eugenetica

Minder vruchtbare mensen kunnen nu toch kinderen krijgen, dankzij kusntmatige bevruchting. Wordt dit, met genetische manipulatie, de toekomst voor alle kinderen? Bron: Wikipedia

‘Einde van seks om kinderen te krijgen nabij’

Volgens een professor van de Californische universiteit Stanford, is seks als middel om kinderen te krijgen binnenkort uit de tijd.

Het wordt dan mogelijk, om zwangerschappen en de eigenschappen van kinderen geheel zelf te plannen. Echter met grote macht komt grote verantwoordelijkheid. Welke genen willen we absoluut veranderd hebben en wat zijn twijfelgevallen? Vrijwel iedereen zal het er over eens zijn dat bijvoorbeeld het gen dat de ziekte van Huntingdon (een dodelijke spierziekte) veroorzaakt, moet verdwijnen en vervangen door een gezond exemplaar. Maar wat moeten we doen met genen die zowel positieve als negatieve effecten hebben? Of genen die een licht negatief effect hebben? Lopen we geen risico de genenpool van de mens sterk te verarmen, als iedereen mag bepalen welke genen zijn en haar kinderen zullen dragen?

Minder vruchtbare mensen kunnen nu toch kinderen krijgen, dankzij kusntmatige bevruchting. Wordt dit, met genetische manipulatie, de toekomst voor alle kinderen? Bron: Wikipedia
Minder vruchtbare mensen kunnen nu toch kinderen krijgen, dankzij kusntmatige bevruchting. Wordt dit, met genetische manipulatie, de toekomst voor alle kinderen? Bron: Wikipedia
Amerikaans kaartje uit 1912. Eugenetica was in die tijd hot.

Eugenetica: mogen we het DNA van onze nakomelingen veranderen?

Eugenetica, het veranderen van ons erfelijk materiaal om de menselijke soort te verbeteren, is nog steeds taboe. Nu kunnen we bij mensen rechtstreeks ingrijpen door de krachtige CRISPR techniek. Is eugenetica nu wel ethisch?

Wij mensen worden geplaagd door nogal wat erfelijke afwijkingen. Denk aan erfelijke ziekten zoals de dodelijke ziekte van Huntington. Deze openbaart zich pas op het moment dat mensen al kinderen hebben gekregen, die vervolgens drager worden van deze ziekte. Het zou een goede zaak zijn als we deze ellendige ziekte, en soortgelijke ziekten, voor eens en voor altijd van de aardbodem weg kunnen vagen. Hiervoor moeten we wel een taboe slechten en begeven we ons op een hellend vlak. Mogen we genen veranderen die zowel positieve als negatieve effecten hebben? Mogen we uiterlijke kenmerken veranderen?

Wat is een betere manier: de natuur of de eugenetica?
Zoals bekend, zijn wij het product van natuurlijke selectie. Onze voorouders hebben overleefd, waar anderen niet overleefden. Zo is de vatbaarheid voor de builenpest uitgeselecteerd door enkele verschrikkelijke pestepidemieën, die het grootste deel van de bevolking wegvaagden. Dat geldt ook voor veel andere ziekten. Vroeger ging rond de helft van de kinderen dood voor hun vijfde. Ook volwassenen maakten het niet lang. Natuurlijke selectie aan het werk.

Amerikaans kaartje uit 1912. Eugenetica was in die tijd hot.
Amerikaans kaartje uit 1912. Eugenetica was in die tijd hot. – Public domain

Naast dit soort natuurlijke selectie, is er ook seksuele selectie. In herenbladen in de kiosk kan je zien, hoe de seksuele selectie bij mannen werkt. Echter, op dit moment beslissen niet mannen, maar vrouwen voor het grootste deel hoe ons nageslacht er uit ziet. Dit doen ze, door zich te laten bevruchten door een min of meer aantrekkelijke man.

Omdat veel mannen graag die alfaman willen zijn, hebben ze veel onderzoek gedaan naar manieren om het beslissingsproces van de vrouwen in de gewenste richting te sturen. Een veel gebruikte methode is vrouwen dronken voeren of ze te drogeren. Zogeheten pick up artists, mannen die zich gespecialiseerd hebben in het in bed krijgen van vrouwen, hebben handleidingen ontwikkeld om de vrouwelijke psyche te kraken. De op seksueel gebied succesvolste man, die dus de meeste kinderen verwekt, is een zelfingenomen narcist en is een meester in het op een nonchalante manier manipuleren van vrouwen. Die blijven dan vaak ongehuwd achter met kinderen, terwijl meneer op weg is naar de volgende verovering. Hier een overzicht.

Uiteraard willen ook mannen greep hebben op hun nageslacht. Dit kan bijvoorbeeld door vrouwen te kopen of te ontvoeren, en ze op te sluiten in een donker hol waar ze niet uitkunnen. Dan weet je als man zeker, dat jouw superieure genetische materiaal voort blijft bestaan. De Oostenrijkers Fritzl en PÅ™iklopil, en de nodige andere zieke geesten over de hele wereld, pasten deze methode toe. Deze methode is ook erg populair in islamitische landen, zoals Saoedi Arabië en Pakistan.

In niet-westerse maatschappijen zijn vrouwen veelal koopwaar, waardoor de rijkste en machtigste mannen de meeste nakomelingen krijgen. Kortom: de huidige systemen voor seksuele selectie zijn niet echt optimaal. Ze zijn ook niet erg aardig voor mensen die het in de genetische loterij wat minder getroffen hebben.

Conclusie: eugenetica moet kunnen, onder voorwaarden
Ik denk dat er geen houdbare ethische bezwaren zijn tegen het verbeteren van de genetische eigenschappen van mensen. Wel moet elke ingreep leiden tot een gezonder individu. We moeten ook duidelijk de gevolgen kunnen overzien. Het vervangen van een Huntington gen door een gezond gen is bijvoorbeeld duidelijk ethisch zuiver. Hiermee bespaar je tientallen nakomelingen een verschrikkelijk lot. Dit geldt ook voor andere genen waarbij er een keuze is tussen een ziekteverwekkende en een gezonde variant. Er zijn echter ook genen die weliswaar ziekteverwekkend zijn, maar bijvoorbeeld andere voordelen hebben. Als deze voordelen groot zijn, is het uiteraard niet verstandig dit te veranderen. Wat overige genen betreft: zolang we de gevolgen niet kunnen overzien, kunnen we hier beter vanaf blijven, mijns inziens.

De mens 2.0 komt er aan deze eeuw.

Juan Enriquez: nieuwe supermenselijke soort op komst

Ontstaat er een nieuwe menselijke soort, Homo fabricandus? Schrijver en investeerder Juan Enriquez gelooft van wel. Nu we het DNA kunnen herschrijven, kunnen we ook ons eigen erfelijk materiaal verbeteren.Volgens hem staat er een revolutie voor de deur die de industriële en digitale revolutie zal doen verbleken.

De mens 2.0 komt er aan deze eeuw.
De mens 2.0 komt er aan deze eeuw.

Elke van onze naar schatting 100 biljoen cellen bevat een kopie van ons DNA, de erfelijke code waarin alle eiwitten die ons lichaam rijk is, wordt beschreven. Uiteraard is dit nog maar het topje van de ijsberg: het wordt steeds duidelijker dat epigenetica, het ingewikkelde systeem waarmee ons lichaam bepaalt welke genen aan- en uitgeschakeld zijn, zeer belangrijk is. Maar toch. In principe kunnen de eiwitten in ons lichaam worden herontworpen. Zo zou je het antivries-eiwit van bepaalde pooldieren in kunnen bouwen in ons bloed of, het vermogen tot een winterslaap of, interessanter, er voor kunnen zorgen dat wij mensen onze eigen vitamine C aan kunnen maken (zoals vrijwel alle andere zoogdieren kunnen).

Enriquez, die sprak op de door het M.I.T. georganiseerde EmTech conferentie in oktober 2011, zegt dat ons vermogen de levenscode te herschrijven de wereld zoals we die kennen totaal op zijn kop zal zetten. Omdat we nu zowel onze omgeving als onszelf kunnen ontwerpen, kunnen we de beperkingen van de darwiniaanse evolutie ontstijgen. Het resultaat volgens hem: een compleet nieuwe soort. Zullen we deze eeuw voor het eerst sinds het uitsterven van de Neanderthaler onze planeet delen met een nieuwe menselijke soort? Enriquez heeft aan dit idee zijn nieuwste boek gewijd, Homo Evolutis: A Short Tour of Our New Species.

Technology Review interviewde Enriquez. Dit interview geven we hier vertaald weer

TR: Waarom denk je dat er een nieuwe menselijke soort zal ontstaan?

Juan Enriquez: De nieuwe menselijke soort zal de evolutie van virussen, planten, dieren en zichzelf ontwerpen. Als we dat doen, worden Darwins regels voor evolutie sterk verstoord en in sommige gevallen zelfs gebroken. Als we directe en bewuste controle over onze evolutie nemen, zullen we leven in een wereld die we geheel naar onze wensen aan kunnen passen.

Als je nu de elektriciteit in de Verenigde Staten uit zou schakelen, zouden miljoenen mensen snel sterven, omdat ze geen astmamedicijnen, ademtoestellen, insuline of andere geneeskundige (hulp) middelen zouden kunnen gebruiken waarmee we voorkomen dat mensen sterven. Uiteindelijk komen we toe aan een punt waarbij de evolutie wordt gestuurd door wat we ontwerpen (de techniek om ons heen – GR). Dit is een grote verandering. Cosmetische chirurgie zal een slap aftreksel lijken, vergeleken met wat komen gaat.

Hoe gaat deze revolutie de wereld vormgeven?

98% van alle data die nu wordt doorgeseind, is gesteld in een taal die dertig jaar geleden vrijwel niemand beheerste (vermoedelijk doelt hij op de SGML-afgeleide HTML en XML – GR). We leven nu in een vergelijkbare periode. Deze revolutie zal nog veel ingrijpender zijn omdat het hier om software gaat die zijn eigen hardware schrijft. Mensen denken dat deze technologie (genetische manipulatie – GR) alleen de farmacie of biotechnologie zal veranderen, maar het is veel ingrijpender dan dat. De revolutie zet de complete chemische industrie op zijn kop. Veertig procent van de inkomsten van (chemiegigant) Dupont komt van de levenswetenschappen. Deze ontwikkeling zal alles veranderen; landen, de verdeling van wie arm is en wie rijk. Het zal aanleiding zijn om nieuwe ethiek te ontwikkelen.

Nieuwe ethiek?

Zelfs basale kwesties als seks zullen veranderd worden. Er was ooit maar één manier om babies te krijen. Nu zijn er tenminste zeventien verschillende methodes bekend. We hebben seks losgekoppeld van de tijd. je kan een baby krijgen negen maanden na de bevruchting, of je kan sperma, een eicel of een embryo voor tien of honderd jaar invriezen. Je kan een compleet dier klonen van één van zijn cellen.  Je kan zaad- en eicellen beginnen te wijzigen. Als je al deze ontwikkelingen samen in praktijk brengt, heb je de manier waarop we ons voortplanten en de regels voor voortplanting fundamenteel veranderd.

Wat is nodig om een nieuwe soort te scheppen?

We beginnen nu in te zien dat (de komst van een nieuwe soort – GR) een opeenhoping van kleine veranderingen is. Kort geleden zijn wetenschappers er in geslaagd het genoom van neanderthalers met dat van de moderne mens te vergelijken. Er bleek slechts 0,004 procent verschil te zijn. De meeste van de wijzigingen hadden betrekking op genen die invloed hebben op sperma, zaadballen, reukzin en de huid. Alleen al het aanpassen van de microben die in symbiose met ons lichaam leven kan een nieuwe soort scheppen. Als je DNA sequencing uitvoert van bacteriën die op ons lichaam leven, kom je tot fascinerende ontdekkingen. Wij allen zijn symbionten: in het menselijk lichaam zijn er ongeveer duizend maal zoveel bacteriën als lichaamscellen. Mogelijk kunnen we zelfs niets verteren of voortleven zonder de bacteriën in onze ingewanden.  Sommige mensen beschikken over eencelligen die beter zijn in calorieën absorberen. Suikerzieken hebben een iets zoetere huid, waardoor de bacteriële flora verandert en het moeilijker voor ze is om wonden te genezen.

Een bezwaar tegen het verbeteren van mensen is dat alleen sommigen toegang zullen hebben, waardoor er een nog grotere economische tweedeling zal ontstaan. Denk je dat dat klopt?

Tijdens de Industriële Revolutie was er een leven lang voor nodig om genoeg industrie op te bouwen om de welvaart van een land te verdubbelen (onzin – kostte ongeveer een generatie – GR). In de kenniseconomie kan je met twintig man snel een miljardenbedrijf opbouwen. Dit impliceert dat de welvaart in een land heel snel kan groeien.In het Korea van 1975 hadden mensen eenvijfde van de welvaart van Mexicanen toendertijd, Op dit moment is dit vijf maal zoveel. Zelfs de armste plaatsen kunnen snel rijkdom genereren. Je ziet dit in Bangalore en China. Aan de andere kant is er ook weinig tijd voor nodig om irrelevant te worden.

Wetenschappers staan op het punt van tienduizend menselijke genomen de sequentie te bepalen. Je wijst er op dat dit op behoorlijke genetische variatie in onze soort kan wijzen en dus enige ethische zorgvuldigheid verstandig is. Waarom?

De kwestie [van genetische variatie] is een echt oncomfortabele kwestie, die we om goede redenen hebben vermeden sinds de jaren dertig en veertig. Veel van het onderzoek achter de eugenetica-beweging kwam van Amerikaanse eliteuniversiteiten. Deze kennis werd op rampzalige wijze misbruikt. Maar je ontkomt er niet aan de vraag te stellen, dat als er fundamentele verschillen zijn binnen soorten als honden, paarden en vogels [i.e. dierenrassen], is het dan waar dat er geen significante verschillen zijn tussen mensen?  We krijgen op heel korte termijn antwoord op deze vraag. Als we dat doen, moeten we een ethisch en moreel kader klaar hebben liggen om over dit soort vragen na te denken, die een veel verder strekkende betekenis hebben dan het domein van de wetenschap alleen.

Lees ook:
De opvolger van de mens
Bionische mens krijgt bovenmenselijke eiegnschappen
Bio-hackers: aan je DNA knutselen in de garagebox
Menssoort voor buitenaardse werelden

Oorspronkelijke artikel:
EmTech: Get ready for a new human species (MIT Technology Review)

Gentherapie. M.b.v. een adenovirus wordt gezond DNA in zieke cellen ingebouwd.

De opvolger van de mens

Ons lichaam is nogal onderhoudsgevoelig, takelt af en toe overmaat van ramp is het nauwelijks te repareren. Helemaal vervelend: ook al leven we nog zo gezond, na zeventig, negentig of voor een enkele geluksvogel 120 jaar houdt ons lichaam er mee op. Geen wonder dat visionairen nadenken over oplossingen. Deze bevinden zich in drie hoofdgroepen: organen vervangen, genetica en cybernetische organismen. Hoe ziet de opvolger van homo sapiens er uit?

Betere transplantatieorganen
In de voorbije eeuw zijn wetenschappers er met veel moeite in geslaagd om transplantaties uit te voren van een overleden of ‘samaritaanse’ donor naar een acceptor.  Alhoewel donororganen, bijvoorbeeld een donornier bij lijders aan een ernstige nierziekte, de levensverwachting met tientallen jaren kunnen verlengen, is orgaandonatie letterlijk slechts een lapmiddel. Er is een schreeuwend tekort aan orgaandonoren en omdat het om lichaamsvreemd weefsel gaat, moeten patiënten met donororganen vaak zware en gevaarlijke medicijnen slikken om hun immuunsysteem te onderdrukken.

In feite zijn patiënten met donororganen moderne Monsters van Frankenstein.
In feite zijn patiënten met donororganen moderne Monsters van Frankenstein.

Een eerste stap is dus donororganen kweken in een lab uit lichaamcellen van een patiënt. Hiermee voorkom je immuunreacties en ben je ook af van de mensonterende wachtlijsten. Bij steeds meer organen lukt dat. Een volgende stap is het vervangen van donororganen door betere, kunstmatige organen.

Veel van onze organen zijn hapsnap geëvolueerd. Zo loopt de zenuw die het netvlies verbindt met de hersenen, voor het netvlies langs: de reden dat we een blinde vlek hebben (bij octopussen is dat beter geregeld).

Onze lever en nieren hebben maar een beperkte filtercapaciteit. En zou het niet handig zijn als we een ingebouwd systeem zouden hebben om ons bloedvatenstelsel aderverkalkingsvrij te houden? UV en infraroodstraling zien? Zo goed kunnen horen als een vleermuis of ruiken als een haai? Onthouden en rekenen als een computer? Een vreemde taal leren in een half uur? En vervelende herinneringen op commando wissen? Nu we toch bezig zijn: een paar kieuwen. Of een ontbijtje overslaan en je door de zon laten voeden. Zo sterk worden als een superheld. Deze kunstmatige organen kunnen zowel biologisch als mechanisch zijn.

Het menselijk DNA verbeteren
Elke reparatie aan het lichaam is lapwerk, als we het ontwerp zelf niet verbeteren. De eigenschappen van ons lichaam (het fenotype) worden voor een heel groot deel bepaald door het DNA, ons erfelijk materiaal. Willen we ‘de menselijke conditie’ structureel verbeteren, dan ontkomen we er niet aan, ingrepen te plegen in ons erfelijk materiaal.

Gentherapie. M.b.v. een adenovirus wordt gezond DNA in zieke cellen ingebouwd.
Gentherapie. M.b.v. een adenovirus wordt gezond DNA in zieke cellen ingebouwd.

Het begrip eugenetica is besmet sinds de nazi’s Europa in het verderf stortten met hun rampzalige rassenfilosofie. In de vroeg-twintigste eeuw waren er invloedrijke eugenetische verenigingen die de theorieën van Mendel wilden toepassen om het menselijk ras te verbeteren. In het beruchte Lebensbornprogramma lieten overtuigde vrouwelijke nazi’s zich bezwangeren door SS-ers om een arisch superras ter wereld te brengen.

Zwakzinnigen, etnische minderheden en als ‘randfiguren’ betitelde mensen werden vaak in het geniep gesteriliseerd. In landen als Zweden ging dit tot in de jaren tachtig door.

De techniek is nu verder en we hoeven niet meer onze toevlucht te zoeken tot dit soort onethische en enge methoden. Met DNA-recombinant gentherapie kunnen we erfelijke ziekten als de Ziekte van Huntington permanent genezen. Als de gentherapie wordt toegepast in het hele lichaam van de patiënt, betekent dat ook zijn of haar nakomelingen de ziekte niet meer erven. Ook kunnen we mensen bijvoorbeeld slimmer, gezonder of gelukkiger maken dan nu en er voor zorgen dat hun levensduur langer wordt. Sommige mensen gaan al op hun zestigste dood, hoe gezond ze ook leven. Jeanne-Louise Calment, die in haar jeugd nog Van Gogh heeft gezien haalde de 122 in goede gezondheid. Waarschijnlijk kunnen we door aan genen te knutselen de levensduur flink opkrikken.Er zijn op dit punt enorm veel ethische dilemma’s.

Nog verder gaat het om het hele menselijke lichaam te herontwerpen. We zijn  in feite een soort voor het landleven omgebouwde vis. De vraag is of dit nu echt de slimste manier is om een mens te laten ontstaan. Waarom hebben we bijvoorbeeld geen twee harten? Een backup van ons brein? Dat staartbeen en die suffe blindedarm kunnen er ook wel uit.

Mens wordt robot
Uiteindelijk blijf je zelfs met het “beste” genetische materiaal met biologische beperkingen zitten. Ons lichaam wordt gevormd aan de hand van een soort lang recept. Hoewel op veel punten planten en dieren opmerkelijk goed presteren – denk aan de supersterke spinnendraden, de effectieve zweepstaarten van eencelligen of de indrukwekkende capaciteiten van het menselijk brein – we zitten nog steeds vast aan de beperkingen van eiwitten, vetten en koolhydraten. Door evolutie kan bijvoorbeeld geen biologische kernreactor ontstaan omdat er geen biologische materialen zijn die bestand zijn tegen zoveel radioactiviteit.

Robots hebben geen last van verkoudheid. In principe gaan ze bijna eeuwig mee.
Robots hebben geen last van verkoudheid. In principe gaan ze bijna eeuwig mee.

Kortom: willen we echt tienduizenden jaren kunnen leven, dan zullen we over moeten stappen op techniek. Ons belangrijkste deel, ons brein, kan als hardware of software worden overgenomen door een voldoend snelle computer die Turingcompleet is. De architectuur zal dan wel heel anders moeten zijn van die van de huidige generatie computers, niet één rekenchip dus maar miljarden. We leven dan niet meer op voedsel, maar op bijvoorbeeld elektriciteit uit een minireactor in ons lichaam. Asteroïdesurfen, een frisse duik in de methaanmeren van Titan en dan een douche onder de stikstofgeisers van Triton is dan een fluitje van een cent.

Misschien dat we daarom zo weinig sporen van aliens zien. Wie weet hebben ze zich wel zo goed aangepast aan het bestaan als ruimtebewoners, dat ze geen ruimtestations meer hoeven te bouwen en planeten hoeven te terraformeren.