuurwetenschap, de verzwakking van het christendom door het conflict tussen katholicisme en protestantisme waardoor de claim van het christendom op de absolute waarheid zwakker werd en een heropleving van de natuurfilosofie.
Door de meedogenloze, eindeloze oorlogen op het Europese subcontinent, ontstond er een voortdurende wedloop tussen de diverse Europese machten. Dat prikkelde de ontwikkeling van wetenschap en techniek. In twee wereldoorlogen verwoestte het Europese subcontinent zichzelf. Daarna werd de overheersende rol van Europa overgenomen door de voormalige Europese kolonie Usa, die zijn invloedssfeer uit kon breiden tot de voormalige koloniën van de Europese mogendheden. Ook de buitenlandse politiek van Usa is nogal agressief en militaristisch van aard.
Het verdeelde Europa versus de Chinese eenheid
De geografie van het Europese schiereiland maakt het erg moeilijk om hier een geheel van te maken. Zo zijn er de hoge scheidingsgebergten zoals de Alpen en de Pyreneeën, die natuurlijke barrières vormen tussen landen. Dat verklaart waarom er in Europa zoveel verschillende landen zijn. Er is in Europa een grote laagvlakte, waar Nederland deel van uitmaakt. Deze loopt van Parijs tot Wit-Rusland. In theorie was het mogelijk geweest om hier een superstaat te vestigen, wat ook door Adolf Hitler en eerdere heersers geprobeerd is, maar in de praktijk is dit altijd een versnipperd gebied geweest. Nu is de Noord-Europese Laagvlakte bijvoorbeeld opgedeeld tussen Frankrijk, Benelux, Duitsland, Polen en Wit-Rusland. De geschiedenis van China is anders verlopen.
De geografie van de Chinese laagvlakte maakt het mogelijk om hier een enkele superstaat te vestigen. Hoewel er veel periodes zijn geweest dat China uit veel verschillende landen bestond, zoals de periode van de Strijdende Staten, is in het grootste deel van de geschiedenis van China deze laagvlakte een enkel rijk geweest.
Anders dan Europa, wat makkelijk vanaf het oosten en het zuiden is binnen te vallen, is China redelijk goed beschermd tegen invallers. In het westen ligt er de Gobiwoestijn, de Tibetaanse hoogvlakte, in het oosten en zuiden zee, gebergten zoals de Himalaya en enkele zwakke staten, zoals Korea, Vietnam en Birma. Het zwakke punt van China is de onbeschermde noordkant. De enige twee keren dat China door invallers veroverd is (Mongolen en Mantsjoes), gebeurde dit vanuit het noorden.
Voor een kort overzicht van de Chinese geschiedenis, geografisch gezien, deze animatie.
Het Europese versus het Chinese model van hegemonie
Binnen Europa zijn er grote geografische barrières, waardoor er duidelijk onderscheiden regio’s ontstonden. Spanjaarden voelen zich geen Fransen of Duitsers. Hun geschiedenis is heel anders. In China is dat anders. Gedurende het grootste deel van de Chinese geschiedenis maakte het Chinese kerngebied deel uit van een en hetzelfde rijk. Deze gecentraliseerde rijken voerden één standaardtaal in, het Mandarijn (ambtelijk Chinees). Wilde je promotie maken in deze rijken, dan moest je hels moeilijke examens in het Mandarijn (ambtelijk standaard-Chinees) afleggen. Examens zijn ook een Chinese uitvinding, overigens. Dus dat is nog een goede reden om China te haten.
Aan de andere kant, ook al was je de zoon van een eenvoudige boer, haalde je dat examen, dan was je kostje als machtige ambtenaar (mandarijn) gekocht. Dit meritocratische selectiesysteem zorgde er voor dat alleen de slimsten mandarijn konden worden, en dat de Chinese cultuur zich verspreidde onder de lokale elite. Kabinetten als Rutte-3 en Rutte-4, waarin aan niet al te slimme amateurs hoge posten toe worden bedeeld, of de recente episodes in Usa, zouden in keizerlijk of communistisch China onmogelijk zijn geweest.
Er is bijna nooit een discussie over geweest, wat de machtigste staat in Oost-Azië is. Is de Oost-Chinese vlakte verenigd in één rijk, dan is dit dichtbevolkte gebied zo machtig dat het alle andere gebieden in de regio totaal overheerst. Vandaar dat er een tribuutsysteem ontstond. De omliggende staten erkenden de overheersende positie van het Chinese keizerrijk en betaalden een schatting, in ruil voor vrede. Daardoor bleven, anders dan in Europa, de oorlogen beperkt in omvang. Vandaar dat Chinezen van oudsher minder met soldaten op hebben dan met bureaucraten, boeren en handwerkslieden.
De komende Pax Sinica
Op dit moment is China er al bijna in geslaagd om het centrale knooppunt in de wereldhandel te worden. Door de Belt and Road strategie ontstaan handelscorridors door heel Eurazië en Afrika. Op dit moment is China al de grootste handelspartner van de meeste landen. Dit effect zal vermoedelijk toenemen. Waarschijnlijk zal China de eenvoudigste productie uitbesteden aan gefragmenteerde landen die geen bedreiging vormen, zoals die in Afrika. Het is voor China niet nodig om buurlanden met grof geweld binnen te vallen. Immers, de enorme economische massa van de Noord-Chinese vlakte maakt het land met kop en schouder de overheersende mogendheid in de regio. Usa probeert op dit moment krampachtig de overhand te houden door het smeden van allerlei coalities, maar geopolitiek gezien zit het land behoorlijk in de problemen. China werkt innig samen met Rusland, de noorderbuur, waardoor China een sterke rugdekking heeft.
De buurstaten Korea en Vietnam zijn te zwak om China tegen te kunnen houden; Korea en Vietnam zijn historisch gezien vazalstaten van China. Japan dekt de zeeroutes af, en kan de regio ontregelen, maar het blijft een eilandstaat waarvan alleen een klein deel dichtbevolkt is. Omdat China de Tibetaanse hoogvlakte beheerst, heeft het land een wurggreep op India. De twee grootste rivieren van India, de Ganges en Yamuna (Brahmaputra) ontspringen in Tibet.
Kortom: slaagt China er in om de eenheid in het land te bewaren, bijvoorbeeld door zeer goede infrastructuur, dan wordt het opnieuw de machtigste staat van Eurazië. Dit, zolang het land samenwerkt met Rusland. De transportcorridors door Rusland, die de Amerikaanse vloot ontwijken, zijn essentieel in de Belt and Road strategie.
Hoe zal de Pax Sinica er uit zien?
Mandarijn Chinees is nu al de meest gesproken taal ter wereld, maar omdat bijna alle sprekers van deze taal in China wonen, heb je er buiten China weinig aan. Dat zal gaan veranderen. Op dit moment voert China al een beleid om het gebruik van Chinees aan te moedigen in plaats van Engels. Zo zijn Singaporezen die voor Chinese bedrijven werken, nu verplicht om Mandarijn te gebruiken in plaats van Engels. Dit is ook het geval voor werknemers die voor Chinese bedrijven willen werken.
Mandarijnen en de Chinese waarheid
Het Chinese model zal leidend worden. Dat betekent een machtig meritocratisch ambtenarenapparaat en een inperking van de individuele vrijheid, en die van zakenlieden. Die overheersende rol geldt ook voor de Chinese versie van de waarheid en de geschiedenis. Zo wilde Australië een onafhankelijk onderzoek naar de herkomst van het covid-19 virus. Sommige onderzoekers vermoeden dat dit afkomstig is van gain-of-function onderzoek uit het viruslab in Wuhan. In Wuhan vond namelijk de eerste uitbraak van covid-19 plaats. Dit kwam Australië op een Chinese boycot van steenkool en wijn te staan.
Taiwan
Vermoedelijk zal ook Japan worden gedwongen verantwoordelijkheid te nemen voor de verkrachting van Nanking en andere Japanse oorlogsmisdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat zal ook voor de Britten gelden, die een niet al te frisse rol speelden tijdens de Opiumoorlogen. Hierin dwongen ze het toenmalige Qing-rijk om de import van opium toe te staan. Een grote wens van president Xi Jinping is verder de annexatie van Taiwan. Als Taiwan in handen valt van China, bestaat de Republiek China niet meer en is dus de Chinese Volksrepubliek de enige legitieme vertegenwoordiger van China. Dit zou de ultieme bekroning van de opkomst van China betekenen.
Nu is de jure Taiwan de voortzetting van de Republiek China. Taiwan produceert tweederde van alle microchips en halfgeleiders in de wereld. Valt Taiwan in handen van China, dan betekent dit dat China een ijzeren greep krijgt op de wereldproductie. Want in bijna alle ingewikkelder apparaten zitten microchips.
Economische overheersing in plaats van militaire interventies
Anders dan de Amerikanen die voortdurend aan het oorlogvoeren waren, zal China eerder kiezen voor geweldloze methoden om een imperium op te bouwen en te beheersen. De komende Chinese heerschappij zal dus een stuk minder bloedig zijn dan de Amerikaanse was. Aan de oorlogen in het Midden Oosten en Afrika zal bijvoorbeeld een einde komen. Die zijn in Chinese ogen inefficiënt, onvoorspelbaar en onnodig wreed. Dus de vraag is of we het per definitie erg moeten vinden dat China een overheersende rol krijgt.
Het nachtmerriescenario is uiteraard een Orwelliaanse politiestaat, maar China heeft daar bepaald niet het monopolie op. In de VS is er een nauwe samenwerking tussen de techbedrijven en de Amerikaanse overheid.
Uitdagingen: demografie
Of dit scenario inderdaad zo gaat uitpakken is waarschijnlijk, maar niet helemaal zeker. Veel hangt er vanaf of Rusland China blijft steunen. Gaat Rusland China als bedreiging zien, dan verandert dit. Ook zal China moeten kiezen voor een minder confrontationele strategie dan de inmiddels berichte “wolf warrior diplomacy” van Xi Jinping. Een enorm probleem voor China is het lage aantal geboorten. Achteraf gezien is China veel te lang doorgegaan met het één-kindbeleid, tot 2015. Zelfs nu alle remmen los zijn, is het te laat. Kinderen zijn erg duur en de meeste Chinezen zijn niet in staat om voor veel kinderen te zorgen. En niet bereid om meer kinderen te krijgen. Dit zou namelijk een enorme achteruitgang in levensstandaard betekenen. Ook zijn huizen in een groot deel van China onbetaalbaar. Vergelijkbare problemen als die in Nederland dus.
Anders dan het Nederlandse regime ziet de CCP geen oplossing in immigratie van bijvoorbeeld Pakistanen. Dit zou namelijk leiden tot binnenlandse onrust – de ervaringen in West Europa zijn wat dat betreft leerzaam geweest voor de CCP. Hoe China dit probleem op gaat lossen is nog niet bekend, maar de CCP-partijtop is hiermee bezig.
Er zijn in principe drie voor de hand liggende oplossingen. Ten eerste zijn dat kunstmatige baarmoeders en CCP staatsweeshuizen, ten tweede verregaande robotisering, ten derde door de toepassing van verjongende, levensverlengende behandelingen, het voor Chinezen mogelijk te maken langer door te werken. De Nederlandse “oplossing”, door D66 gepropageerd, de no-questions asked Pil van Drion voor ouderen ouder dan 75, zullen de Chinezen afwijzen om ethische redenen – ouderen staan in hoog aanzien in China.
Bronnen
Het feit dat China nooit de status van Europa heeft gekregen komt denk ik meer doordat Europa bij toeval amerika ondekte en daar maximaal gebruik van kon maken. Amerikaanse goederen zijn vaak een troef geweest bij onderhandelingen, waardoor onder andere slaven verkregen konden wprden waardoor Europeanen zich vol op konden richten op het managenen van deze goederen met maximale snelheid.
Daar zien we ook meteen het euvel in de Europese cultuur. Agressieve inmengingingspolitiek op wereldniveau. Waar bedrijven regeringen infiltreren om contracten los te peuteren. We zien dit echter de laatste 50 jaar ook intern gebeuren. Europese bedrijven die hun eigen burgers gaan benadelen door sterk te lobbyen en de democratie te ondermijnen. Over 100 jaar. mochten we dan nog bestaan zal men inzien dat contractenhandelen op wereldniveau veel mondiale problemen veroorzaakt heeft.
China heeft denk ik wel van deze les geleerd. Chinezen infiltreren niet in overheden om ze tegen elkaar uit spelen en te verzwakken. Chinezen maken gewoon harde afspraken. Op deze manier hebben niet westerse landen misschien nog kan om politiek vrij te houden van commercie. Dat zal het despotisme niet ten goede komen en ook de ontwikkeling van ex-kolonies. Zodat het vertrouwen in niet westerse volken kan groeien en gelijkwaardig in ras en cultuur kan worden geacht aan de westerse ne vermogende landen.
Daarbij was Middeleeuws Europa denk ik voor China geen partij geweest. De Mongolen onder leiding van Djengis Khan kwamen ver in Europa. De Europese legers waren geen partij voor de superieure legers van de mongolen. Zelfs de beste van die tijd in Europa de Genuaanse legers werden door de mongolen omver gelopen.
Waar China echter de fout in gaat denk ik dat het een te materialistische koers vaart. Het land mist spirituele inbreng. Er is teveel focus op controle. Waardoor de echtheid verdwijnt. Het is teveel kunstmatig op zijn plek. Een goede linkse staat moet zich niet richten op technologische controle maar op de maatschappelijke verhoudingen. Zolang China dit niet kan demonstreren zal het nooit een wereldmacht worden.