Germen Roding

Hoofdredacteur en analist (Visionair.nl) Expertise: Wageningen Universiteit, tropisch landgebruik met specialisaties plantenteelt en visteelt (master), natuurkunde (gedeeltelijke bachelor), informatica (praktijkervaring)

Tijd voor een Organisatie van Energie Arme Naties

De OPEC, de organisatie van olieproducerende landen, slaagt erin om de olieprijzen hoog te houden. Waarom werken energie armere landen niet samen in een Organisatie van Energie Importerende Naties?

Tijd voor een einde aan de chantage door energie-exporteurs

2022 stond in het teken van de chantage door Ruslandзайм 10000 на карту мгновенно van energie-importerende landen. Dit is niet de eerste keer dat energie-exporterende landen hun macht hebben misbruikt. Ze was al in 1973 de olieboycot door de OPEC, waardoor we in Nederland autoloze zondagen moesten invoeren. En Rusland chanteerde al eerder Oekraïne door de gaskraan dicht te gaan draaien.

Kortom wij, energiearme landen, hebben een gemeenschappelijk probleem. We zijn veel te afhankelijk van energie-exporteurs. We kunnen beter gaan samenwerken om op die manier onze afhankelijkheid te verminderen en energiezelfstandigheid te bereiken. Met andere woorden, tijd voor een Organisatie van Energie Importerende Naties.

De Amerikaanse bevolking is net zoals wij moe van spelletjes rondom energie en droomt van een goedkope, betrouwbare energiebron maar helaas leven zij onder het juk van Wall Street. Voor de petrodollar is het noodzakelijk dat de afhankelijkheid van aardolie in stand blijft, omdat aardolie in dollars wordt verhandeld. Stort de oliemarkt in elkaar, dan dat de vraag naar Amerikaanse dollars ook flink. Maar in de huidige constellatie kunnen wij helaas niet op de Amerikanen rekenen voor een duurzame lobby tegen energieafhankelijkheid.

Het gemeenschappelijk probleem van de Europese Unie, India, Japan en Zuid-Korea (en nog veel meer landen, zoals China)

Naast Nederland en de overige landen van de Europese Unie, zijn er meer landen die met hetzelfde probleem zitten. Denk dan bijvoorbeeld aan Japan, Zuid-Korea, India en nu ook Indonesië. Stuk voor stuk zijn het grootmachten die net als wij te lijden hebben van de machtsspelletjes van olie en aardgas exporterende landen. We zijn overgeleverd aan de nukken en de grillen van de fossiele brandstoffen markt Daar wordt het tijd dat wij gaan werken aan vervangers voor fossiele brandstoffen en daar een internationale inspanning van maken.

Samen zijn we sterk in een Organisatie van Energie Importerende Naties

Zo zouden wij samen kunnen werken om modulaire kerncentrales in serie te kunnen bouwen. De Koreanen hebben veel ervaring met compacte kerncentrales, maar het is natuurlijk een vrij klein land. De Europese Unie kan een meer dan 10 keer zo grote markt bieden. Als we met een ruim budget met hen en met de Japanners samen gaan werken, kunnen we grote vloten drijvende kerncentrales bouwen en hiermee onze landen onafhankelijk maken van olie en gasexporteurs. Ook kunnen we een wereldwijde infrastructuur opzetten waarmee we bijvoorbeeld waterstof of een andere energiedragers als ammoniak kunnen opslaan en uitwisselen. Hebben we eenmaal een dergelijke infrastructuur, dan kunnen we hier ook onregelmatige alternatieve energiebronnen, zoals zon en wind, aan koppelen.

Een democratische toekomst zonder islamistische oliesjeiks en oorlogszuchtige dictators

Ook kunnen we werken aan energieopslag en het vinden van nieuwe energiebronnen. De Koreanen, de Japanners en de Indiërs hebben net als wij een enorm belang bij het vinden van goedkope en schone energie. Wij allemaal zijn bevolkingen met een duidelijke groei-instelling. Als wij gaan samenwerken op basis van gelijkwaardigheid, en onze krachten bundelen, kunnen wij zorgen voor een duurzame energie toekomst waarin we niet meer afhankelijk zijn van naargeestige geopolitieke spelletjes. Wij kunnen dan de ketenen waarmee wij gevangen zitten aan het bestaande fossiele energie handelsnetwerk verbreken. Wij kunnen dan ook de andere energiearme landen, zoals vele Afrikaanse en Aziatische landen, helpen om te ontsnappen aan de armoede. Want armoede is een van de ergste mensenrechtenschendingen.

Energie uit zout water, de nieuwe energiebron?

Energie uit zout water
Energie uit zout water, de toekomst? Copyright Visionair.nl

Het klinkt allemaal verdacht veel als een perpetuum mobile, maar energie uit zout water, zoals zeewater, kan wel degelijk, blijkt uit een experiment.

Het meeste water op aarde is zoutwater. Het meeste is hier een understatement, 99% komt dichter in de buurt. Naar schatting is slechts 1% van alle water op aarde, zoetwater. Zouden we er in slagen om energie uit het zoute water te halen, dan hadden we de brandstof letterlijk voor het opscheppen. Dat is nu net precies wat, zo lijkt het, een aantal onderzoekers van het Institute of Scientific and Industrial Research (SANKEN) aan de Japanse Osaka Universiteit is gelukt.

Hoe werkt het systeem?

Het principe werkt als volgt. Met behulp van een speciaal, selectief membraan dat alleen positief geladen ionen doorlaat, hopen deze positief geladen ionen zich op. Daardoor ontstaat er een spanningsverschil tussen het zeewater en het zoete water. En dat spanningsverschil kan je gebruiken als bron van elektriciteit, als je die positief geladen ionen steeds afvoert.

Tsutsui en zijn collega’s maakten gebruik van een zeer dun, 20 nm, membraan van siliciumnitride (SiNx) dat was bevestigd op een plaat silicium.

De nanoporiën zijn 20 nm breed, de diameter van ongeveer 60 watermoleculen. Deze poriën worden op 1000 nm, 1 micrometer, afstand van elkaar geplaatst. In theorie kan je hiermee een ongelooflijke 100 kW per vierkante meter membraan bereiken. In de praktijk interfereren de poriën met elkaar, door je de optimale opbrengst per vierkante meter bereikt als de poriën ver uit elkaar staan. Ook dan bereik je toch nog een indrukwekkende 100 W per vierkante meter. niet gek voor energie uit zout water.

Opbrengst energie uit de zout water vergelijkbaar met een zonnepaneel

Om een indruk te geven, deze hoeveelheid energie uit zout water is niet veel minder dan een zonnepaneel. Dag en nacht, zomer en winter. Er is natuurlijk ook een nadeel aan deze methode. Namelijk, je hebt er veel zoetwater voor nodig. Waarschijnlijk zal de efficiëntie afnemen als de concentratie van ionen stijgt in het effluent. Maar voor landen met een overschot aan zoetwater, zoals Nederland, zal dit zeker in de winter, als er weinig zon is, een heel interessante energiebron zijn.

Bron:

Makusu Tsutsui et al, Sparse multi-nanopore osmotic power generators, Cell Reports Physical Science (2022). DOI: 10.1016/j.xcrp.2022.101065

Democratie kan gered worden met meritocratie

Er zijn op dit moment de nodige bezwaren tegen de manier waarop in Nederland politiek wordt bedreven. Kan de meritocratie de democratie redden, en maken dat we goede vakministers krijgen?

Op dit moment in de Nederlandse geschiedenis is het vertrouwen in politici historisch laag взять займ бесплатно на карту . Voor het grootste deel komt dat omdat ministers en andere bestuurders niet op grond van capaciteiten belangrijke posten neer worden gezet maar als gevolg van handjeklap en vriendjespolitiek. maar dit kunnen wij niet alleen de politici zelf aanrekenen. Wij als kiezers kiezen blijkbaar ook keer op keer voor de vorm boven de inhoud. Wij zien onvoldoende in, dat het land besturen vakwerk is en dat ook ministers grondig kennis moeten hebben van waarop zij actief zijn.

Zogeheten multitalenten als minister Sigrid Al Qaq-Kaag (D66) die als minister van buitenlandse zaken matig tot redelijk functioneerde, maar volstrekt disfunctioneel is als minister van financiën, en duidelijk ook weinig interesse heeft in deze portefeuille, blijken rampzalig uit te pakken voor de bestuurlijke kwaliteit. Een wat ongelukkige keuze dus van de minister-president. Waarschijnlijk wilden ze bij de vorige werkgever van Rutte, Unilever, hem niet langer hebben wegens gebrek aan talent op het gebied van human resource management.

Dit zijn natuurlijk excessen, zelfs naar historisch Nederlandse normen, maar het zijn symptomen van het feit dat ons landsbestuur niet op meritocratische wijze is georganiseerd. De reden dat bijvoorbeeld Hugo de Jonge zo succesvol is – in carrière maken, als bestuurder is hij zoals bekend disfunctioneel-, komt omdat hij veel aandacht aan zijn uiterlijk en beeldvorming besteedt. In China pakt men dat duidelijk beter aan. Wat is het geheim van de veel betere kwaliteit van bestuurders in China? De Amerikaanse politicoloog Daniel Bell heeft zich in deze vraag verdiept. Zijn conclusies zijn weinig vleiend voor de westerse democratie.

China, meritocratie in de praktijk

China is duidelijk geen democratie zoals wij die hier in het Westen kennen. China is een de facto eenpartijstaat, waar de communistische Partij van China de lakens uitdeelt. Er bestaan weliswaar zeven andere partijen, maar deze “accepteren de leidende rol van de CPC” en vervullen specialistische en ondersteunende rollen op deelgebieden (zo richt de Jiu San Vereniging zich op wetenschap en technologie).

Anders dan in Nederland kan je in China alleen een carrière maken als je ondergeschikten jou aanbevelen voor bevordering. De klassieke techniek om in de rest van de wereld vooruit te komen, trappen naar beneden en likken naar boven, werkt in China dus averechts. Iedere Chinese bestuurder, inclusief president en partijvoorzitter Xi Jinping zelf, begon onderaan, als gewoon lid van de communistische partij. Ook bestaat er een bureaucratische procedure die je kan vergelijken met beoordelingsrapporten in bedrijven. Hier wordt gekeken hoe de kandidaat het heeft gedaan op de agendapunten die de partij belangrijk vindt, zoals het uitvoeren van partijtaken, discipline, onkreukbaarheid en ideologische zuiverheid.

Alle machtsposities bepaald door de Chinese communistische partij

Het centrale probleem voor iedere grote organisatie, inclusief de communistische Partij van China, is het rekruteren en het promoveren van talent. Met talent wordt hier bedoeld: mensen die het beste functioneren op een bepaalde positie. Hiervoor heeft de Chinese communistische partij de machtige Afdeling Organisatie van de Chinese communistische partij in het leven geroepen.

De macht van deze organisatie is enorm en strekt zich ook uit over het bedrijfsleven. dat wil zeggen dat bijvoorbeeld de topman van Philips ook door deze organisatie wordt aangewezen als Philips een Chinees bedrijf was geweest. blijkt deze organisatie vooral op lokaal niveau erg vatbaar zijn voor corruptie en nepotisme. Zo slaagden machtige partijbonzen als Li Peng en Zhu Rongji er in om hun zoon op machtige en lucratieve posities benoemd te krijgen.

Dit systeem is helaas erg corruptiegevoelig en moeten we dus in Nederland zeker niet overnemen. Dit kunnen we beter vervangen door een cybernetisch systeem, waarbij je bepaalde punten kan verdienen en de mensen met de hoogste scores het meeste in aanmerking komen voor bepaalde functies. Een goed alternatief zal ook zijn om het klassiek Chinese systeem van examens hier een belangrijke rol bij te laten spelen.

Hoe zou meritocratie de democratie kunnen verbeteren?

In zijn boek beveelt Bell aan om strategieën te kiezen om meritocratie in de democratie te introduceren. het eerste idee is het meest controversieel en houdt in dat stemmen een verschillend gewicht krijgen. Zo zou de stem van iemand met een universitaire opleiding die succesvol is in het zakenleven veel zwaarder tellen dan de stem van een werkloze of iemand met een strafblad. Het nadeel hiervan is natuurlijk duidelijk. De elite zal de spelregels dusdanig veranderen dat zij altijd meeste stemmen krijgen en houden. Daarom denk ik persoonlijk dat dit een slechte optie is.

De tweede mogelijkheid en denk ik op de aantrekkelijkste is om de Eerste Kamer te vervangen door een meritocratisch college. dit was ook min of meer de gedachte achter het bestaan van de Eerste Kamer maar helaas is dit verwaterd en is de Eerste Kamer ook een instrument voor partijpolitiek geworden. De Eerste Kamer in Nederland wordt getrapt gekozen door de provincies.

Als we de Eerste Kamer voortaan niet door politici maar door branches in het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties laten kiezen, zal de Eerste Kamer een meer meritocratisch karakter verkrijgen. Zo is een groot probleem in de politiek dat mensen met kennis van exacte wetenschap en techniek zwaar ondervertegenwoordigd zijn. Dit geldt ook voor arbeiders en vaklieden. als bijvoorbeeld vakbonden als FNV, organisaties van ondernemers en van bijvoorbeeld gepensioneerden, studenten en werklozen hun eigen vertegenwoordigers aan kunnen wijzen, het liefst via een getrapt systeem, kan je er zeker van zijn dat er meer deskundigheid aanwezig is dan nu.

De derde mogelijkheid die door Daniel Bell wordt genoemd is een democratische basis en een meritocratische top. dat komt erop neer dat iedere kiezer gelijke stemrechten heeft, maar dat degene die het beleid gaan uitvoeren op meritocratische, niet democratische, wijze worden gekozen. critici noemen dit verlichte despotisme. Ook hier geldt dat een belangrijk nadeel is dat de elite zichzelf aan de macht zal willen houden en niet op democratische wijze weggestuurd kan worden. Daarmee verwijder je een van de meest krachtige voordelen van de democratie, namelijk het zelfreinigende vermogen. zoals het voorbeeld van China laat zien is corruptie een voortdurend en groot gevaar. Niet voor niets heeft sterke man Xi Jinping op corruptiebestrijding de absolute nadruk gelegd. Hoewel er zeker harde kwalitatieve eisen mogen worden gesteld aan leiders, moeten deze kunnen worden weggestuurd door de bevolking.

Bron

Daniel A. Bell, The China Model: Political Meritocracy and the Limits of Democracy, Princeton University Press, 2015, 318pp., ISBN 9780691166452.hoe doe

Hoe overleef je de energiecrisis?

Nederland redden is onmogelijk gezien de op natuurwetenschappelijk gebied complete imbecielen die ons regeren en die zich niets aan de bevolking gelegen laten liggen. Maar wat we wel kunnen doen is onszelf en onze vrienden en familie redden. Daarom tips met als thema: hoe overleef je de energiecrisis?

Het zal u niet ontgaan zijn. De energieprijzen gaan als een raket omhoog en dat heeft erg vervelende gevolgen voor ons consumenten. En ook voor ondernemers natuurlijk, zeker ondernemers die veel energie gebruiken. Zo zal een kubieke meter gas waarschijnlijk meer dan € 3 gaan kosten, een kilowattuur € 0,70 of meer. Ter vergelijking deze prijzen waren een paar jaar geleden vier keer zo laag.

Op welke manier kunnen consumenten en ondernemers er voor zorgen dat ze deze betere omstandigheden kunnen overleven? Voor een belangrijk deel kan het door vals te spelen en even alles wat met duurzaamheid te maken heeft de lange middelvinger te geven. Maar je kan ook voor een energiearme levensstijl kiezen. Het beste voor je portemonnee is om allebei te doen. We gaan hieronder in op de methodes die hiervoor te gebruiken zijn.

Energie besparen

De makkelijkste manier om je energierekening te verlagen is energie besparen. En dat is minder moeilijk dan het lijkt. We hebben namelijk een aantal onzinnige gewoontes die weliswaar een klein beetje extra comfort opleveren, maar heel veel extra energie kosten. De voornaamste daarvan is dat we ons compleet huis verwarmen terwijl we eigenlijk alleen maar die warmte tegen onszelf aan willen voelen. ook hebben we heel veel apparaten onnodig veel energie kosten en waar energiezuinige alternatieven voor zijn. Of waar we ook heel goed zonder zouden kunnen. Ik heb bijvoorbeeld een groot beeldscherm dat 33 watt gebruikt. Als ik 8 uren achter de computer zit, scheelt dat toch ongeveer 1/4 kWh. Aan de andere kant scheelt het werken op een groot beeldscherm wel veel tijd.

De drie grote voordelen van de verwarming op 15 zetten

Zeker als je alleen woont is het slim om de verwarming flink lager te zetten. Denk dan aan 15° of lager. Dit heeft verschillende voordelen. Zo hoeft je koelkast veel minder hard te werken. In je koelkast zit een warmtepomp die warmte naar buiten pompt. het energiegebruik van een koelkast is rechtstreeks afhankelijk van het temperatuurverschil tussen buiten en binnen. Dus als het in de koelkast 5° is, dan gebruikt je koelkast twee keer zoveel stroom bij 25° als bij 15°.

Een lage binnentemperatuur lost nog een tweede probleem op. Namelijk de kurkdroge lucht in de winter. Want de luchtvochtigheid is afhankelijk van de temperatuur. Hoe heter de lucht is, hoe meer waterdamp deze kan bevatten. Dus als koude vochtige lucht je huis binnenkomt, en deze wordt opgewarmd, dan verandert dit in droge lucht. Maar als je het binnen 15 graden stookt in plaats van 25°, dan is de lucht veel prettiger om te ademen.

Een derde voordeel van een lage binnentemperatuur is dat je ervan afvalt. Je lichaam moet namelijk meer warmte opwekken. Ook daarom is het fijn om binnentemperatuur laag te zetten. Je huid droogt minder snel uit.

En het gasgebruik? Dat kun je dan terugschroeven tot rond een halve kubieke meter gas per dag in een kleine woning, zeker als deze woning verduurzaamd is. Je kan hiermee in principe je gasverbruik al met twee derde terugbrengen. Daarmee heb je de kostenverhoging al voor een groot deel terugverdiend.

Let op, voorkom wintertenen

Je kan deze lage binnentemperatuur overleven door warme kleren aan te trekken. Een praktisch en redelijk goedkoop kledingstuk is een zogeheten kamermantel. Deze is gepopulariseerd door de Vrekkenclub en ook wel bekend als een Slanket. Deze zijn te verkrijgen voor rond de € 30. Verder helpt het om warme kleren zoals truien te dragen en eventueel een pyjama onder de broek.

Denk vooral aan je voeten. Mensen hadden vroeger veel last van wintertenen omdat hun voeten te veel afkoelden. Daar kan je wat aan doen door pantoffels en dikke sokken te regelen. Een goedkope en effectieve oplossing om warm te blijven is kleren over elkaar aantrekken. Het gevaar van wintertenen is reëel, zeker als je ouder bent. Is jullie liefdesleven de laatste tijd helemaal niets? Er is nu een extra goede reden om ’s nachts tegen elkaar aan te kruipen.

Washandje in plaats van douchen

Behalve verwarming gebruik je ook voor andere dingen gas. Douchen is wat betreft na verwarming de meest beruchte energieslurper. Dat komt omdat het heel veel energie kost om water op te warmen. Om je een indruk te geven: een liter water opwarmen van 12° tot 43° kost (1,163 Wh/K * (43-12) K = rond de 0,03 kWh aan warmte. Zelfs met een spaardouche gebruik je nog 6 liter water per minuut, rond de 0,18 kWh aan energie dus, of Dan moet je bedenken dat zeker bij een korte douche in het begin ook nog veel warmte verloren gaat op weg naar de douchekop. Dus op vijf minuten kom je zeker op 1 kWh.

Dit kan je ondervangen door je maar twee keer per week te douchen, douchen beperkt houden tot 5 minuten en de overige dagen even met een washandje over je lichaam heen. Washandjes zijn tegenwoordig wat lastiger te krijgen in de winkel, maar online nog wel volop voor rond een euro per stuk. Heb je een oude handdoek, dan is er goed nieuws. Deze kan je in stukken knippen, dubbelvouwen en aan elkaar naaien. Ben je geen naaitalent, dan biedt de textiellijm van bijvoorbeeld de Action uitkomst.

Leen of koop een stroommeter en probeer de ergste elektriciteitsgebruikers op te sporen

Elke kilowattuur die je bespaart, scheelt je € 0,70 of meer. Vooral bij sluipgebruik kan dat behoorlijk aantikken. Vraagt een bepaald apparaat bijvoorbeeld 25 watt en staat het continu aan? Dan kost je dit per maand 18 kWh, omgerekend € 12.

Zelf energie opwekken

Heb je eenmaal je energiegebruik flink teruggedraaid, dan wordt het ook een stuk gemakkelijker om zoveel energie op te wekken. Als particulier zijn je mogelijkheden vrij beperkt, het is bijvoorbeeld erg lastig om zelf een stuwdam, een kerncentrale of geothermische put in je achtertuintje te plaatsen. hoewel dat voor de echte techneut natuurlijk een geweldige uitdaging is. In de praktijk komt zelf energie opwekken neer op zonnepanelen, windmolens, een allesbrander of een biogasinstallatie.

Zonnepaneel al binnen twee jaar terugverdiend

Een zonnepaneel levert gemiddeld rond de 1 kWh per Watt power per jaar op. Dat betekent dat zonnepanelen nu echt ongekende rendementen opleveren. De kosten van zonnepanelen liggen ongeveer op de € 1 per Watt power, dit betekent dat je in principe je installatie er al in anderhalf jaar uit hebt. op voorwaarde natuurlijk dat je kan salderen.

In de wintermaanden december en januari schijnt de zon nauwelijks, zonnepanelen lever dan maar 10% van de energie die ze in juni en juli leveren. Dankzij de salderingsregeling kan je dat probleem verplaatsen naar de elektriciteitsleverancier. Zo los je het probleem voor jezelf op. Maar dat maakt wel dat we ons nationaal gezien zorgen moeten maken over gas in de wintermaanden, want dan moeten we zowel huizen verwarmen als elektriciteit opwekken met gas. In de komende winter zal dit niet echt een bijdrage leveren aan je energiegebruik, maar alle beetjes helpen.

Heb je nog een flink stuk dak over, dan kun je ook overwegen om een zonnecollector te plaatsen. Ook is er daar subsidie voor. Het duurt een stuk langer voordat deze zichzelf terugbetalen dan een zonnepaneel, maar met de hoge gasprijzen kan ook deze termijn door drie. Met andere woorden, waar het eerst iets van 15-20 jaar duurde voordat je de kosten van een zonnecollector er uit had, is dat nu 5-7 jaar geworden. Dus dit kan je zeker overwegen, het rendement is met 14-20% een stuk hoger dan je op je bankrekening haalt. Kies dan voor een vacuümbuis zonnecollector. Weliswaar geeft deze in de zomer minder rendement, maar in de winter veel meer. En uiteraard is de winter de tijd dat je deze warmte het hardste nodig hebt.

Alternatieven voor gas: steenkool, oud papier en openhaardhout

Verder kun je natuurlijk je huis warm stoken met andere dingen dan gas. Een kubieke meter gas levert ongeveer 31,65 MJ (8,8 kWh) aan warmte. Deze warmte kan je ook opwekken met een kilo steenkool. Deze kost op dit moment ongeveer een euro, maar je hebt hier dan wel een kachel voor nodig. En natuurlijk de nodige ruimte om de steenkool op te slaan. Vooral als je meerdere kachels hebt, gaat het natuurlijk hard.

Heb je thuis een allesbrander, dan is het slim om na te denken over een energiebron waar je waarschijnlijk nog niet eerder over na hebt gedacht. Namelijk oud papier. In plaats van het oud papier weg te doen, kan je er briketten van persen. Dit is het nodige werk, maar hiermee kan je in principe heel wat hout uitsparen. Papier is in wezen houtpulp en hout levert per kilo net zoveel energie als een halve kuub gas. Hier zou je eventueel nog oude frituurolie in kunnen verwerken.

Heb je een geschikte bron voor openhaardhout dan is ook dat een optie natuurlijk. Maar let op, ook de prijs van hout is flink gestegen. Reken op dit moment op ongeveer een euro per kilo hout. De hoeveelheid energie per kilo hout is ongeveer twee derde van die in een kubieke meter gas. De werkelijke prijs wordt dus € 1,50, de helft van die van gas, en dan moet je ook bedenken dat een kachel natuurlijk een stuk lager rendement heeft dan een hoogrendementketel. Bovendien is hout een waardevol bouwmateriaal waar je nuttiger dingen mee kan doen dan het op te stoken.

Meer exotische oplossingen

Woon je op het platteland, en is er een sloot in de buurt dan is de kans niet denkbeeldig dat er gas uit de sloot naar boven borrelt: brongas. Veel is dit niet maar boerengezinnen kookten hier vroeger veel op. En dat scheelt natuurlijk best een slok op een borrel wat betreft gasgebruik. Een andere mooie oplossing is een biogasinstallatie. Het Israëlische bedrijf HomeBiogas biedt enkele interessante en ook betaalbare producten aan, waarmee je – als er genoeg plantaardig materiaal voorhanden is – voor een deel ofwel geheel in je gasbehoefte kan voorzien. de kosten van biogasreactoren liggen tussen de € 500 en 2.000.

Een biogasinstallatie. Bron: Alex Marshall, Wikimedia Commons, CC BY 3.0

Windmolens voor particulieren waren tot voor kort niet echt interessant omdat de kosten enorm zijn en je windmolens niet zomaar op je zonne-installatie aan kan sluiten. De reden is dat windenergie veel variabeler is dan zonne-energie. Als het hard waait explodeert de opbrengst van windenergie. Je installatie moet die enorme piek kunnen verwerken. Dat vereist speciale vermogenselectronica.

Woon je aan de kust of in een ander gebied waar het hard waait, dan kan het wel degelijk interessant zijn vanwege de extreem hoge elektriciteitsprijzen van nu. Zeker voor offgrid levende mensen biedt windenergie een mooie aanvulling voor zonne-energie, omdat het in de wintermaanden door blijft waaien.

Je kunt windmolens zelfs gebruiken om je huis mee te verwarmen. De zogenoemde warmtemolens waren in de jaren 70 in Denemarken heel populair. Het werken op een hele simpele manier. Door de wrijvingwarmte in huis wordt het huis verwarmd, er komt zelfs helemaal geen elektriciteit aan te pas.

Conclusie

Hoewel er een ongekende tsunami aan energieleed op ons afkomt, zijn deze problemen wel degelijk oplosbaar. Dit kunnen we het beste doen door in eigen huis te zorgen voor het opwekken van meer energie en energie te besparen. In principe zijn enorme hoeveelheden energie te besparen door bijvoorbeeld onze thermostaat drastisch omlaag te draaien en onnodige elektrische apparaten buiten werking te stellen. als je in staat bent de energie die je gebruikt te halveren of meer, zal je erin slagen om deze winter zonder al te veel kleerscheuren door te komen.

Is aluminium de toekomst van koper?

Aluminium komt veel vaker voor dan koper, maar het geleidt niet zo goed stroom. Een groep onderzoekers is er nu in geslaagd een vorm van aluminium te ontwikkelen die zelfs bijna nog beter geleidt dan koper. Kunnen we hiermee de koper crisis oplossen?

Het materiaal dat ze op dit moment massaal in elektriciteitsdraden gebruiken, koper, is een goede geleider, maar het heeft een nadeel. Koper is een van de schaarsere elementen op aarde, slechts 1 op de 20.000 atomen is een koperatoom. Mijnbouw, het proces om deze koperatomen tussen de andere atomen uit te vissen, kost veel energie en vervuilt het milieu sterk. Daarom is koper in verhouding ook zo duur. De groothandelsprijzen van koper dalen zelden onder de vijf euro per kilo. Zeker als het kopergebruik gaan toenemen, verwachten experts dat de prijzen van koper weer flink de lucht in zullen gaan.

aluminium opvolger koper
Aluminium (rechts) is veel goedkoper en veel voorkomender dan koper (links), maar geleidt niet zo goed stroom. Kan nieuwe research daar verandering in brengen? Bron PNNL

De reden dat koper zo gewild is, is dat een zeer goede geleider is van elektriciteit. Alleen zilver, wat nog veel schaarser is dan koper, geleidt stroom nog een paar procent beter. Het metaal dat daarna in aanmerking komt, is aluminium, maar dat heeft wel een fikse hoge weerstand als koper, ongeveer twee keer zo hoog. En hoe hoger de weerstand, hoe hoger het energiegebruik van elektrische apparatuur, wat natuurlijk ook geen goed idee is.

Fijn aan aluminium is wel dat het enorm veel voorkomt. Ongeveer 2% van de massa van de aarde is aluminium, wat natuurlijk indrukwekkend veel is. Er is ongeveer 1000 keer zoveel aluminium op aarde als koper. Kortom, het zou best wel slim zijn om koper te vervangen door aluminium, althans, als je de geleiding op zou kunnen krikken tot het niveau van dat van koper of nog beter. Goed nieuws, want dat lijkt een onderzoeksteam gelukt te zijn.

Keerti Kappagantula, materiaalkundige aan de Amerikaanse Pacific University, maakt gebruik van een bijzonder proces om koolstofvezels met aluminium te vervlechten. Gewoonlijk is een probleem dat als je twee elektrische geleide mengt, zich barrières vormen tussen twee materialen die werken als isolatie.

aluminium opvolger koper
Bron PNNL / Shannon Colson

Het bijzondere aan de vinding van Kappagantula is dat ze er in is geslaagd om dit verschijnsel te voorkomen. dit doet zij door het aluminium iets te smelten maar ervoor te zorgen dat alleen zacht genoeg is om te bewerken.

Dan integreert zij het met de koolstofvezels. Ze is er in geslaagd met haar groep om draden van een meter lang te produceren. Grootste uitdaging met dit soort uitvindingen is altijd om ze op te schalen tot industrieel bruikbaar product. Maar de eerste stap lijkt in ieder geval veelbelovend.

Bron

Cooking up a conductive alternative to copper with aluminium, PNNL, 2022

Autocratie toekomst van de democratie?

Een toekomstige autocratie zien wij vaak terug in dystopische sciencefictionfilms. Denk bijvoorbeeld aan 1984. Ook westerse samenlevingen krijgen tegenwoordig steeds meer autocratische trekjes. Zal de autocratie de toekomst van de democratie zijn?

Autocratie toekomst
Een high-tech autocratie die qua techniek vooroploopt, is prima mogelijk, bewijst China. Autocratie toekomst van de democratie? Bron: Flickr

Voor het eerst sinds vele jaren is het aantal democratieën in de wereld gedaald [1]. Dat niet alleen, ook in de democratieën die nog over zijn, waaronder Nederland en de rest van de Europese Unie, zien we dat de burgerlijke vrijheden afnemen. Vaak zoals altijd wordt er een beroep gedaan op de noodzakelijkheid, een noodsituatie om deze ingrepen te rechtvaardigen.

We zagen dit heel sterk tijdens de corona-epidemie, waarin de burgerlijke vrijheden van de Nederlanders en ook die van de inwoners van veel landen in de rest van de wereld behoorlijk werden ingeperkt op, achteraf gezien, dubieuze gronden.

Nu zich een nieuwe crisis aandient, namelijk de verstoring van de energieaanvoer en de migrantencrisis, zien we dat overheden van de gelegenheid gebruik maken om hun eigen macht te vergroten ten kosten van andere actoren in de samenleving. Vaak gaan ze hiermee in tegen de wensen van de grote meerderheid van de bevolking.

Is er een samenzwering? Sluipende autocratie toekomst democratie?

Wat veroorzaakt deze trend naar een steeds sterker toenemende lokroep van de autocratie? Hoe komt het dat zelfs democratische landen als Nederland steeds verder in de greep komen van autoritaire politici, die steeds minder goed te controleren handelen en er duidelijk een eigen agenda op nahouden? Volgens sommigen is sprake van een internationale samenzwering. Inderdaad is er sprake van een opmerkelijk sterke afstemming van de Usaanse mainstream media zoals in het clipje hieronder mooi wordt geïllustreerd.

Dat doet vermoeden dat op een centraal punt de teksten van grote televisiezenders in Usa worden geschreven. Ook de innige banden van bijvoorbeeld de regering Rutte met het World Economic Forum, en de autoritaire manier waarop programmapunten door worden gevoerd die niet in verkiezingsprogramma’s van de coalitiepartijen terug zijn te vinden, sterken de “complotdenkers” in hun vermoedens.

Deze theorie terzijde schuiven als irreëel en iets voor mensen die aan achtervolgingswaan lijden, zoals in de mainstream media en door de meeste mensen gebeurt, is te kort door de bocht. Er zijn daarvoor domweg te veel aanwijzingen dat er sprake is van internationale regie en afstemming. Helaas zijn er maar beperkt concrete aanwijzingen, waardoor het lastig is om deze vermoedens hard te maken.

Autocratie toekomst van de democratie?

Een andere mogelijke verklaring is dat er in de westerse beschaving een vergelijkbaar proces plaatsvindt als in het Romeinse Rijk. In de tijd van de Romeinse Republiek was er een machtige senaat, die twee consuls aanwees en ook het binnenlandse en buitenlandse beleid bepaalde. Dit systeem werkte vrij goed toen Rome nog een stadstaat was, maar toen de complexiteit toenam, werd deze steeds meer onbestuurbaar. Daarom werd de functie van dictator in het leven geroepen, een alleenheerser die gedurende maximaal zes maanden onbeperkte bevoegdheden had als zich een noodsituatie voordeed. op een gegeven moment greep de bekende Julius Caesar de macht en vestigde een dictatuur.

Dit betekende het einde van de Romeinse Republiek en van de beperkte democratie waar sprake van was, al had je dit beter een oligarchie kunnen noemen. Ook nu leven we in een steeds complexere samenleving waarin de traditionele democratische methoden niet altijd even efficiënt werken. Denk bijvoorbeeld aan stroperige besluit- en inspraakprocedures. De reden dat er in China veel hogesnelheidslijnen liggen en in de Verenigde Staten een enkele lijn. Voorstanders van meer autocratie wijzen hier vaak op. Hierbij moet je alleen niet vergeten dat China erg veel moeite heeft moeten doen om de grote nadelen van de autocratie, namelijk corruptie en nepotisme, te verkleinen. En dat democratieën dingen als de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie bespaard zijn gebleven.

Hoe kunnen we de democratie laten overleven in de toekomst?

Toch kan ook de democratie prima overleven in de 21e eeuw als er maar de wil en het geloof in de democratie is. En heel belangrijk, vooral de bereidheid om het overleven van de democratie en van het eigen land en eigen bevolking voorop te stellen. Een sterk voordeel van een goed functionerende democratie is dat corruptie sneller wordt onderdrukt. Immers door een transparante overheid is er weinig ruimte voor steekpenningen, nepotisme en andere kwalijke praktijken. Ook in een democratie kunnen impopulaire besluiten wel degelijk worden genomen, zolang de bevolking maar vertrouwen heeft in de regering en regering er glashelder over is waarom zij deze impopulaire besluiten neemt. Dat is nu niet bepaald het geval.

Een referendum zal ook legitimiteit geven aan bepaalde besluiten. Alleen met volledige openheid en volledige integriteit kan de democratie overleven. Zolang de mensen die ons regeren er een verborgen agenda op nahouden en zich laten leiden door andere dingen dan de belangen van de Nederlandse bevolking, blijft er reden voor wantrouwen.

Verder moet meritocratie een belangrijke rol gaan spelen. Wat er nu gebeurt, waarbij amateurs op verantwoordelijke ministerposten worden gezet zonder enige relevante kennis van zaken op deze belangrijke dossiers, denk bijvoorbeeld aan minister Sigrid Al Qaq-Kaag als minister van financiën, als gevolg van partijpolitiek, vergroot het vertrouwen in de regering niet. Willen wij zorgen dat de bevolking weer vertrouwen krijgen in de regering, en dat regering dat vertrouwen ook waard is, dan moeten wij ervoor zorgen dat de regering uit capabele mensen bestaat. Dat is nu helaas niet het geval.

Bronnen

  1. New Report: The global decline in democracy has accelerated, Freedom House, 2022 publiceren

De revival van kernenergie

Komt onder het voorzitterschap van Tsjechië kernenergie weer terug? Er gaan steeds meer stemmen op in de Europese Unie om kernenergie weer een revival te laten beleven.

Een energiebron moet om nuttig te zijn, niet alleen goedkoop en voldoende beschikbaar zijn, maar vooral betrouwbaar. Energie dus, die op afroep beschikbaar is. Dat verklaart de populariteit van fossiele brandstoffen, daarmee kan je namelijk wanneer je die ook nodig het er energie aan onttrekken en daarmee elektriciteit opwekken of je voertuig vliegtuig of schip mee voortbewegen. Duurzame energiebronnen als zon en wind hebben als groot nadeel dat je afhankelijk bent van de weersomstandigheden en er af en toe momenten zijn dat er geen energie beschikbaar is.

Dat, en met de geopolitieke spelletjes van Rusland, heeft ertoe geleid dat er toch weer steeds serieuzer gekeken wordt naar kernenergie. Kernenergie is altijd beschikbaar en hoewel controversieel, zijn wetenschappers het er bijna allemaal over eens dat kernenergie de veiligste, schoonste en ook redelijk voordelige energiebron is. Wat kernenergie duur maakt zijn de steeds strengere en steeds veranderende regels.

De grootste kerncentrale van Europa staat in Oekraïne, in het stadje Energodar in het door Rusland bezet gehouden deel van Zaporizhia Oblast. Helaas terrroriseren de Russische bezetters het Oekraïense personeel, dat desondanks onder grote druk doorgaat schone en veilige energie aan Oekraïne te leveren. Bron Energyschool.narod.ru

Daardoor, en door de bezwaarschriften, moet een kerncentrales vaak jarenlange vertraging doormaken. Maar sinds de inval van Rusland in Oekraïne is er een andere wind gaan waaien in de Europese Unie. Waarnemers verwachten dat met het voorzitterschap van Tsjechië, een warm voorstander van meer kernenergie, er waarschijnlijk meer realistisch gekeken wordt naar de inzet van kernenergie om onze energie problemen mee op te lossen. In deze documentaire van de Duitste staatsomroep Deutsche Welle de laatste stand van zaken.

Westen raakt steeds meer geïsoleerd

In de westerse main stream media wordt de indruk gewekt, als zou de hele wereld vereend zijn in haar afschuw tegen de Russische invasie van Oekraïne. De werkelijkheid is anders. Rusland heeft zich verzekerd van de steun, of neutraliteit, van de meeste andere grootmachten, zoals China, India en Brazilië.

Kaart van landen die sancties tegen Rusland af hebben gekondigd, stand van zaken 19 maart 2022

Volgens de mainstream media bestaat er wereldwijd veel verontwaardiging over de inval voor de sloot in Oekraïne. Demonstratries in westerse landen, en de steun voor de president van Oekraïne Zelensky door westerse regeringsleiders, krijgen veel aandacht in de media. Interessanter is wat er niet in de media komt. Dat is namelijk de oorverdovende stilte in de rest van de wereld. Zoals uit bovenstaand kaartje blijkt is er maar een beperkt aantal landen dat economische sancties afgekondigd tegen Rusland.

Dat zijn er maar een handjevol. Om precies te zijn: de Verenigde Staten, Canada, de Europese landen (met uitzondering van Servië, Bosnië en Macedonië), Japan, Australië en Nieuw-Zeeland. De landen, die we tot het Westen rekenen. Turkije bijvoorbeeld, natuurlijk geen onbelangrijk land, handels nog ongestoord met Rusland verder. Dat geldt ook voor grootmachten als China, India en Brazilië.

Het eenzame eiland met een waardeloze munt

We zien dus op dit moment dat er een enorme omslag in de wereld heeft plaatsgevonden. De invloed van het Westen is teruggebracht tot Europa, wat je beter kan zien als een schiereiland in plaats van een continent, Noord-Amerika en Australië. De vooruitzichten voor het Westen zijn vrij somber. Wij vertegenwoordigen ongeveer anderhalf miljard van de 8 miljard mensen op de planeet. Door managers is de westerse industrie overgeheveld naar China en andere nieuwe industrielanden, om op die manier een snelle een makkelijke winst te boeken. Het gevolg daarvan is dat wij het grootste deel van onze goederen importeerden, en in feite gewoon op de pof leven. Wij drukken ongestoord dollars en euro’s bij, die in de rest van de wereld graag worden ingezet als veilige belegging.

Het vervelende voor het Westen is nu alleen, dat door de sancties tegen Rusland landen hebben geleerd dat de dollar helemaal niet veilig is. Als zelfs van een groot en machtig land als Rusland de dollar en goudtegoeden in beslag kunnen worden genomen, dan kan dat ook gebeuren met het geld van andere landen, zoals India, die een zelfstandige buitenlandse politiek voeren. In feite heeft met deze sancties het Westen zichzelf enorm in de voet geschoten. Uiteraard moeten we wat doen tegen de wrede oorlog van Rusland in Oekraïne, alleen sancties waren een rampzalig idee.

Rampscenario

We zitten dus straks met een waardeloze munt, nauwelijks industrie en peperdure energie. Want kernenergie is fout, vindt progressief Nederland. En dat is dan natuurlijk zo. Daarom hebben de progressieve Europeanen, met Duitsland voorlop, al de kerncentrales dichtgegooid zonder dat daar een goede vervanging voor was. Wir schaffen das, was het motto zoals eerder met de vluchtelingencrisis. En aardgas is een mooie koolstofarme vervanger, aldus de theorie van deze genieën. Helaas hebben we ons hiermee op fatale wijze afhankelijk gemaakt van de rest van de wereld, en wel vooral van Rusland. Land dat wordt geregeerd door een president die niet over uitermate veel scrupules beschikt. Wat betreft hoeven wij ons ook niet al te veel illusies te maken over de westerse politici overigens.

Rusland in de val gelokt?

Het lijkt erop dat er een cynisch spelletje is gespeeld met Oekraïne, waarbij de mensen dit land is voorgespiegeld dat de NAVO ze zou beschermen. Om eerlijk te zijn kwam ook voor ons deze grootschalige aanval op Oekraïne onverwacht. Wij hadden namelijk de uitkomst van het door Poetin gekozen scenario, namelijk een loopgravenoorlog, al voorzien en namen aan dat Poetin niet zo onverstandig zou zijn om een land van 40 miljoen dat groter is dan Frankrijk te bezetten. Deze aanname bleek onjuist.

Hoe kan het westen in haar eentje overleven?

Noord-Amerika hoeft zich niet zoveel zorgen te maken. Dit continent is relatief gezien dunbevolkt en is een exporteur van voedsel, energie en grondstoffen. Dit geldt ook voor Australië en Nieuw-Zeeland, als zijn deze twee landen natuurlijk veel zwakker en lopen ze gevaar dat Rusland een China, met Indonesië als springplank, ze militair onder druk gaan zetten.

De situatie zal het vervelendste uitpakken voor Japan en voor Europa. Japan heeft nooit fossiele brandstoffen gehad en wij hebben onze fossiele brandstoffen al in de 20e eeuw opgemaakt. Zo is het Slochterense aardgas veld bijna leeg en dat geldt ook voor bijvoorbeeld de olievelden in Roemenië. We hebben dus nauwelijks inheemse energiebronnen, behalve duurzame energiebronnen als zon en wind. Het nadeel daarvan is natuurlijk, zoals bekend, dat ze heel wisselvallig zijn. In de winter is er geen zon en als de wind gaat liggen is er ook geen windenergie.

We zullen een deltaplan op moeten stellen om Nederland 100% zelfvoorzienend qua energie te maken. Hierbij moeten wij het Franse voorbeeld volgen. In theorie is het mogelijk om met alternatieve energie Nederland zelfvoorzienend in energie te maken, maar daarvoor is er dan wel een opslag nodig, die wij bijvoorbeeld in de zomer kunnen vullen en in de winter gebruiken om ons huis mee te verwarmen. Een stuwmeer bijvoorbeeld zoals in Noorwegen. Het probleem is die opslag hebben wij niet. Er zijn voor dit enorme dilemma – want zo kan je het echt wel noemen – in principe twee oplossingen.

Die eerste oplossing is dat we overtollige stroom opslaan in de vorm van een vloeibare batterij of bijvoorbeeld producten als waterstof of ammonia. Ammonia heeft als enorm voordeel dat je het ook als kunstmest kan gebruiken, wat voor onze voedselzekerheid weer een enorm voordeel is.

Kernenergie, en… blauwe energie

Tweede oplossing is dat we kiezen voor een energiebron waarbij we zelf kunnen instellen hoeveel wij kunnen gebruiken. Ook daarvoor zijn er enkele oplossingen. De beste oplossing, omdat deze werkelijk een onbegrensd potentieel heeft, is natuurlijk kernenergie. Maar er zijn ook andere alternatieven. We kunnen bijvoorbeeld in de winter deels gebruik maken van geothermische energie om daarmee huizen te verwarmen. Ook kunnen we gebruik maken van blauwe stroom. Blauwe stroom is een techniek waarbij zoetwater met zout water wordt gemengd, waardoor er een potentiaalverschil ontstaat wat je kan aftappen om stroom op te wekken. In theorie kan met behulp van het water van Nederlandse rivieren ongeveer in een vijfde van het stroomgebruik van Nederland worden voorzien. Daarmee zouden we dus in principe al het grootste deel van het gas dat wordt gebruikt voor het opvangen van pieken in de stroomvraag, kunnen uitsparen.

Verder moeten we onze nutriëntkringlopen sluiten. We zijn afhankelijk van het Marokkaanse regime dat een bijna-monopoliepositie heeft voor fosfaat. Fosfor, doorgaans in de vorm van fosfaat is een onmisbare meststof. Maar we kunnen fosfor terugwinnen uit het rioolslib. Atomen zijn onvernietigbaar. Dus op die manier zullen we dan ook qua fosfaat bijna helemaal zelfvoorzienend zijn.

Waarom Poetin de crisis in feite al gewonnen heeft

Ruslands eiste veiligheidsgaranties van de NAVO. Zoals het er nu naar uitziet, geeft de NAVO deze niet. Maar in feite is Rusland nu hard op weg de strategische doelen die het land zich heeft gesteld, binnen te halen. Een overzicht.

Wat wil Rusland?

Bij veel Russen heersen trauma’s over het verloren gaan van grote delen van het voormalige Sovjetrijk, vooral de delen die deel uitmaakten van de Sovjet-Unie, zoals Oekraïne. Een van deze Russen is de president van de Russische Federatie, Vladimir Poetin. Hij noemde het in elkaar storten van de Sovjet-Unie de grootste geopolitieke catastrofe van de twintigste eeuw. En voegde de daad bij het woord om dit terug te draaien. Als onderdeel van dit doel heeft Rusland een aantal wapens gemoderniseerd of nieuw ontwikkeld.

De Russische Tzirkon raket is op dit moment met mach 8 de snelste raket ter wereld.

De belangrijkste hiervan is de Tsirkon raket. Deze raket bereikt snelheden tot 2-3 kilometer per seconde en is hiermee twee keer zo snel als de projectielen van westerse luchtafweersystemen. De Tsirkon is niet te stoppen met conventionele systemen. Als deze raket wordt geladen met een nucleaire lading, betekent dat einde oefening voor een niet nucleair gehard doel.

Al eerder kwamen wapens als de Poseidon (die een tsunami op kan wekken door georchestreerde kernexplosies) en de RS-28 Sarman oftewel Satan-2 (een geclusterd intercontinentaal kernwapen dat de oppervlakte van Frankrijk kan verwoesten) in het nieuws. Dit zijn geen offensieve, maar afschrikkingswapens. De bedoeling hiervan is om elke state actor af te schrikken om Rusland aan te vallen.

Rusland nu immuun voor westerse sancties

Na de uitverkoop van de rijkdommen van de Russische Federatie in de negentiger jaren door de alcoholische president Jeltsin, pakte Poetin de oligarchen, die voor een appel en een ei deze opkochten, een voor een aan. Het gevolg is dat Rusland nu een gezonde economie heeft. Rusland heeft een lage buitenlandse schuld, rond de 20% van het BNP, en een goedgevulde oorlogskas. Ook de pot met buitenlandse valuta van de Russen is goedgevuld. Rusland bouwde de voorraad dollars flink af, en verving deze door euro’s, Chinese yuans en de Japanse yen. En, vooral, door goud. De Russische goudvoorraad is nu met 2300 ton een van de grootste ter wereld.

Op dit moment is de voornaamste export van Rusland aardgas en aardolie. Naast de belangrijkste aardgasleverancier voor Europa, met rond de 30% van de aardgasbehoefte, verkopen de Russen ook veel aardgas aan Turkije, China, Japan en Korea. Door de enorme oppervlakte van Rusland is er bijna geen strategische hulpbron te verzinnen die niet in Rusland wordt geproduceerd. Dit maakt het land onmisbaar voor China om te overleven.

SWIFT steeds meer overbodig

Rusland heeft enkele grote klanten die niet buiten Rusland kunnen. Naast Europa is dat China en veel ex-Sovjetrepublieken. Weliswaar kunnen de Amerikanen proberen Rusland uit het SWIFT banksysteem te zetten, maar dat zou betekenen dat de Europese Unie niet meer voor Russisch gas kan betalen. Dus zullen de Europese landen uit elementair zelfbehoud een veto uit moeten brengen. Ook is er steeds meer handel van Rusland met China en hebben beide landen van SWIFT onafhankelijke betalingssystemen ontwikkeld: het systeem SPFS in Rusland, CIPS in China. Deze twee systemen kunnen aan elkaar gekoppeld worden; in principe kan dat als de EU daartoe besluit, ook met het Europese SEPA systeem gebeuren.

Als ook de satellietstaten van Rusland in Centraal-Azië zich aansluiten – wat ze al doen – ontstaat dan een Euraziatisch handelssysteem, waar Duitsland en Zwitserland zich al bij aan hebben gesloten. Vermoedelijk zullen de overige financiële centra dan snel volgen, wat in feite het einde van het verouderde SWIFT zou betekenen. Wat dat betreft is de ontwikkeling van het Afrikaanse systeem PAPPS ook een doorbraak. Dit systeem gaat helemaal buiten de bestaande, zeer trage, banken om en maakt rechtstreekse boekingen tussen lokale banken in Afrikaanse landen mogelijk. Wat eerst weken duurde, omdat het allemaal via een Franse bank liep, kan nu in enkele minuten. In feite is dit een financiële onafhankelijkheidsverklaring. Frankrijk heeft nu een ijzeren financiële greep op West-Afrika via de Franc CFA. Ook dit systeem kan aan een nieuw Euraziatisch handelsnetwerk worden gekoppeld.

Trilateraal overleg met Iran

De Shanghai Cooperation Council beslaat bijna de helft van de wereldoppervlakte en wereldbevolking. Bron Wikimedia Commons

Onderbelicht in de main stream media zijn de contacten tussen Rusland, China en Iran. Door kenners wordt dit bondgenootschap aangeduid als “RIC”. Hoewel deze landen geen natuurlijke partners zijn, heeft de Amerikaanse vijandelijkheid jegens Rusland, China en Iran deze drie landen in elkaars armen gedreven. De eerste vruchten hiervan zien we al. Zo heeft er in januari 2021 overleg tussen afgezanten van Iran, Rusland en China plaatsgevonden.

Turkije heeft de gevaarlijke en effectieve Bayraktar killer drones – al eerder gebruikt om af te rekenen met de Libische rebellen van Haftar, het Armeense leger in Nagorno-Karabach en de Tigray-opstand in Ethiopië – aan Oekraïne geleverd. Rusland was hier niet blij mee. Iran heeft nu, vermoedelijk in overleg met Poetin, de gasleverantie aan Turkije stopgezet. Het gevolg is dat de Turken nu niet alleen te lijden hebben van hyperinflatie, maar ook van hoge energieprijzen in de koude winter. Waarschijnlijk zullen we meer voorbeelden van dit soort gecoördineerde acties zien in de komende tijd. Ook zal de Chinese invloed zich met behulp van het Iraanse netwerk van proxies, en de Russische betrekkingen met veel staten in de regio, uitbreiden over het hele gebied.

Het is goed mogelijk dat de Shanghai Cooperation Council het begin gaat vormen van een pan-Euraziatische organisatie.

Russische inval in Oekraïne leek minder waarschijnlijk, heeft toch plaatsgevonden

Op dit moment (januari 2022) zou een inval in Oekraïne voor Rusland strategisch minder aantrekkelijk zijn. Oekraïne is goed bewapend en wordt op dit moment door NAVO-staten in hoog tempo volgepompt met wapens. Defensieve, maar volgens rapporten, ook offensieve wapens waarmee bunkers zijn te verwoesten. De meest voor de hand liggende plek voor Oekraïne om deze wapens te gebruiken is het oostelijke opstandige gebied aan de Russische grens, de Donbass. Immers, Rusland steunt deze rebellen officieel niet. Uiteraard zal Rusland deze provocatie niet op zich laten zitten en vermoedelijk tegenmaatregelen nemen. Bijvoorbeeld het uit de lucht schieten van Oekraïense straaljagers. Ook kan Rusland in dit geval besluiten om alsnog Oekraïne binnen te vallen met een beroep op de bedreiging van Russische burgers in Donbass. Een groot aantal daarvan hebben de Russische nationaliteit.

Zoals we nu allemaal weten, zijn de Russen eind februari 2021 alsnog Oekraïne binnengevallen. Strategisch gezien was dit erger dan een misdaad, om, met Talleyrand te spreken. Het was een blunder. Poetin heeft hiermee Rusland behoorlijk in de problemen gebracht. Dit betekende een harde klap voor de Russiche roebel. Door deze actie heeft het land zich ook uitgeleverd aan China. Ook hebben de wrede bombardementen op burgerdoelen wereldwijd, maar vooral in Oekraïne en de rest van Europa, kwaad bloed gezet. Zelfs de bondgenoten van Rusland in de EU, zoals Hongarije en Italië, hebben zich tegen Rusland gekeerd.

Desintegratie van NAVO door blunder van Poetin gestopt

Interessanter is wat er met de rest van NAVO gebeurt, en wel vooral het Europese deel. In een meesterlijke voorbereiding hebben de Russen er voor gezorgd dat de gasvoorraden van de Europeanen uitgeput zijn. Het gevolg is dat de prijzen voor energie de pan uit rijzen. De Fransen hebben een stroomtekort, omdat er in meerdere centrales een defect type onderdeel bleek voor te komen en een op de vijf kerncentrales nu stil ligt. Het gevolg is een “perfecte storm” van energietekorten.

De eerste gevolgen zien we al. Duitsland is – na het in een vlaag van verbijsterende stommiteit sluiten van drie van de zes nog werkende kernreactoren – nu zeer afhankelijk van Russisch gas. Duitsland volgt nu een onafhankelijke koers en weigert om Duitse wapens naar Oekraïne te laten transporteren. Ook weigerde de Duitse bondskanselier Scholz om de Amerikaanse president Biden te ontmoeten wegens een “druk schema”. Ook andere Europese landen morren en voelen er weinig voor om zich een oorlog met Rusland in te laten trekken.

Ook hier zien we dat door blunder van Poetin om Oekraïne aan te vallen, de zieltogende EU en NAVO nieuw leven ingeblazen zijn en zelfs landen als Zweden en Finland een NAVO-lidmaatschap overwegen. Er is veel te doen over de toekomstige handel van Rusland met China, die de handel met de EU kan vervangen. Feit is dat de Russische bevolking is geconcentreerd langs de grens met de rest van Europa. Overige handelsbestemmingen zijn lastig te bereiken. Het duurt nog zeker een jaar of drie voor de nieuwe gaspijpleidingen naar China er liggen. Tot die tijd heeft Poetin een probleem.

Invasie van de Baltische staten

Een zeer gevaarlijke situatie kan ontstaan als het Russische leger de Baltische NAVO-lidstaten binnentrekt. Deze zijn nauwelijks bewapend, dus kunnen snel onder de voet gelopen worden. Grijpt NAVO dan niet in, dan betekent dit een einde aan de geloofwaardigheid van het bondgenootschap. Grijpt NAVO wel in, dan kan dat niet door middel van luchtsteun.

Want de Russische exclave Kaliningrad, een voormalig stukje Duitsland tussen Polen, Wit-Rusland en Litouwen, staat nu vol met geavanceerde Russische Iskandr luchtdoelraketten met een bereik van tot vijfhonderd kilometer. Daarmee is de Amerikaanse aanvoer van wapens en militairen naar de Baltische staten te stoppen en kan het Russische leger deze binnen enkele dagen onder de voet lopen.

De enige optie zou dan zijn, kernwapens inzetten, wat neer zou komen op een wereldoorlog en een nucleaire winter. De vraag is of de VS dat offer wil brengen voor drie kleine, in hun ogen onbelangrijke landen. Het lijkt erop dat China desondanks met deze mogelijkheid rekening heeft gehouden – de meerderheid van het opgeslagen voedsel in de wereld is nu in handen van China.

Conclusie: de Amerikanen hebben weinig keus

Met een verdeelde NAVO en een Europa, dat qua overgeleverd is aan de genade van Poetin, kunnen de VS niet veel anders dan zich terugtrekken uit Europa, in ieder geval het oostelijke deel. Precies wat Poetin eiste. Het alternatief is een kernoorlog. Dit zou een enorme verzwakking betekenen van het trans-Atlantisch bondgenootschap en de Amerikaanse invloed. Vermoedelijk zal dit ook China het sein geven om Taiwan over te nemen. We spreken dan over een nieuwe wereldorde, waarmee de VS terug is gebracht tot het eigen continent, Zuid-Amerika en Europa een twistappel, en de invloed van de drie Euraziatische grootmachten bijna onovertroffen.

We zien hier inderdaad dat de Amerikanen niet erg veel hebben gedaan. Ze moeten namelijk hun militaire inspanningen ook over de rest van de wereld verdelen en wel vooral Oost-Azië. Ook worden Rusland en vooral China steeds actiever in de achtertuin van de VS, Zuid-Amerika. Veelbetekenend heeft een land als Brazilië de Russische inval in Oekraïne niet veroordeeld. De tijd van vrede en een vredesdividend in Europa is de eerste tientallen jaren, helaas, voorbij. Alleen als de EU zich omvormt tot een superstaat, zal het voldoende tegendruk kunnen leveren om het Euraziatische wereldrijk in wording te weerstaan.

Shimomuraanse economie: het geheim van een economie die met tien procent per jaar groeit

Na de Tweede Wereldoorlog verbaasde Japan de rest van de wereld met een zeer hoge economische groei. In veertig jaar veranderde Japan van een armoedig in puin gebombardeerd land, tot een van de rijkste landen ter wereld. Het geheim: Shimomuraanse economie. Zouden we deze kunst ook in België en Nederland kunnen herhalen?

Het Japanse economische wonder

Na de Tweede Wereldoorlog krabbelden zowel Japan als Duitsland in hoog tempo op. Waar het Duitse Wirtschaftswunder gebaseerd was op de Duitse fabrieken van voor de oorlog – die er voor 85% nog stonden – heeft de Amerikaanse luchtmacht bijna geen steen op de andere gelaten in Japan[1]. Meer dan zestig steden zijn voor bijna de helft afgebrand – de Japanse huizen bestonden in die tijd uit bamboe, riet en papier, waardoor dat brandde als een fakkel. Kortom: er moest heel wat opgebouwd worden. Arbeiders waren er genoeg, want de werkloosheid was massaal. De Japanse regering voerde een programma in, waarbij iedere arbeider werk kreeg en aan het werk werd gezet om het land op te bouwen. Dankzij deze zeer lage werkloosheid, en de gegarandeerde afzet van de producten, groeide de economie snel. Vanaf 1945 met zo’n tien procent per jaar, tot eind jaren tachtig de stagnatie aanbrak.

Wat veroorzaakte deze snelle economische groei? Het antwoord: een bijzondere economische theorie, die bedacht werd door de Japanse econoom Oshima Shimomura. Deze econoom is nauwelijks bekend buiten Japan, maar kent enkele pleitbezorgers in het westen. De invloedrijkste is de Brit George Tait Edwards.

Shimomuraanse economie: de economische theorie van Shimomura

Volgens de gangbare economische theorie kan je geld alleen uitgeven als je het eerst verdiend hebt. Of geleend hebt, tegen een hoge rente. In formulevorm: sparen = investeren en: inkomsten – uitgaven = sparen. Dit zorgt voor een kip en ei probleem. Immers, je kan pas geld verdienen met een bedrijf als er kapitaal is om machines, grondstoffen en personeel te huren dan wel te kopen. Dat verklaart waarom er in veel derdewereldlanden een hoge werkloosheid is. Maar wat, als plotseling een vreemdeling in het dorp komt met oudere mensen en gratis geld gaat uitdelen om te investeren in een fabriek? Dan heeft iedereen werk, kan met deze arbeid zijn leefomstandigheden beter maken en wordt iedereen dus rijker.

Oshimu Shimomura, foto uit de vijftiger jaren (Wikimedia Commons) :

Nu is het probleem vaak in veel landen dat een dergelijke vreemdeling er niet is. In de economische theorie van Shimomura werkt dat anders. De centrale bank leent dan geld uit, dan gedekt is met een vordering op zichzelf. Het geld wordt uitgeleend aan ondernemers, die hiermee hun fabriek kunnen kunnen opstarten of uitbreiden. Een groot deel van komt direct bij de overheid, doorgaans een procent of 30. Immers, de ondernemer betaalt BTW over goederen die hij aanschaft, en betaalt lonen aan zijn werknemers die ook weer belasting betalen. Die werknemers geven een loon uit om van te leven. Ook zorgt dit geld niet voor inflatie. Want, dankzij deze investering kunnen producten goedkoper gemaakt worden. Er komen dus meer producten die tegenover het extra geld staan.

Om terug te keren naar het dorp: weliswaar is er meer geld in omloop, maar er is ook meer te koop, waarde dus. Dat komt, omdat een onzichtbare productiefactor, arbeid, nu wordt benut. Iedereen is aan het werk om nuttige dingen te maken. Mensen die eerst niets te doen hadden, omdat er geen plek voor ze was waar ze konden werken. Je kan je voorstellen wat dit voor voordelen heeft. Die vertaalt zich in 2-3 keer zo hoge economische groei als anders. Plus een waardig en nuttig leven voor iedereen.

Shimomoraanse economie om de huizenmarkt uiit het slop te trekken

Op dit moment is er veel vraag naar betaalbare woningen. Daardoor zien we dat de huizenprijzen elk jaar met 10-20% stijgen. Mensen moeten wonen, waardoor ze zich diep in de schulden steken om te kunnen wonen. Kortom er is heel veel koopkrachtige vraag naar woningen. Het probleem is alleen dat mensen die willen wonen geen hypotheek kunnen krijgen. Hun inkomen is te laag om een hypotheek van 2-3 ton los te krijgen van de bank. En dat zou ook helemaal niet nodig moeten zijn. Want huizen die qua kwaliteit voldoende zijn voor de meeste mensen, kunnen voor ver onder de € 100.000 gebouwd worden.

Als de overheid enkele honderdduizenden stukken land van 100 m² van landbouwgrond in grond voor woningen verandert, waarvan een deel tijdelijk, komt er genoeg ruimte vrij om deze huizen te bouwen. Als op deze stukken land huizen van rond de € 100.000 gebouwd worden, en de bewoners dit geld verplicht in 20 jaar af moeten lossen, kost ze dat per maand maar € 400. Dat is zo laag, dat er zelfs geen huursubsidie meer nodig is. Dit financieringsmodel kan ook voor andere dingen gebruikt worden, zoals zonneboilers en zonnepanelen. Het geheim is: zolang deze kredieten worden gebruikt voor productieve investeringen, zorgen ze niet voor extra inflatie. Immers: in ruil voor het geld komt er een huis te staan. Of een zonnepaneel. Of een zonneboiler. Deze leveren direct geld op. Geld dat we dan niet meer aan Rusland hoeven te betalen.

Toch kan je niet onbeperkt geld uit het niets halen. Je moet echt letten op wat er in een land nodig is. Dus met een half miljard, zeg, een ijsbaan in Niger neerzetten is niet zo slim. Alleen als het geld direct in nuttige productiemiddelen in wordt gezet, kan dit ongestraft. In volgende artikelen gaan we meer de diepte in.

Bronnen

  1. Maps reveal how Japan’s cities were destroyed during World War II, Elsevier Connect, 2012
  2. Kozo Horiuchi, Masayuki Otaki (auth.), Dr. Osamu Shimomura’s Legacy and the Postwar Japanese Economy, Springer Singapore, 2017