Germen Roding

Hoofdredacteur en analist (Visionair.nl) Expertise: Wageningen Universiteit, tropisch landgebruik met specialisaties plantenteelt en visteelt (master), natuurkunde (gedeeltelijke bachelor), informatica (praktijkervaring)

paradox van Epicurus

De Paradox van Epicurus, het probleem van het lijden

Als God almachtig is, waarom is er dan lijden? Deze paradox van Epicurus is nog steeds actueel.

De oud Griekse filosoof Epicurus (341 v.Chr. – 270 v.Chr.) was misschien wel de bekendste leerling van Aristoteles. Hij was een creatief en origineel denker die in de klassieke tijd veel aanhangers, de epicureeërs, had. Volgens de epicureeërs was het hoogst haalbare in het leven de staat van ataraxie, een vorm van evenwichtige onverstoorbaarheid.

Erg veel met godsdienst had hij niet op, Epicurus was een fervente atomist. Het atomisme is een filosofische stroming volgens welke alles om ons heen in kleine ondeelbare brokjes, atomen, is opgebouwd. Zeg maar, ruwweg hoe de moderne wetenschap denkt dat de wereld is opgebouwd. Al was in die tijd natuurlijk nog niets bekend van subatomaire deeltjes als elektronen en protonen.

Van hem is de volgende beroemde paradox van Epicurus, ook wel bekend als het probleem van het lijden, bekend.

God, zegt hij [Epicurus], wil ofwel het kwaad wegnemen, maar is daartoe niet in staat;
of Hij is in staat en wil niet;
of Hij is niet gewillig noch in staat,
of Hij is zowel gewillig als in staat.

Als Hij wil en niet kan, is Hij zwak, wat niet in overeenstemming is met het karakter van God; als Hij in staat is en niet wil, is Hij jaloers, wat evenzeer in strijd is met God; als Hij niet wil noch in staat is, is Hij zowel afgunstig als zwak, en daarom niet God; als Hij zowel gewillig als in staat is, wat alleen geschikt is voor God, uit welke bron komt dan het kwaad? Of waarom verwijdert Hij het niet?

Paradox van Epicurus, als geciteerd door Lactantius

Paradox van Epicurus komt weer tot leven in de renaissance

paradox van Epicurus

Het klassieke tijdperk waarin er op intellectueel gebied veel vrijheid van meningsuiting was, werd daarna opgevolgd door de middeleeuwen, een tijdperk waarin er weinig ruimte was voor ideeën die in strijd waren met de heersende monotheïstische godsdienst op dat moment.

Veel atheïstische denkers waren er niet en als ze er al waren, dan werden ze meestal door de heersende kalief, koning of paus snel blootgesteld aan allerlei akelige straffen, waar de gemiddelde dictator van nu jaloers op zou zijn.

Toch bleef in al die eeuwen de paradox van Epicurus fier overeind. Zowel de aanhangers van Jahweh, God als van Allah hadden het erg moeilijk met deze duivelse paradox.

Vooral voor het christendom is deze paradox lastig. Volgens het christendom is God goed, en God is ook almachtig. Dus logischerwijs zou dan volgens het christendom er geen kwaad mogen bestaan. Binnen het christendom wordt dit opgelost door een beroep te doen op de vrije wil en de zondeval van de mens. Met andere woorden God heeft een deel van zijn macht gedelegeerd aan de figuur satan en aan de mens, en daarmee kwam het kwaad in de wereld.

Volgens de andere twee grote monotheïstische godsdiensten staat hun godheid boven goed en kwaad. In deze twee andere Abrahamitische godsdiensten staat de wet centraal. En de gelovigen worden beoordeeld volgens deze wet. Ook deze godsdiensten zijn gegamificeerd. Gelovigen kunnen bonuspunten verdienen door zich te houden aan de wetten en regels van deze godsdiensten. Maar ook hier geldt natuurlijk de volgende vraag. Als deze goden het zo belangrijk vinden dat mensen zich aan hun, vaak bizarre, regels houden, waarom maken ze dat dan zo moeilijk voor de mens?

Kortom, ondanks de ondergang van het epicurisme door de opmars van het christendom, is het laatste woord in deze filosofische strijd der titanen nog niet gezegd. En lijkt het epicurisme de beste kaarten te hebben. Mede dankzij deze lastige paradox van Epicurus.

Wil je meer weten over deze invloedrijke, maar vaak verkeerd begrepen filosoof? En vind je dit een leuke site? Lees dan de remedie van Epicurus via deze link en steun visionair.nl.

Heksenjacht op niet-gevaccineerden

Heksenjacht op niet-gevaccineerden moet stoppen

Niet gevaccineerden tegen covid-19 vormen geen groter gevaar voor anderen dan gevaccineerden. Daarmee vervalt elke rechtvaardigheidsgrond voor deze tweedeling en deze heksenjacht op niet-gevaccineerden.

Heksenjacht op niet-gevaccineerden grijpt om zich heen

Zuid-Afrikaans opschrift tijdens het apartheidsregime. Bron Wikipedia

Op dit moment heersen er in Nederland en andere Europese landen in het openbare leven taferelen die niet zouden eerst misstaan tijdens het apartheidsregime in Zuid-Afrika of tijdens de Tweede Wereldoorlog. Als je niet bent gevaccineerd, of eerder corona hebt gehad, kom je cafés, restaurants en andere openbare gelegenheden niet meer in. In landen als Oostenrijk heeft men zelfs een systeem ingevoerd waarin alleen ex-coronapatiënten en gevaccineerde mensen nog worden toegelaten in horecagelegenheden. Er wordt in Oostenrijk zelfs gewerkt aan een vaccinatiedwang, met een draconische boete van duizenden euro, om zo het percentage niet gevaccineerden te verlagen.

Zware, mensenrechten schendende maatregelen zonder medische noodzaak

Het college voor de rechten van de mens vindt het QR-codesysteem geen mensenrechtenschending[1]. Het is de vraag of dat klopt, immers mensen zonder identiteitsbewijs zoals illegalen en mensen met gewetensbezwaren tegen vaccinatie wordt in feite de toegang tot het openbare leven ontzegd. Bron afbeelding: ministerie VWS

De situatie is zelfs nog enger dan dit. Op dit moment moet je in veel restaurants en horecagelegenheden zowel je paspoort als het vaccinatiebewijs laten zien. Dat betekent dat mensen zonder identificatiebewijs van een groot deel van het openbare leven worden uitgesloten. En een niet gevaccineerde heeft in veel opzichten dezelfde status als een zwarte in Zuid-Afrika tijdens het apartheidsregime. Dit zijn taferelen die niet verwacht in een democratisch land als Nederland.

Uit medische gegevens blijkt dat covid-19 vooral voor oudere mensen gevaarlijk is, voor mensen met obesitas en mensen met een verzwakt immuunsysteem, om welke reden dan ook. Het percentage jongeren dat ziek wordt van corona is erg laag. Dit geldt des te sterker voor kinderen.

Het virus is vele malen gevaarlijker voor ouderen, voor mensen met obesitas en een voor mensen met een verzwakte weerstand. Ook interessant is dat een vaccinatie nog steeds niet kan voorkomen, dat je corona kan verspreiden. Alleen de kans op een ziekenhuisopname is ongeveer 20 keer kleiner. Met andere woorden: niet gevaccineerden hebben vooral zichzelf ermee. Ze vormen geen extra gevaar voor mensen die gevaccineerd zijn.

Hoe kunnen we dan de druk op de ziekenhuizen en de intensive care verkleinen?

Zoals we al zagen maakte corona vooral slachtoffers onder oudere mensen. Willen we voorkomen dat de intensive care wordt belast met corona pas en dan is het dus van ongelooflijk groot belang dat we oudere mensen, mensen met obesitas en mensen met een verzwakt immuunsysteem allemaal gaan vaccineren. Dit kan het beste door middel van voorlichting, speciaal gericht op deze groepen. Op dit moment is het aantal mensen in orthodox-christelijke kring dat geen vaccinatie neemt aan het afnemen, maar is er nog steeds een enorm probleem qua mensen die zich niet laten vaccineren onder niet-westerse allochtonen. Ook hier geldt dat een voorlichtingscampagne speciaal voor deze groep, en waarbij bijvoorbeeld ook belangrijke personen binnen hun gemeenschap in worden geschakeld.

Grootste coronabron is incompetent bestuur, heksenjacht niet-gevaccineerden niet nodig

Maar dit is zo ongeveer alles wat wij als bevolking kunnen doen. De hoofdschuldigen van het falende coronabeleid en de uitbraak van het virus zitten in Den Haag. Dat zijn Hugo de Jonge en Mark Rutte. Zij kunnen het vanwege hun zwabberende beleid zichzelf aanrekenen dat zij in Nederland keer op keer ernstige coronauitbraken veroorzaken. Te denken valt bijvoorbeeld aan dansen met Jansen en het veel te laat inzetten van beschermende maatregelen als mondkapjes dragen en een thuiswerkplicht terwijl al in de besmettingscijfers duidelijk zichtbaar was dat het aantal kronen gevallen sterk toeneemt. Duidelijk hebben zowel Mark Rutte als Hugo de Jonge geen flauw benul van de exponentiële functie en het verschijnsel van de exponentiële groei.

Daarom pleiten wij op visionair.nl voor meer bèta’s in de politiek. En een spoedig afscheid van beide heren, waarbij een meer competente ploeg het estafette stokje over kan nemen.

Bronnen

  1. https://mensenrechten.nl/nl/toegelicht/coronatoegangsbewijs-en-mensenrechten

Geheim ‘onsterfelijke’ vis gekraakt

Een groep van onderzoekers van de universiteit van Californië Berkeley en andere universiteiten heeft de genetische code bepaald en geanalyseerd van 88 soorten roodbaars in de Stille Oceaan van het geslacht Sebastes. Sommige van de Sebastes soorten behoren tot de langstlevende gewervelde dieren. Dat maakt het geslacht Sebastes tot een soort steen van Rosetta voor ouderdomsgenen. Er bestaan namelijk nauw verwante Sebastes soorten die toch een heel verschillende levensduur hebben. Dus de genen die elke keer structureel verschillen tussen nauwverwante kortlevende en langlevende soorten van dit geslacht, zijn waarschijnlijk de genen die verantwoordelijk zijn voor een langere levensduur.

De levensduur binnen het geslacht Sebastes loopt enorm uiteen. Zo is er de Calico roodbaars, die ongeveer 10 jaar leeft. De nauw verwante ruwoog-roodbaars (Sebastes aleutianus), leeft vele malen langer, tussen de 150-200 jaar. Wat is het geheim van deze roodbaars? Om dit uit te zoeken hebben dr. Sudmant en zijn collega’s van het 10 de sequentie bepaald en een logische analyse uitgevoerd van 88 verschillende langlevende en kortlevende Sebastes soorten. Natuurlijk weten we van een aantal genen al vrij precies wat ze doen omdat diegenen ook in andere gewervelde dieren voorkomen. En inderdaad is de functie bekend van de genen die verschillen tussen kortlevende en langlevende soorten.

Zo blijken langlevende soorten goede DNA herstel goed te hebben en 137 met een langere levensduur geassocieerde genen. Deze 137 genen beïnvloeden de levensduur zowel direct, door de gevoeligheid voor insuline te beïnvloeden, als indirect. Dat laatste doen ze door de grootte en aanpassingen aan de omgeving te beïnvloeden. Deze ontdekkingen maken precies duidelijk welke genetische manieren de roodbaarzen toepassen om zo lang te blijven leven. Opmerkelijk is ook dat deze verschillen in heel korte tijd zijn ontstaan. Althans, evolutionair gesproken. Namelijk, in slechts 10 miljoen jaar. Dat betekent dat er relatief gezien maar weinig mutaties nodig waren om een kortlevende vissoort in een langlevende vissoort te veranderen.

Ook bleken de langlevende roodbaarzen te beschikken over immuunsysteem onderdrukkende genen. Daardoor traden minder snel ontstekingen op bij deze vissen, waardoor ze langer blijven leven. Ontstekingen zijn een nuttige afweerreactie om bacteriën uit te schakelen, maar ze vergen wel veel van het lichaam. In de ecologische omgeving waar de langlevende soorten voorkomen, de diepzee, is een lange levensduur veel waardevoller dan de vergrote overlevingskans door een heftige immuunreactie. 60% van de variatie in levensduur kan worden verklaard door alleen te kijken naar de grote bij volwassenheid en de diepte, waarop een vis leeft, aldus dr. Sudmant.

Ook interessant is, dat er bij de langlevende soorten een overmaat aan een type DNA-mutatie is, namelijk de omzetting van het nucleotidenpaar CG (cytosine-guanine) in TG (thymine-guanine). Het is bekend dat deze omzetting bij veroudering zich in tumoren ophoopt. De oudste vrouwtjes van deze soort produceren de meeste nakomelingen, wat waarschijnlijk verklaard dat deze ongebruikelijke genetische veranderingen door worden gegeven aan de nakomelingen.

Bron

Sree Rohit Raj Kolora et al. 2021. Origins and evolution of extreme life span in Pacific Ocean rockfishes. Science 374 (6569): 842-847; doi: 10.1126/science.abg5332

SilkRoad

Online drugsmarktplaats vermindert aantal slachtoffers misdaad

Silk Road-oprichter Ross Ulbricht liep door een FBI-actie tegen de lamp. Sindsdien doen de internationale misdaadbestrijders er alles aan om de opvolgers van Silk Road lam te leggen. Maar is dat wel verstandig?

Het oprollen van drugsmarktplaats Silk Road

2013. De drugsmarktplaats Silk Road, die in 2011 opgericht was, wordt steeds populairder onder drugshandelaars en gebruikers. Betalen kunnen gebrukers met bitcoin, een cryptocurrrency die onafhankelijk van een bank functioneert. Silk Road is de grootste online drugsmarkt ter wereld. Drugsgebruik is een victimless crime, maar Silk Road verkoopt ook wapens en de diensten van huurmoordenaars. De FBI is hier niet blij mee. De oprichter van Silk Road, met het pseudoniem Dread Pirate Roberts, wordt de grote vis waarachter de digitale rechercheurs aan gaan.

Door een beveiligingslek in de Silk Road server (de captcha) ontdekken de rechercheurs de fysieke locatie van het ding: het Thor datacentrum in Reykjavik, IJsland. Zo slagen de FBI-rechercheurs erin “Dread Pirate Roberts” op te sporen. 1 of 2 oktober 2013 (de bronnen verschillen hierover) wordt de vis gevangen in een bibliotheek in San Francisco. Het blijkt te gaan om de Texaanse student materiaalkunde Ross William Ulbricht, die onder vele valse namen  opereert. Eerdere beschuldigingen van het inschakelen van huurmoordenaars, naar alle gangbare maatstaven een zeer ernstig misdrijf, worden onder duistere omstandigheden ingetrokken, maar de grootschalige drugshandel, zoals gezegd een misdrijf zonder slachtoffers, komt Ulbricht op levenslang te staan.

Drugshandel op straat

SilkRoad
SilkRoad, de eerste grote online drugsmarktplaats, werd in 2014 opgerold. Niet dat het de FBI veel hielp.

Op dit moment wordt er in Nederland op grote schaal in cocaïne, marihuana en hasj, heroïne, speed (amfetamine) en MDMA, beter bekend als XTC gehandeld. Op kleinere schaal is er handel in designer drugs en de ‘date rape drug’ GHB. Als we de gezondheidsschade buiten beschouwing laten, ontstaat de meeste criminele overlast door criminele junks, die hun verslaving bekostigen met grote autoinbraken en liquidaties door grote criminelen. Een aparte positie neemt de hennepteelt in. Hennepkwekers tappen illegaal stroom af en zetten soms slaven in om de henneptoppen te oogsten.

Criminelen handelen in drugs om er veel geld mee te verdienen. Vooral vormen van drugshandel waarbij grote hoeveelheden zijn betrokken, zoals de smokkel van cocaïne uit Latijns Amerika of heroïne uit het Midden Oosten, trekken niet al te slimme,  gewetenloze schurken aan die voor moord niet terugdeinzen. Het maken van MDMA of andere synthetische drugs vereist veel chemische vakkennis en geduld, waardoor toch de wat slimmere criminelen worden aangetrokken.

Het probleem met drugshandel nu is verder dat dealers, de detailhandelaars van de drugsmarkt, een sterke prikkel hebben om niet-drugsgebruikende mensen over te halen tot drugsgebruik. Dealers en de handelaren die dealers bevoorraden, vechten om gebied. Daarbij vallen ook veel doden.

Drugshandel via internet

Drugshandel via internet verwijdert de contacten tussen drugshandelaars en gebruikers. Ook verdwijnt de geografische barrière. Een drugshandelaar in Australië kan drugs versturen aan een klant in Denemarken, Omdat de drugsmarkt de gehele wereld omvat, heeft het weinig zin een concurrerende handelaar te vermoorden, als er tientallen concurrenten zijn. Het is ook onuitvoerbaar als deze zich op een ander continent bevindt.

Verder wordt het voor globale handelaren minder interessant om niet-drugsgebruikers over te halen tot drugsgebruik. De drugsgebruiker kan immers vrij gemakkelijk via een concurrent online zijn drugs bestellen. Ook vereist het gebruik van het Tor-netwerk en bitcoin de nodige computervaardigheid bij gebruikers. Daarom zullen vooral de slimmere mensen, die de gevaren het beste kennen, drugs via internet bestellen en niet de zwakke groepen die nu door dealers gepushed worden.

Kortom: de online drugsmarktplaatsen lossen een aantal vervelende criminologische problemen op. Is het wel verstandig deze zo hard aan te pakken?

Gerecyclede lithiumion accu verslaat nieuwe

Een opmerkelijke ontdekking van Yan Wang van het Worcester Polytechnic Institute in Massachusetts. Batterijen met kathodes van gerecycled materiaal deden het ongeveer 50% beter dan normale batterijen. Lost de gerecyclede lithiumion accu het recycleprobleem bij elektrische auto’s op?

Gerecyclede lithiumion accu blijkt upcycling te hebben ondergaan

Lithiumion accu’s waarvan de kathodes uit gerecycled materiaal bestaan, blijken duizenden extra oplaadcycli mee te gaan, wat overeenkomt met 50% extra levensduur. Dat is erg goed nieuws, want op dit moment is dat een heel groot probleem. Lithiumion batterijen, die je bijvoorbeeld in elektrische fietsen vindt, slijten snel waardoor ze om de paar jaar vervangen moeten worden. Wat een enorm milieuprobleem is.

Ook een groot probleem is dat bepaalde schaarse grondstoffen, zoals kobalt en natuurlijk lithium, steeds moeilijker te winnen worden omdat de natuurlijke mineraalvoorraden uitgeput raken. Het kost daardoor steeds meer energie om deze zeldzame metalen te winnen, wat ze duurder maakt en wat de milieubelasting ook vergroot.

Recycling lost grondstoffentekort op

Gerecyclede lithiumion accu
Lithiumion accu’s zijn licht en krachtig, maar de grondstoffen zijn schaars. Bron: Klaus Ableiter, CC BY-SA 4.0

De oplossing ligt natuurlijk voor de hand. De oude batterijen recyclen tot nieuwe. Maar fabrikanten maken zich zorgen dat de nieuwe batterijen die gemaakt zijn van gerecyclede materialen niet zo goed zijn als de oude batterijen. Uit het opmerkelijke onderzoek van materiaalwetenschapper prof. dr. Yan Wang lijkt juist het omgekeerde. Batterijen die gemaakt zijn van gerecyclede materialen blijken zelfs even goed tot beter te presteren dan nieuwe materialen, aldus Wang.

Met behulp van versnipperde gebruikte lithiumion accu’s, haalden Wang en collega’s de elektroden eruit en losten de metalen uit die blokjes accu op in een zure oplossing. Door de pH van de oplossing precies de juiste waarde te geven, verwijderde het team onzuiverheden zoals ijzer en koper uit de oplossing en won meer dan 90 procent terug van de drie belangrijkste metalen: nikkel, mangaan en kobalt. Deze teruggewonnen metalen vormden de basis voor het kathodemateriaal van het team.

Tot 50% langere levensduur

Vervolgens legden Wang en zijn mensen hun gerecyclede lithiumion accu’s op de pijnbank. In tests om te testen hoe goed accu’s hun capaciteit behouden om energie op te slaan na herhaaldelijk gebruik en opladen, blijken de batterijen met gerecyclede kathoden het opmerkelijk genoeg beter te doen dan commerciële materialen met dezelfde samenstelling. Het kostte de batterijen met gerecyclede kathoden 11.600 laadcycli om 30 procent van hun oorspronkelijke capaciteit te verliezen. Dat is ongeveer 50 procent beter dan de toch al respectabele 7.600 cycli voor de batterijen met nieuwe kathoden, meldt het team op 15 oktober in Joule. Die duizenden extra cycli kunnen zich vertalen in jaren van betere batterijprestaties, zegt Wang.

Gerecyclede lithiumion accu heeft grotere poriën

Toen de onderzoekers het gerecyclede materiaal onder een elektronenmicroscoop legden, werd duidelijk waarom de gerecyclede batterijen het beter deden. De gerecyclede brokjes bleken namelijk grotere gaten te bevatten, waardoor lithiumionen makkelijker door het kathodemateriaal konden stromen. Ook maakte de grotere porositeit de materialen beter bestand tegen barsten, waardoor ze langer meegingen.

Bron

  1. Yan Wang et al., Recycled cathode materials enabled superior performance for lithium-ion batteries, Joule, 2021, DOI: https://doi.org/10.1016/j.joule.2021.09.005
  2. Yan Wang in Joule: Recycled Materials from Used Lithium-ion Batteries Outperform New Materials, Worcester Polytechnic University News, 2021

Ruimtewervelstorm van donkere materie komt op ons af

Het ruimteweerbericht voorspelt een ruimtewervelstorm. De overblijfselen van een dwergsterrenstelsel dat miljarden jaren geleden door de Melkweg in stukken is getrokken zullen door het zonnestelsel heen trekken. Moeten we ons zorgen maken?

Elk sterrenstelsel waaronder dat van onszelf, de Melkweg, wordt omringd door een halo van onzichtbare donkere materie. Enige manier waarop we deze om donkere materie kunnen waarnemen is door het zwaartekrachteffect dat deze heeft op zichtbare materie zoals sterren. Zo weten we dat er donkere materie in de Melkweg aanwezig is omdat sterren in het centrum veel minder snel draaien dan je zou kunnen verwachten als alle massa van het melkwegstelsel uit sterren, stof en gas bestond. Dit verschijnsel treedt niet alleen op in de Melkweg maar ook alle andere sterrenstelsels die we kennen.

Ruimtewervelstorm spookachtig overblijfsel van een door de Melkweg opgeslokt sterrenstelsel

Aan de hand van de verstoring van sterren ligt dat wordt afgebogen door de zwaartekracht donkere materie, weten we dat we in een stroom van donkere materie liggen, de zogenoemde S1 stroom. De S1-stroom is een overblijfsel van een dwergsterrenstelsel dat miljarden jaren geleden door de Melkweg in stukken is getrokken en opgeslokt.

ruimtewervelstorm
De Grote Magellaanse Wolk, een dwergsterrenstelsel. De ruimtewervelstorm die op ons afkomt, is het spookachtige overblijfsel van een dergelijk stelsel.

De S1-stroom werd in 2017 ontdekt door de Gaia satelliet. Er zijn al 30 andere van deze stromen ontdekt in ons melkwegstelsel. Dus deze ontdekking was niet geheel nieuw maar wat deze stroom natuurlijk bijzonder maakt is dat wij deze kruisen. Het zonnestelsel ligt namelijk in het centrum van deze stroom. De materie beweegt zeer snel, rond de 500 km/s.

Toch hoeven we ons weinig zorgen te maken. Donkere materie is immers heel erg spookachtig, dus behalve de zwaartekracht merken we er weinig van. En deze stroom is ook erg dun en, relatief ten opzichte van het zonnestelsel, erg gelijkmatig verspreid, waardoor het zwaartekrachtsveld de omloopbanen van de planeten in het zonnestelsel niet zal verstoren. Ons zorgen om deze ruimtewervelstorm maken hoeven we dus niet.

Donkere materiestroom detecteren door de richting waarin deze plaatsvindt

En omdat we in het centrum van deze stroom liggen betekent dat dat de kans ook groter is dat wij donkere materie waar gaan nemen. En dat we met de verschillende donkere materiedetector op aarde kunnen proberen deze donkere materie waar te nemen. Omdat de donkere materie zo snel beweegt, heeft deze een duidelijke richting. Vinden wij een overmaat aan detectie-evenementen in precies die richting, dan hebben we waarschijnlijk met een signaal van donkere materie te maken.

Op dit moment zijn er verschillende donkere materie experimenten actief. Zo zijn er detectie-experimenten die probeerden WIMPs, weak interactive massive particles te detecteren. Maar we zijn ook experimenten die proberen axionen te detecteren. Axionen zijn kleine, zeer lichte deeltjes die volgens sommige theorieën verantwoordelijk zouden zijn voor donkere materie. Dat zou helemaal goed nieuws zijn want volgens de experimentatoren zijn vooral de axion experimenten zeer gevoelig voor het detecteren van een gerichte stroom donkere materiedeeltjes als dit axionen zijn [1].

Tweede ruimtewervelstorm

Sinds de publicatie van dit artikel in 2018 heeft de Gaia satelliet nog een tweede stroom ontdekt, die de onderzoekers S2 hebben genoemd. Ook deze S2-stroom trekt door het zonnestelsel en maakt waarschijnlijk dat donkere materiesignalen asymmetrisch worden. Dat wil zeggen dat uit sommige richtingen meer signalen zullen kopen dan uit andere richtingen. Het optreden van deze tweede ruimtewervelstorm zou weer een extra sterk bewijs zijn dat het hier werkelijk om donkere materie gaat, omdat deze richting gelijk is aan die van de S1 en S2-stromen. [2]

Bronnen

1.Ciaran A. J. O’Hare et al., Dark matter hurricane: Measuring the S1 stream with dark matter detectors, Phys. Rev. D 98, 103006 , DOI: https://doi.org/10.1103/PhysRevD.98.103006

2. Ciaran A. J. O’Hare, N. Wyn Evans, Christopher McCabe, GyuChul Myeong, and Vasily Belokurov, Velocity substructure from Gaia and direct searches for dark matter, Phys. Rev. D 101, 023006 (2020), DOI: https://doi.org/10.1103/PhysRevD.101.023006

Paris Hilton op een politiefoto. De erfgename van een miljardenvermogen is berucht wegens haar spilzuchtige levensstijl.

Geef ieder mens een werelderfdeel

Kinderen van rijke ouders hebben een grote, vaak beslissende, voorsprong op kinderen van arme ouders. Kan een werelderfdeel dit rechttrekken?

Meritocratische oplossing: 100% erfbelasting
Al eerder kwam op Visionair de oplossing ter sprake van hen die zich meritocraten noemen.  Zij stellen voor een volledige erfbelasting in te voeren, d.w.z. dat alle erfenissen in beslag worden genomen en ten goede komen aan de schatkist, m.a.w. aan politici. Zoals bekend zijn politici niet erg goed in het zorgvuldig omgaan met andermans geld. De enige Nederlandse partij waar schrijver dezes wat dat betreft enig  vertrouwen in heeft, de Socialistische Partij, kent strenge regels wat betreft bijverdiensten en trekt hierdoor een ander slag mensen aan. Alleen als alle politici het ethische niveau van SP-politici zouden evenaren of overtreffen, is dit een haalbare kaart.

Paris Hilton op een politiefoto. De erfgename van een miljardenvermogen is berucht wegens haar spilzuchtige levensstijl.
Paris Hilton op een politiefoto. De erfgename van een miljardenvermogen is berucht wegens haar spilzuchtige levensstijl.

Erfrecht kan eerlijker

In een groep dieren erft een jong alleen -tot op zekere hoogte- de sociale status van de moeder en – als het om een sedentaire groep dieren, zoals termieten, prairiehonden,  of molratten, gaat, een plaatsje in de kolonie. Bij mensen is de sociale omgeving veel en veel belangrijker. Ongeveer 99% van de wereldbevolking zou het niet langer dan enkele dagen tot weken uithouden als ze zonder ‘de beschaving’ ergens in een natuurgebied aan hun lot over zouden worden gelaten. Mensen hebben inderdaad veel van termieten: in hun eentje naakt, hulpeloos en weerloos, maar als groep vrijwel onverslaanbaar. Een belangrijk onderdeel van deze sociale omgeving is familie en afkomst, en bezittingen. In een complexe samenleving als de westerse, bestaat er een ingewikkeld stelsel van eigendomsrechten. Zelfs zaken als een bepaalde radiogolflengte, gestileerde tekeningen en bepaalde technieken zijn eigendom van iemand. Deze eigendomsrechten vervallen niet als iemand overlijdt, maar worden geërfd door de erfgenamen. Een erfgenaam van een rijke familie, bijvoorbeeld de verwende telg Paris van de Hilton-hoteldynastie, krijgt zonder er wat voor te doen miljarden in de schoot geworpen, terwijl een intelligente jongedame uit een Amerikaans arbeidersmilieu, of erger nog, uit een van de vele getto’s die de Verenigde Staten rijk zijn, het doorgaans – na jaren keihard werken – hooguit schopt tot filiaalleidster van een hamburgerrestaurant. Als ze een fidele baas heeft. Hier in Nederland is de sociale mobiliteit iets groter, maar ook hier, met dank aan jarenlang visieloos afbraakbeleid, hebben kinderen van rijke ouders minder problemen om een peperdure mastertitel te halen dan een arbeiderszoon.

2100 vierkante meter per Nederlander

We leven op een, naar menselijke maatstaven, enorme planeet. Echter, er zijn veel mensen om deze planeet mee te delen. Per mens is er ongeveer twee hectare landoppervlak. Dit land is echter niet evenredig verdeeld. Zo beschikt iedere Nederlander slechts over gemiddeld 0,21 hectare land en een Mongoliër over bijna een halve vierkante kilometer. Daar staat tegenover dat onze 2100 vierkante meter land wel tot de vruchtbaarste grond ter wereld behoort.  Ook heeft het voordelen om met een kluitje op elkaar te wonen. Transport is veel makkelijker bijvoorbeeld. Een Mongoliër moet een paar dagen rijden om de hoofdstad te bereiken. Zo jaloers hoeven we dus niet te zijn om de Mongolen. Doordat we op een kluitje op elkaar wonen, en in een welvarend continent liggen, zijn we (nog) zo rijk dat de gemiddelde Nederlander makkelijker op vakantie kan naar Mongolië dan een Mongoliër naar Nederland.

Deze kindertjes doen hun best, maar zijn hoogstwaarschijnlijk veroordeeld tot een kort leven vol armoede en ziekte.
Deze kindertjes doen hun best, maar zijn hoogstwaarschijnlijk veroordeeld tot een kort leven vol armoede en ziekte. Bron: lawaonline.com

Een werelderfdeel

Wat als we iedere burger van Nederland een werelderfdeel geven? Dat wil zeggen: een deel van alle erfenissen. Op dit moment valt er in Nederland per jaar ongeveer tien miljard euro per jaar onder erfgenamen te verdelen, afkomstig van rond de 120.000 gestorven mensen[1]. We zouden bijvoorbeeld een deel van deze erfenis kunnen innen en uitkeren, in de vorm van een studiebeurs of een andere ‘kickstarter’ voor jonge mensen. Het innen gebeurt nu al, in de vorm van erfbelasting.
Je zou hierbij kunnen denken aan bijvoorbeeld tienduizend euro. Dit is tien procent van al het geërfde vermogen. Hiermee zouden jongeren hun masterdiploma kunnen halen zonder zich diep in de schulden te hoeven steken. In een later stadium kan dit systeem worden uitgerold over de hele wereld.

Lees ook
Is een meritocratie haalbaar?

Bron
1. J.M. Wildeboer Schut, Nalatenschappen, SCP (2005)

Het Noorse dwergsatellietje Ncube2, met aan boord een radiostation.

Cubesat: Satelliet van een kilo

Groot hoeft niet altijd beter te zijn. Een dwergsatelliet kan vaak dezelfde wetenschappelijke experimenten uitvoeren als een honderden kilo’s wegend monster, maart is veel goedkoper te lanceren en te bouwen. Ook voor kleinere landen en organisaties komt ruimtevaart zo dichtbij. Geen wonder dat CubeSat en vergelijkbare dwergsatellieten een doorslaand succes zijn.

cubesat
Het Noorse dwergsatellietje Ncube2, met aan boord een radiostation.

Het voordeel van minisatellieten

Ruimtevaart is duur en kost erg veel brandstof. Een kilogram massa in een baan om de aarde brengen kost al gauw tientallen kilogram brandstof en rakettrappen. Gewichtsbesparing is daarom extreem belangrijk in de ruimtevaart. Een ander gevolg is dat een enkele lancering heel veel geld kost, tussen de veertig en de vierhonderd miljoen euro.
Geen wonder dat na wordt gedacht over manieren om slimmer met beperkte hulpbronnen om te gaan. In plaats van jarenlang te lobbyen bij een politieke suikeroom (die door nog veel meer lobbygroepen met meer geld en invloed dan jijzelf wordt bewerkt) is het uiteraard productiever om je experiment zo op te zetten dat het ook an boord van en zeer kleine compacte satelliet uitgevoerd kan worden, dachten enkele studenten aan de technische universiteit van Californië en de universiteit Stanford. Ze bedachten de ruimtevaartequivalent van de zeecontainer: de CubeSat, een kubus van 10x10x10 cm met een inhoud van precies een liter en een maximale massa van 1,33 kg.

Lancering Cubesat voor onder de zestigduizend euro


Arianespace verkoopt bijvoorbeeld lanceerslots voor de Ariane V raket voor rond de honderd miljoen euro. Hiervoor kan er acht ton gewicht in een baan om de aarde worden gebracht. Stel dat die acht ton in wordt genomen door zesduizend minisatellietjes, dan dalen de lanceerkosten per satelliet tot nog geen zeventienduizend euro.  Wil je geen grafsteen, maar is je laatste wens dat een dwergsatelliet op zonne-energie alle hits van, zeg, Marco Borsato ten gehore brengt tot hij door een stukje ruimtepuin weg wordt gegraasd of onderzoeken hoe de geraniumstek van je tante zich ontwikkelt onder gewichtloze omstandigheden? Het is nu mogelijk. Er zijn ook grotere slots leverbaar voor experimenten die niet genoeg hebben aan tien centimeter: 2U en 3U, die respectievelijk 20x10x10 cm en 30x10x10 cm groot zijn.

Wat de kosten nog meer drukt is dat CubeSats gebruik maken van standaard leverbare onderdelen en geen gebruik hoeven te maken van de spreekwoordelijk dure ruimtevaarttechniek van bedrijven als Boeing en McDonnell Douglas. Dit brengt ruimtevaart ook voor kleine of arme landen en kleinere organisaties binnen bereik. Diverse universiteiten, waaronder die van Delft,  en diverse groepen studenten van over de hele wereld hebben al kleine onderzoekssatellieten gelanceerd.De Delftse Delfi-4 satelliet is de vierde Nederlandse satelliet in de ruimte.

Hopelijk komt er nu ook een dergelijk systeem om microsatellieten af te leveren op de maan of Mars. Een op afstand bestuurbaar robotje dat met levensgrote letters in het maanstof “Marie, wil je met me trouwen?” schrijft is natuurlijk het unieke huwelijksaanzoek…

flexschool

De voordelen van een flexschool

Op dit moment is het onderwijs in Nederland en België op een negentiende-eeuwse manier geregeld. Waarom het tijd wordt voor een nieuw schooltype, de flexschool.

Waarvoor is een school nuttig?
Een school is er om op te leren, zullen de meeste mensen zeggen. Echter, er zijn nog enkele andere heel belangrijke functies van scholen. Zo is de school in feite gratis kinderopvang. Verder vormt de school een sociale ontmoetingsplaats, waar kinderen vriendschappen kunnen sluiten. Ook socialiseren kinderen op scholen: ze leren sociale omgangsvormen op school. Of het gebrek daaraan. De basisschool is een van de weinige plaatsen waar kinderen uit verschillende sociale milieus elkaar ontmoeten. Tenzij je natuurlijk een witte school hebt.

flexschool
Een flexschool zou het leven voor veel ouders een stuk plezieriger maken.

Vervelende kanten aan scholen
Alle scholen in Nederland en België houden zich aan de regels wat betreft schoolvakanties. Dat betekent dat gezinnen met schoolgaande kinderen gedwongen zijn om in het hoogseizoen op vakantie te gaan. Het gevolg: op kantoor is het qua reserveren van vakantie altijd dringen in de schoolvakantieperiode. Op de wegen is het niet veel beter (de beruchte Zwarte Zaterdag) en vakantie-accommodaties zijn overvol en peperduur.
Een ander vervelend punt is dat schooltijden niet overeenkomen met werktijden. Werkende ouders moeten de kinderen naar school brengen, waardoor ze vaak te laat zijn op hun werk, of op een onmogelijk vroeg tijdstip moeten opstaan. Ook gaan scholen vaak vroeg uit, waardoor ouders moeten zorgen present te zijn. Dit betekent, vooral voor moeders en een enkele vader, parttime werk. Het alternatief is dure kinderopvang.

De oplossing: de flexschool
Als scholen niet van negen tot vijf, maar van acht tot bijvoorbeeld acht uur ’s avonds open zouden zijn, zou dit heel veel problemen oplossen. Ouders kunnen, als ze dat willen, hun kinderen de hele dag naar school sturen. Bij kinderen die slecht zijn in leren, kan dit een uitkomst zijn. Die hoeven dan niet meer naar het speciaal onderwijs. Ouders kunnen hun kinderen later, of juist eerder naar school brengen. Vooral voor alleenstaande ouders zou dat een uitkomst zijn.

Op vakantie wanneer je wilt
Ook voor vakantieperiodes is de flexschool slimmer. Als de school de hele zomer open blijft, kunnen ouders met hun kinderen buiten het hoogseizoen op vakantie. Dat scheelt honderden euro’s. Ook is het klimaat in veel landen en streken, denk bijvoorbeeld aan woestijnlanden, buiten de zomer lekkerder. In bijvoorbeeld de winter is het klimaat in Griekenland in ieder geval een stuk lekkerder dan in Nederland.

School inhalen op een andere plek
Een ander probleem is dat gezinnen met kinderen gekluisterd zijn aan één plaats. Een weekje er tussen uit in Nederland of Vlaanderen is er dus niet bij, zonder dat de kinderen een achterstand oplopen. Het zou mogelijk moeten zijn, dat kinderen op een andere school in het Nederlands taalgebied (of misschien zelfs daarbuiten) naar school gaan, terwijl de ouders vakantie vieren of aan een klus werken.

Wat doet het Technium met ons?

De techniek waar we tussen leven heeft veel weg van een levend organisme (of een ecologie van levende organismen). Techniek evolueert, verspreidt zich, concurreert en neemt andere technieken in zich op om steeds tot een beter resultaat te komen. Vandaar dat denker Kevin Kelly de laatste stap maakt en de verzameling van alle techniek in de wereld een organisme met een eigen dynamiek, het technium noemt. Wat staat ons te wachten?

Het technium

In Kelly’s optiek vormt de techniek zoals we die nu ontwikkeld hebben een vorm van ecologie. Immers, technische vindingen werken met elkaar samen, beïnvloeden elkaar en roepen voortdurend om verbeteringen. Weliswaar is de mens de bedenker en uitvoerder van nieuwe technologie, maar steeds meer ligt de controle bij de dynamiek die door de technologie in het leven is geroepen. Er komen steeds betere chips omdat de concurrenten ook steeds betere en snellere chips ontwikkelen. Marktwerking is niets anders dan de smeerolie die deze dynamiek laat lopen.

Efficiency en noviteit als drijvende kracht
Het grootste deel van de ontwikkeling van nieuwe techniek gebeurt door grote corporaties met aandeelhouders. In de meeste westerse landen (w.o. de VS) bestaat er wetgeving die managers verplicht share holders value te maximaliseren. Met andere woorden: grote corporaties zijn in feite machines geworden met als doel zo veel mogelijk winst te maken. In de praktijk wordt dat bereikt door zo veel mogelijk te verkopen tegen zo laag mogelijke kosten.

Veel verkopen lukt alleen als je iets produceert dat in de ogen van klanten veel beter is dan dat van concurrenten. De effectiefste manier is, naast geslepen marketing,  hiervoor voortdurend met technische innovaties komen. Het grootste deel van de techniek wordt gebruikt door bedrijven om andere techniek te fabriceren; hierbij is efficiency en enabling (het in staat stellen om nieuwe dingen te doen) allesoverheersend. Het netto resultaat van dit alles is dat bedrijven een groot deel van hun bruto winst steken in techniek en innovatie.

Wat staat ons te wachten?
Tot nu toe heeft de ontwikkeling van het technium per saldo gunstig voor mensen uitgepakt. Dit komt omdat de meeste technische innovatie in enigszins democratisch geregeerde landen plaatsvindt, waardoor er vooral vraag is naar techniek die de individuele mogelijkheden en welvaart vergroot.

Het technium: sterker dan de consument

Uiteindelijk maken consumenten een steeds kleiner deel uit van de economische ecologie. De business-to-business markt, het deel dat bedrijven als zodanig consumeren in bijvoorbeeld Nederland is groter dan wat consumenten netto uitgeven. In de woorden van Jan Marijnissen: in Nederland wordt meer verdiend met beleggen dan met werken. Kortom: alle reden dus om de technologie als zodanig, het technium, te zien als een zelfstandige kracht die onder controle staat van niemand.

Grotere ongelijkheid en verarming van de modale westerling
De laatste jaren vindt echter een zorgelijke trend plaats, vooral in de VS. Hoewel de economie daar enorm is gegroeid is de modale Amerikaan (gecorrigeerd voor inflatie) qua welvaart stil blijven staan. Het gevolg zal zijn dat de drijvende kracht achter het technium steeds meer de kleine groep superrijken zal zijn. Het is in hun belang een zo groot mogelijk deel van de welvaart en hulpbronnen naar zichzelf toe te trekken (en zullen dus voornamelijk R&D doen naar technieken die dat doel bereiken). Het gaat hier in het algemeen over grootschalige technieken. Geen zonnepanelen dus maar enorme zonnefarms, geen pc’s maar enorme serverparken met domme clients.

We zullen dus iets moeten verzinnen om het technium weer meer mensgericht te laten worden. Mijns inziens kan dat alleen als er meer research en development door citizen scientists, publieke organisaties en open source groepen plaatsvindt. Er zal een sterk open-source technium moeten komen. Kleine bedrijfjes moeten weer de drijvende kracht achter vernieuwing worden.

Meer lezen