eurocrisis Archieven

Wordt dit Siciliaanse zonneproject van SunPower de voorbode van een nieuwe inkomstenbron voor Zuid-Europa?

Zon kan schuldencrisis oplossen

10 reacties / Europa, Ideeën / Door Germen Roding / 14 november 2011 14 november 2011

Juist de armste Europese landen hebben de meeste zonnestraling. Dit zou wel eens DE oplossing kunnen zijn voor twee heel vervelende problemen: de schuldenberg van landen als Spanje en Italië en onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Wat wordt het: de zoveelste bonusronde voor bankiers of een echte structurele oplossing voor de schuldencrisis, waarmee alle Europeanen geholpen zijn?

Waarom is Noord-Europa zo rijk?
Geografisch valt Europa ruwweg in twee delen uiteen: een vlak, vruchtbaar deel met een koel zeeklimaat in het noorden en een zonovergoten, mediterraan deel in het zuiden. Transport in het noordelijke deel is makkelijk: de vele rivieren en het vlakke landschap maken vervoer goedkoop en zorgen er zo voor dat zich veel kapitaal ophoopt. De situatie is totaal anders in het droge, bergachtige zuiden van Europa waar nauwelijks bevaarbare rivieren zijn en de vele heuvels het landschap versnipperen. Er zijn nauwelijks vruchtbare aaneengesloten gebieden (de rijke, vruchtbare Povlakte in Noord-Italië en Catalonië zijn uitzonderingen) waardoor de economische ontwikkeling mondjesmaat verloopt. De enorme, dichtbevolkte Noord-Europese laagvlakte betekent dat een bedrijf een groot aantal afnemers op korte afstand heeft zitten. Een Spaans of Italiaans bedrijf heeft die weelde niet. De langere reisafstanden betekenen minder winst en hogere kosten.

Zuiden stak zich diep in de schulden door importen uit het noorden
Bij de invoering van de euro werd de grote hoeveelheid kapitaal in Noord-Europa voor een groot deel gebruikt om de lucratieve staatsleningen van de armlastige zuiderburen op te kopen. Deze begonnen op grote schaal dit geld uit te geven voor sociale projecten en voor een verbeterde infrastructuur. Het bedrijfsleven in het zuiden bleek echter niet opgewassen tegen de gedisciplineerde concurrentie uit het noorden die door geografische factoren veel goedkoper kon produceren. De gevolgen lieten zich raden. Het geleende geld werd niet geïnvesteerd in het bedrijfsleven, maar besteed aan importen uit Noord-Europese landen als Duitsland en Nederland. En kwam dus weer terug in het noorden. Plus rente.

Zuiden en Noorden helpen elkaar uit de brand
Met het steeds schaarser worden van aardolie, zit Noord-Europa in een uiterst vervelende situatie. De inheemse energievoorraden zijn beperkt: de gasbel van Slochteren is voor het grootste deel leeg, ook de ooit lucratieve olievelden in de Noordzee beginnen nu te sputteren en de weinige zonneschijn in de noordelijke landen maakt zonne-energie weinig aantrekkelijk voor echt grootschalige opwekking, hoewel particulieren binnen enkele jaren zelfvoorzienend zullen zijn. De alternatieven: de uiterst vervuilende bruinkool, de omstreden kernenergie en de wisselvallige windenergie zijn weinig aantrekkelijk.

Echter: juist de armste gebieden in Europa, denk aan Andalusië, Sicilië en het uiterste zuiden van Italië en de Griekse eilanden baden in het zonlicht. De hoeveelheid zon is niet veel minder dan in de Sahara, vaak genoemd als locatie voor zonnefarms. Alle Europese schulden kunnen worden gesaneerd tot bijvoorbeeld zestig procent van het bruto nationaal product, door extra euro’s bij te drukken, uiteraard daarna gevolgd door een verbod om nog geld te lenen. Dit zorgt tijdelijk voor een sterke inflatie, maar de vrijkomende euro’s van institutionele beleggers kunnen worden gestoken in zonne-energieprojecten in zonnige gebieden in Zuid-Europa. De Noord-Europese landen binden zich aan een afnameverplichting voor deze energie, zodat de institutionele beleggers een redelijk rendement op hun schuldbrieven maken van bijvoorbeeld vier procent met inflatiecorrectie per jaar.

Giorgios Papandreou deed met het referendum een meesterzet.

Grieks referendum zeer verstandige beslissing

13 reacties / Europa, Maatschappij / Door Germen Roding / 2 november 2011 2 november 2011

Papandreou krijgt de politiek van heel Europa over zich heen voor het uit willen schrijven van een referendum. In plaats van hem te verketteren, zouden andere Europese politici respect voor zijn wijsheid en politieke meesterschap moeten hebben.

Vertrouwen Grieken in de overheid is nul
Jarenlang financieel wanbeleid, ingegeven door te hooggespannen verwachtingen van de Grieken, hebben het land op de rand van de afgrond gebracht. De overheid zal een aantal impopulaire maatregelen moeten nemen om het land er weer boven op te brengen.
De stabiliteit van een land hangt voor een belangrijk deel af van het vertrouwen dat de onderdanen in de overheid hebben. Is dit zeer laag, zoals in Griekenland, dan is het land vrijwel onbestuurbaar. Zeker als de regering controversiële beslissingen moet nemen zoals nu. Dit is het probleem waarmee Georgios Papandreou zit. Hij heeft voldoende mandaat nodig om een einde te maken aan jaren van potverteren. Wie zich nog de enorme demonstraties herinnert na de vrij beperkte bezuinigingen door het kabinet Lubbers in de jaren tachtig, kan zich wel indenken wat de gevolgen zijn van veel en veel zwaardere bezuinigingen bij een heetgebakerd volk als de Grieken. Kortom: Papandreou moest aan legitimiteit komen, en snel.

Papandreou dwingt Grieken tot duidelijke keuze: uit de euro of bezuinigen
Papandreou, een door de wol geverfde sluwe vos, zag deze situatie al langer uitkomen. Het land balanceert immers al twee jaar op de rand van de afgrond. We hebben gezien dat de Grieken er alles aan hebben gedaan hun hopeloze situatie iets minder hopeloos te maken. Het is nu in het belang van Griekenland dat het land een duidelijke keuze maakt.

Optie één is een failliet en uit de eurozone stappen. Hiermee zou het land in een klap van de schulden af zijn en de nieuwe munt flink kunnen laten devalueren, waarmee Griekenland het goedkoopste land van Europa zou worden. Wel zouden de Grieken dat in hun portemonnee merken. Dit is uiteraard de beste optie voor Griekenland. Voor houders van Griekse obligaties is dit uiteraard een beetje huilen, maar ze hadden dit van tevoren kunnen weten. Veel medelijden hiermee hoeven we niet te hebben. Papandreou heeft zich op deze situatie reeds voorbereid.

De tweede optie is dat Griekenland de draconische bezuinigingsmaatregelen uitvoert. Dit zal op korte termijn een rampzalig effect op de Griekse economie hebben. Op de langere termijn vliegen er veel ambtenaren uit (een zegen) en worden er veel verliesgevende overheidsbedrijven geprivatiseerd (idem). Stemmen de meeste Grieken voor deze optie, dan zal Papandreou het draagvlak hebben waarmee hij ze uit kan voeren. Stakers en relschoppers gaan hiermee in tegen de meerderheid van de kiezers en verliezen hiermee hun morele gezag. Politiek zit Papandreou zo op rozen.

Beslissing Papandreou verstandig, ook voor de rest van Europa
Kortom: met dit referendum schiep hij een win-win situatie, ook voor de rest van Europa. Hopelijk komt dit referendum zo snel mogelijk. Stapt Griekenland uit de euro, dan betekent dit het einde aan een lijdensweg. Er zullen verliezen zijn, maar deze zullen niet eindeloos doorgaan zoals nu. Misschien zal Italië volgen, maar Spanje is stabiel en transparant genoeg om zich met Europese hulp te kunnen herstellen. Zeker als er op grote schaal in zonne-energie geïnvesteerd gaat worden en Spaanse jongeren in het rijke noorden als gastarbeider aan de slag gaan. Bezuinigt Griekenland, dan betekent dit voor de rest van Europa dat de Griekse schulden niet afgeschreven hoeven te worden.

Uiteraard weten de Europese politici dit ook wel. Ze hebben alleen een hartgrondige afkeer van referenda. Die zouden hun eigen onderdanen wel eens op ideeën kunnen brengen.

De Grieken hebben geen enkele zin te bezuinigen om de schuld terug te betalen.

Eurodeal stap dichter bij de afgrond

6 reacties / Europa, Maatschappij / Door Germen Roding / 1 november 2011 1 november 2011

In plaats van de werkelijke problemen aan te pakken en harde, noodzakelijke keuzes te maken, hebben de politici op de eurotop eind oktober 2011 de komende ineenstorting van de eurozone nog waarschijnlijker gemaakt.

De problemen in de eurozone in het kort
De volgende problemen moeten dringend opgelost worden.
– De Grieken leven ver boven hun stand.
Het land houdt er bijna een miljoen ambtenaren op na, op vijf miljoen werkenden. Volgens sommigen werkt zelfs bijna een op de vier Grieken voor de overheid[1]. Ter vergelijking: in Nederland is dat rond de twaalf procent. Ook is het land zwaar corrupt, betalen maar weinig mensen belasting en komen politici beloftes niet na. Bij de meeste Grieken is er nog steeds niet de minste bereidheid hier wat aan te doen. Het voorspelbare gevolg: hoge schulden en een bijna onbestuurbaar land.
– Ook Italië en België kennen een corrupte bestuursmentaliteit en een torenhoge staatsschuld. Dit geldt ook voor Frankrijk, zij het in mindere mate.
– In Spanje en Portugal heeft de economische recessie hard toegeslagen, al doen de Spaanse en Portugese overheid hun best met hun beperkte middelen dit probleem op te lossen en gaan ze op een eerlijke, transparante manier te werk.
– De centralistische bestuursvorm in zuidelijke landen maakt een grote, machtige overheid. Een overweldigende bureaucratie maakt ondernemen een ramp, waardoor het bedrijfsleven op achterstand wordt gezet en goedkope Duitse en Nederlandse producten weinig heel lategn van lokale producenten.
– De nekslag geeft het enorme geografische voordeel van Nederland en Duitsland. De vele waterwegen met een dichte bevolking in de Noord-Europese laagvlakte maakt vervoer goedkoop en zo een complexe, efficiënte zakelijke infrastructuur mogelijk. Daardoor is er een grote natuurlijke thuismarkt en kunnen bedrijven veel efficiënter werken dan in de door bergen en aride gebieden gekenmerkte mediterrane landen.

Oplossing maar schijn
De Europese leiders zijn nu overeengekomen zich voor 1000 miljard garant te stellen voor staatsobligaties en de Griekse schulden voor 50 % af te waarderen. Dit in ruil voor boterzachte garanties van Griekenland en andere eurozondaars zoals Italië.
Het schuldenakkoord dat nu gesloten is verkleint de problemen niet, integendeel. De Grieken kunnen nog steeds doorgaan zich verder in de schulden te werken en zullen dat ook doen. Ze kunnen de rest van de Eurolanden chanteren en zo dwingen bij te dragen met extra leningen die nooit terugbetaald worden, tot de onvermijdelijke ineenstorting. Waarin ze de nog wel gezonde EU-landen mee zullen slepen. Want reken er maar niet op dat bijvoorbeeld de Duitse economie een klap van 300 miljard, of de Nederlandse van 75 miljard, overleven als bijvoorbeeld Italië in gebreke blijft. Dit zou de staatsschuld 50% hoger maken en de rentebetalingen verpletterend hoog.

Wat had wel gewerkt?
De beste bailout-oplossing was geweest alle uitstaande Griekse leningen om te zetten in drachmes en de drachme weer in te voeren. De Griekse overheid had dan snel van de schulden af kunnen komen door de drachme flink te devalueren. Zielig voor de banken en pensioenfondsen, maar hadden ze maar de verplichte financiële bijsluiter moeten lezen. Ook zullen ze door deze gevoelige les de volgende keer voorzichtiger zijn met geld uitlenen aan Griekenland.
Er zouden dus in feite twee euro’s moeten komen: één voor het Germaanse deel en een voor het Romaanse deel van Europa. De door anderen al genoemde neuro en zeuro. Idealiter zou dan Vlaanderen tot de neuro moeten toetreden en Wallonië tot de zeuro. Griekenland is zo corrupt dat het land in geen enkele muntunie thuishoort, hooguit met Albanië (hoewel de Albanezen hier terecht weinig voor zullen voelen).

Bronnen
1. Lessons for the U.S. in Greece’s national meltdown, National Review Online (2010)
2. Banken schelden helft Griekse schuld kwijt – rtl.nl (2011)

Veel Ieren zijn razend over het cadeautje aan de Grieken. En zij zijn niet de enigen.

Tijd voor de grote Europese bailout

7 reacties / Europa, Ideeën en techniek / Door Germen Roding / 31 oktober 2011 31 oktober 2011

De gemiddelde schuld in de Europese Unie is tachtig procent van het bruto nationaal product. Wat zouden de gevolgen zijn als we de Europese Centrale Bank geld zouden laten drukken om deze schulden voor een deel af te lossen?

Bailout komt in feite neer op subsidie voor wanbeleid
Op dit moment wordt de helft van de uitstaande Griekse staatsschulden afgeschreven. Heel prettig voor de Grieken, die echter niet de minste dankbaarheid vertonen. De Ieren en Spanjaarden, die in tegenstelling tot de Grieken wel hun best hebben gedaan uiterst pijnlijke bezuinigingen door te voeren, zijn hier dan ook, geheel terecht, razend over. Zo’n cadeautje willen zij ook wel. En waarom alleen zij? Per slot van rekening zijn er ook arme eurolanden die dankzij verstandig beleid nauwelijks in de schulden zitten, Slowakije en de Baltische republieken bijvoorbeeld – en die met hun armoedige infrastructuur en mensonterende ziekenhuizen zo’n extra zakcentje goed zouden kunnen gebruiken. Wat zouden de gevolgen zijn als elk euroland een Grieks cadeautje zou ontvangen?

Hoeveel kregen de Grieken per inwoner?
De Griekse schulden (voor zover bekend) van 340 miljard euro, omgerekend rond de anderhalf keer van wat heel Griekenland per jaar verdient, bedragen per Griek omgerekend meer dan veertigduizend euro[1][2]. De twee bailouts samen hebben het land rond de tweehonderd miljard euro opgeleverd. Dat is bijna twintigduizend euro per Griek, gemiddeld rond de acht maanden inkomen voor een Griek.

Wat als elke Europeaan in de eurozone een vergelijkbaar cadeautje krijgt als de Grieken?
Als we uitgaan van het gemiddelde inkomen per land en daar acht maanden van rekenen, zou dit betekenen dat er rond de 25 000 euro per eurozone-burger minder schuld zou zijn. Voor elk land zou er zo 67% van het GDP minder schuld zijn. In het geval van landen als Nederland en Spanje zou dit betekenen dat de complete staatsschuld is afgelost[3]. De rentelasten nu zijn enorm: per jaar rond de tien miljard euro, zelfs met de lage rente. Duitsland en Frankrijk zouden een makkelijk aflosbare twintig procent schuld overhouden, de schulden van België en Italië zouden halveren en landen als Estland, Slowakije en Luxemburg zouden over een enorm sovereign wealth fund beschikken, voldoende om deze landen een eind op weg te helpen (of in het geval van Luxemburg, een masterplan voor wereldoverheersing te ontwikkelen).
De totale geldhoeveelheid in de EU, nu rond de tienduizend miljard euro, zou hiermee groeien tot het dubbele. In theorie zou dit leiden tot een inflatie van vijftig procent, maar in werkelijkheid is dit minder. Immers: de totale hoeveelheid waarde in de EU bedraagt nu gemiddeld twee tot drie jaarinkomens. Reken dus in werkelijkheid op een eenmalige inflatie van rond de vijfentwintig procent. Niet leuk, maar overkomelijk. In de jaren zeventig gebeurde dit in twee jaar.

Voortaan geen cent meer lenen wordt keiharde, absolute voorwaarde om deel te nemen aan de euro
Het drukken van extra euro’s zal een enorme inflatie opwekken. Deze is uiteindelijk onvermijdelijk, maar voorkomen moet worden dat deze schuldproblemen ooit in de toekomst weer voorkomen. Dat kan door tegelijkertijd met deze bailout vast te leggen dat overheden voortaan nooit meer mogen lenen en geen obligaties mogen uitschrijven. Wil een staat een project door privekapitaal financieren, dan kan dat alleen door investeerders, bijvoorbeeld pensioenfondsen, hierin te laten participeren. Uiteraard mag de staat hierin niet garant staan, anders is weer sprake van een verkapte lening.

Bronnen
1. Economy of the European Union – Wikipedia
2. Q&A: Greek Debt Crisis – BBC
3. Nationale staatsschuldmeter
4. Household financial assets and liabilities – Eurostat