veranderingen

Transities: fundamentele veranderingen

6 reacties / Ideeën, Mensheid, Psychologie, Visionair leven, Visionaire vragen / Door / 3 oktober 2013

Veranderingen zijn van alle tijden. Toch zijn er verschillende gradaties in veranderingen te onderscheiden. Een bijzondere type verandering zijn transities. Transities kun je definiëren als radicale, structurele veranderingen van een maatschappelijk (sub)systeem.

Jan Rotmans
Volgens Jan Rotmans leven we nu in een tijdperk dat er fundamentele veranderingen gaan plaatsvinden. Hij hanteert ook de volgende uitspraak: ‘We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperken.’ Rotmans is hoogleraar transities en transitiemanagement aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ook is hij oprichter van het onderzoeksinstituut DRIFT (Dutch Research Institute for Transitions) en medeoprichter van stichting Urgenda.  Er is al eerder op deze website een artikel verschenen over transities waarin Rotmans aan het woord kwam.

Een verandering van tijdperken is iets wat eens in de 150 tot 200 jaar gebeurt. Dit betekent dat er meerdere veranderingen op meerdere domeinen binnen alle gelederen van onze samenleving gaat plaatsvinden. Volgens Rotmans beseffen veel mensen dit echter nog niet en zijn ze (nog) niet goed voorbereid op deze transitieperiode.

Rotmans is een systeemdenker. Hij ziet de samenleving  als een verzameling van (complexe) systemen. Zo gaan er volgens hem grote veranderingen plaatsvinden in ons economisch systeem, ons ecologisch systeem en ons politiek systeem.

Invloed van de economische crisis
Een belangrijke oorzaak van deze transformatieperiode is de huidige economische crisis. Volgens Rotmans is dit geen gewone crisis, maar een systeemcrisis die nog lang gaat duren. Het is een crisis die diepgeworteld zou zijn en daarmee van invloed is op alles wat we doen. De manier waarop we nu produceren en consumeren leidt volgens Rotmans tot steeds hogere ‘ecologische tekorten‘ die groter zijn dan de economische tekorten. De nadruk wordt vooral gelegd op het terugdringen van de economisch tekorten. Rotmans stelt dat het ‘ecologisch tekort’ uitgedrukt in Amerikaanse dollars veel groter is dan het economisch tekort.

Anders gezegd: deze focus op de economie gaat ten koste van het milieu die we teveel belasten en wat den duur tegen ons gaat keren als we dit niet veranderen. Volgens Rotmans krijgen we als we zo doorgaan het komend decennium een ecologisch crisis. Hierbij moet worden gedacht aan problemen rondom energie, grondstoffen en klimaatverandering. Dit zijn allemaal zaken die elkaar beïnvloeden.

Vreugdevolle periode?
En we zouden hier ook blij mee moeten zijn. Alleen in een dergelijke situatie gaan mensen hun gedrag fundamenteel veranderen wat de enige manier is om uit deze situatie te komen. Dit betekent ook een innerlijke verandering. Veel mensen zijn echter angstig. Bang om te verliezen wat ze hebben en dat ze niet weten wat er gaat komen. Mensen zijn van nature wat bang voor verandering en helemaal voor fundamentele veranderingen zoals in  tijden van (systeem)crisissen. Alleen een langere periode van crisissen zal er voor zorgen dat we fundamenteel ons gedrag gaan aanpassen zodat we uit deze situatie komen.

We naderen volgens Rotmans het kantelpunt waarna onze samenleving fundamenteel gaat veranderen. Deze overgangsperiode van het oude naar het nieuwe tijdperk gaat nog een paar decennia duren. De verwachting van Rotmans is dat de komende decennia de basis wordt gelegd voor een innovatieve en duurzame samenleving waarvan we overigens niet zeker weten hoe dit eruit komt te zien.

Dit veranderproces gaat ook weerstand oproepen. Er zullen steeds meer conflicten ontstaan tussen mensen die het bij het oude willen laten en mensen die willen veranderen. Een verandering die 2 generaties kost en waar we nu halverwege zitten. Dit betekent bijvoorbeeld een paradigmaverandering van lineair naar circulair en van individueel naar gemeenschapszin.

Bovenstaande en meer legt Rotmans in onderstaande video uit.

Tips
Hier volgen enkele tips van Rotmans om je hier op voor te bereiden:

    • Bevrijd jezelf van oude instituties;
    • Accepteer onzekerheid;
    • Ontwikkel vaardigheden passend bij deze nieuwe samenleving;
    • Doe aan persoonlijk leiderschap;
    • Werk met gelijkgezinden samen in een netwerk om ideeën en mensen met elkaar te verbinden;
    • Accepteer dat er geen kant-en-klare oplossingen zijn. Zoek, leer en experimenteer. Bij voorkeur op plaatsen waar dit kan.

Bronnen
Persoonlijke website Jan Rotmans
Website DRIFT
Website TEDxMaastricht
YouTube-Video: Sustainability- Jan Rotmans at TEDxMaastricht

 

 

 

DSM-5: komende veranderingen

13 reacties / Analyses / Door / 17 april 2013

alone-62253_640
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (kortweg de DSM-5) is een handboek waarin alle psychiatrische stoornissen beschreven staan, dat kan worden gebruikt voor het stellen van diagnoses. Een aantal psychiaters is bang dat met de introductie van de DSM-5 ook een aantal nieuwe ‘rages’ in de psychiatrie worden geïntroduceerd die kunnen leiden tot overdiagnoses. Het wetenschapsprogramma Labyrint besteedde hier  zondag 7 april aandacht aan. Ter verdieping van die uitzending scheef ik een artikel voor de website van Labyrint over welke nieuwe aandoeningen we kunnen verwachten in de DSM-5.

Bekijk hier de hele uitzending van Labyrint van zondag 7 april:
 

Zie ook: DSM V; iedereen een beetje gek

‘Schaf bonussen af om consumenten vertrouwen terug te winnen’

11 reacties / Maatschappij / Door / 22 december 2011

De oorzaken achter de financiële crisis die al sinds 2007 grote delen van de wereld teistert, zijn anno 2011 nog steeds niet weggenomen. Dit concluderen de leden van het Sustainable Finance Lab, een denktank met wetenschappers uit verschillende disciplines die is opgericht om ideeën te ontwikkelen voor een daadwerkelijke verduurzaming van de financiële sector: een stabiele en robuuste financiële sector die bijdraagt aan een economie die de mens dient zonder daarbij zijn leefmilieu uit te putten.

Het gebouw van de ECB, Frankfurt. Bron foto: Wikipedia

Het Sustainable Finance Lab (SFL), onder leiding van Herman Wijffels, is opgericht door het Utrecht Sustainability Institute van de Universiteit Utrecht en Triodos Bank. 24 November 2011 presenteerden het SFL de hoofdconclusies en aanbevelingen die naar aanleiding van een aantal bijeenkomsten zijn opgesteld. Om tot een verduurzaming van de financiële sector te komen zijn meer fundamentele veranderingen nodig dan wat nu op de maatschappelijke agenda staat. Hieronder een greep uit de conclusies en aanbevelingen, het complete rapport is hier te vinden.

Hoofdconclusies

  • We lopen alsmaar pijnlijker tegen de sociale en ecologische grenzen aan van het huidige economisch model. Dat dwingt ons de omslag naar duurzaamheid te maken. Dat vereist oog voor de lange termijn, voor de kansen en risico’s die we hierdoor lopen en de (nu nog) externe effecten. Het besef dat de enige toekomstbestendige economie een duurzame economie is, moet overal aanwezig zijn, zeker ook in de financiële sector die een cruciale rol speelt in de aanwending van de beschikbare middelen.
  • Deze financiële sector heeft de afgelopen jaren de risico’s niet goed ingeschat en blijk gegeven van een korte termijn oriëntatie, gericht op financiële hypes. Hierdoor zijn het belang van samenleving en individuele bankier steeds meer uiteen gaan lopen. De sector is tekort geschoten. Als ze blijft koersen op modellen gebaseerd op de ervaringen van de laatste decennia, met beloningsprikkels en het streven naar winstmaximalisatie gericht op de korte termijn, dan zal ze tekort blijven schieten.
  • Groei van de financiële sector zelf mag geen doel op zich meer zijn, zeker niet van overheidsbeleid. Het gaat om de bijdrage die de sector levert aan de samenleving.
  • In onze visie dient de trend in de financiële sector van alsmaar groter, complexer en riskanter te worden gekeerd. Het moet weer beheersbaar worden: veiliger, simpeler en soberder. Voor een land als Nederland is ook de omvang van de sector waarvoor de overheid immers garant staat een punt van zorg, het moet daarom ook kleiner.

Aanbevelingen

  • Pas structuur bankensector aan. Verbied handelen voor eigen rekening door banken (‘Volcker rule’). Hieronder vallen niet de zakenbanktransacties (zoals rente en valuta swaps) die verbonden zijn aan reële activiteiten van klanten. Waarborg ook dat de verstrekker van leningen belang heeft en houdt bij de kwaliteit van die lening.
  • Geen bonussen binnen financiële sector. Binnen op de reële economie georiënteerde banken hoort geen beloningsstructuur die gerelateerd is aan puur financiële criteria. De resultaat- en volume gerelateerde beloningssystematiek is nu een bron van wantrouwen tussen sector en publiek. Schaf daarom in de financiële sector de bonussen af.
  • Bron foto: Wikipedia

    Behandel vreemd en eigen vermogen fiscaal op gelijke wijze. Faseer de gunstige fiscale behandeling van schuld uit.

  • Neem sociale- en milieurisico’s mee bij de risicoweging van bezit banken. De Bazel akkoorden verplichten banken om alle relevante risico’s mee te wegen bij het bepalen van hun risico gewogen bezit. Banken laten daarbij nu de sociale- en milieurisico’s, in financiële en in termen van reputatieverlies, niet meewegen. Toezichthouders hebben nog onvoldoende oog voor deze lacune. Daardoor wordt voor evident onduurzame investeringen te weinig kapitaal aangehouden, wat leidt tot te goedkoop krediet voor deze onduurzame activiteiten. Leningen aan onduurzaam producerende bedrijven zouden een zwaardere risicoweging moeten krijgen. Hiermee krijgt de sturende werking van kredietverlening een concrete duurzame dimensie.
  • Vergroot de diversiteit van de medewerkers van banken. Binnen banken is een grotere diversiteit aan meningen noodzakelijk. Zet daarom in op diversiteit in het personeelsbeleid, waardeer tegendraadse geluiden en zet in op een cultuur die diversiteit ondersteunt.
  • Biedt basis (‘no regret’) financiële producten aan. ‘De klant centraal’ betekent uitgaan van de wensen én beperkingen van de klant. Veel klanten koesteren onrealistische verwachtingen en de meerderheid blijkt niet in staat of bereid om producten goed te vergelijken. Banken moeten daarom dienstverleningscriteria nader uitwerken, zoals een standaard helder basis product voor o.a. hypotheken, spaarrekening en betaalrekening (zgn. ‘defaults’ in basisproducten).

Let op: dit is dus niet de complete versie van het rapport van 24 november. Zie voor de volledige conclusies en aanbevelingen hier.

Bronnen:

Hoofdconclusies en aanbevelingen d.d. 24 november 2011

Lees ook meer in het artikel van de DUB