samenleving

Gelukkige mensen zijn een absolute ramp voor de economie. Wat doen we aan deze bedreiging voor de staatsveiligheid?

Hebben we als samenleving last van borderline?

18 reacties / Analyses, Maatschappij, Psychologie / Door / 22 februari 2013

Volgens de Vlaamse psychiater Dirk De Wachter wel. Vanuit een psychiatrisch oogpunt bekijkt hij de samenleving als geheel en stelt vast dat deze veel symptomen vertoont die ook kenmerkend zijn voor mensen met borderline. Hij typeert de huidige tijdsgeest als Borderline Times.

Borderline

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis waarvan werd verondersteld dat het zich ergens tussen een neurose en psychose bevond. Dat er een bepaalde ‘grens’ (Engels: borderline) zou zijn tussen deze twee aandoeningen. Later bleek veronderstelling niet waar, maar bleef de naam echter wel bestaan.

Kenmerken van deze psychische aandoening zijn onder andere impulsiviteit en emotionele instabiliteit. Daden worden vaak niet of slecht overdacht met als gevolg dat het nadelige effecten voor de persoon zelf heeft. Iemand met borderline kan in geldproblemen komen of wisselende seksuele contacten hebben. Stemmingswisselingen komen ook regelmatig voor en het aangaan van relaties en het onderhouden van sociale contacten is moeilijk. Relaties kenmerken zich door kort en heftig te zijn. Veel mensen met borderline hebben last van een laag gevoel van eigenwaarde. Ook een terugkerend gevoel van innerlijke leegte en zinloosheid is een belangrijk kenmerk van borderline.

Hieronder is zijn enkele citaten van personen met borderline te vinden en wat dit voor deze personen betekent [1]:

‘Borderline hebben betekent te leven als een rollercoaster in de achtbaan in een pretpark. Daar word je dus soms flink misselijk van! Soms voel je je ‘on top of the world’, en vervolgens race je weer in razend snelle tempo naar beneden met je hart in je keel…’

‘Het vervelende van in de achtbaan van een pretpark te zitten, is dat die maar doorgaat en doorgaat…alleen s`nachts rust, als je geluk hebt ‘.

Het meest kenmerkende aan borderline lijkt te zijn dat het leven als een eindeloze emotionele achtbaan wordt ervaren waarop de persoon zelf geen invloed heeft. Moeilijk zichtbaar aan de buitkant, maar wel duidelijk voelbaar aan de binnenkant.

De diagnose borderline wordt gegeven als is voldaan is aan minimaal 5 criteria die in DSM-IV voor deze aandoening zijn vastgesteld. Er komt overigens later dit jaar een geactualiseerde versie van de DSM: DSM-V.

De hedendaagse samenleving

Bovenstaande symptomen neemt psychiater De Wachter ook waar bij onze hedendaagse samenleving. Hij heeft hier ook een boek overgeschreven genaamd ‘Borderline Times’ waarin hij uitlegt waarom deze waarneming doet.

In onderstaande video is De Wachter te zien als gast in het Vlaamse programma De Kruitfabriek en geeft hij een nadere toelichting op zijn boek.

Bronnen

[1]  Beschrijving van het ziektebeeld, website Stichting Borderline

[2]  Borderline, website Gezondheidsplein

[3]  Borderline, Nederlandse Wikipedia

Zijn gedeelde courtisanes de oplossing voor eenzame mannen?

Heeft de betaalde minnares de toekomst?

95 reacties / Analyses, Filosofie, Ideeën / Door / 12 februari 2013

In de westerse cultuur zijn er maar enkele typen geaccepteerde seksuele relaties. Beantwoorden deze aan de vraag?

Iedere cultuur heeft een methode om de menselijke seksualiteit in een voor de desbetreffende cultuur gewenste manier in de juiste banen te leiden. Vrijwel alle culturen kennen de monogame man-vrouw relatie, het huwelijk, in de een of andere (soms sterk afwijkende) vorm. Dit is ook de meest voor de hand liggende relatievorm, omdat er ongeveer evenveel mannen als vrouwen zijn en kinderen in een veilige omgeving moeten kunnen opgroeien. In krijgersculturen, zoals die van de Yamomami, de islamitische en de traditionele Maori-cultuur, speelt seksslavernij een belangrijke rol. Hier komen ook veel polygynie (één man met meerdere vrouwen) voor. Omdat er in een krijgerscultuur veel mannen sneuvelen is dit een geschikte manier om zoveel mogelijk nieuwe krijgers te produceren.

Polygynie komt ook voor in culturen waar vrouwen het meeste werk doen, zoals in Afrika onder de Sahara. Een man koopt dan niet alleen een baarmoeder en een seksobject, maar ook een arbeidskracht. In sommige zeer vreedzame samenlevingen, zoals die op de grens van Nepal en Tibet, komt polyandrie voor. Hierdoor blijft het bevolkingsaantal stabiel, erg belangrijk in dit zeer arme berglandschap, terwijl toch elke man zijn arbeid kan inbrengen (waardoor een gezin veel bestaansbronnen heeft) en seksueel aan zijn trekken komt.

Zijn gedeelde courtisanes de oplossing voor eenzame mannen?
Zijn gedeelde courtisanes de oplossing voor eenzame mannen?

Waarom is een overschot aan single mannen een probleem?
Uit diverse wetenschappelijke studies blijkt een sterk verband tussen een overschot aan ongetrouwde jonge mannen en zaken als criminaliteit en geweld. Heeft een man eenmaal een partner en kinderen, dan zakt zijn testosteronniveau sterk en wordt de neiging tot agressief gedrag steeds kleiner.  Hieruit blijkt ook de genialiteit van het Tibetaanse polyandrische systeem. De verkrachtingsepidemie in India en de misdaadgolf in China zijn een rechtstreeks gevolg van een tekort aan meisjes, waardoor er veel ongehuwde jonge mannen rondlopen. Er zijn ook andere nadelige gevolgen, voor de mannen persoonlijk. Ze sterven eerder, zijn ongelukkig en zoeken vaak hun troost in drank of drugs. Dit is bijvoorbeeld in de Gazastrook een enorm probleem. Kortom: er ontstaat zo veel menselijk leed.

Nooit deksels voor sommige mannelijke potjes
In onze tegenwoordige westerse cultuur hebben mannen en vrouwen ongeveer dezelfde rechten en plichten. Ook hun inkomens trekken steeds meer naar elkaar toe. Het probleem is echter dat vrouwen over het algemeen veel selectiever zijn in hun partnerkeuze dan mannen. Dit geldt des te sterker als het om een sekspartner gaat. Vrouwen willen over het algemeen een lichamelijk aantrekkelijke man (bijvoorbeeld door symmetrische lichaamsbouw etc) met een zeker overwicht op een terrein dat zij bewonderen of nastreven, kortom iemand tegen wie ze op kunnen kijken. Vandaar dat leidersfiguren, geestelijken, gewelddadige criminelen en leraren erg populair zijn onder veel vrouwen. Omdat mannen en vrouwen over ruwweg dezelfde capaciteiten beschikken, betekent dit dat er een tekort is aan begerenswaardige mannen (waardoor deze vaak meerdere partners hebben) en een overschot aan mannen die niet aan de eisen van vrouwen voldoen.

Polyandrie?
Een voor de hand liggende oplossing is dat een vrouw genoegen neemt met meerdere partners die niet erg aantrekkelijk zijn.  Gezien de manier waarop de seksualiteit van vrouwen werkt, vinden maar weinig vrouwen dit een aantrekkelijk idee. De meeste vrouwen zullen alleen een minnaar nemen als deze aantrekkelijker en succesvoller is dan hun bestaande relatie. Zelf zullen ze niet snel genoegen nemen met een minder aantrekkelijke minnaar, hoe lief, trouw en zorgzaam deze ook is.

De gedeelde courtisane
Op dit moment is er in de westerse wereld maar één type seksuele relatie die ook minder aantrekkelijke mannen de kans geeft om aan hun trekken te komen: prostitutie. Prostitutie kent echter de nodige nadelen. De wisselende anonieme contacten zijn interessant voor getrouwde mannen die iets buiten de deur zoeken, maar kunnen niet de emotionele behoeften vervullen van een man zonder vaste partner.

Rijke mannen kennen al langer de betaalde minnares. Dit is een vaak buitenechtelijke relatie met een vriendin die door de man in kwestie wordt voorzien van een woning (ook wel liefdesnestje geheten), kleren en handgeld. Uiteraard ligt dit ver buiten bereik van de ongeveer tien tot twintig procent verschoppelingen die onze maatschappij kent. Echter, vele kleintjes maken een grote. Kan er niet een soort sociaal-seksueel werkster komen, die een buitengewoon eerzaam beroep uitoefent, immers: ze verhoogt het levensgeluk van tientallen verschoppelingen enorm?

Alleen creativiteit redt economie

5 reacties / Wetenschap / Door / 11 december 2011

De luxe van peak fantasy kunnen we ons niet meer veroorloven. Tijd om de economische crisis te lijf te gaan met een flinke dosis creativiteit.

Peak fantasy: een hardnekkige plaag
Onze wereld bestaat uit enorme hoeveelheden energie en atomen die we op alle mogelijke manieren kunnen rangschikken. Een belangrijke reden waarom we niet allemaal het leven van een miljonair leiden is peak fantasy.

Het brein in werking baadt in zeer zwak licht. Toeval? Integendeel volgens een aantal onderzoekers.
Creativiteit gebruiken heeft meer zin dan geld pompen in banken.

Bekrompen denkwereld
De meeste mensen zijn op dit moment niet in staat te ontsnappen aan een zeer bekrompen denkwereld. Het gevolg: overal worden visionair denkenden geconfronteerd met de gevolgen van opulente stompzinnigheid.

Voorbeelden van stompzinnigheid
Neem de aanbouw van een dure kolencentrale (2,6 miljard euro, 1,56 miljard watt piekvermogen) in de Eemshaven die per watt vermogen meer kost dan een zonnepaneel eind anno 2011 (minder dan een euro per watt-piek). Ja, echt. Dit verzin ik niet.

Neem de woningbouw, die in grote lijnen net zo plaatsvindt als honderden jaren geleden en daardoor vijf keer zo duur is als nodig.

Of neem onze gezondheidszorg, waar het grootste deel van de kosten voortkomt uit volkomen zinloze handelingen als administratie, griepprikken, onwerkzame medicijnen en nu weer een injectie van alle meisjes met een twijfelachtig HPV-vaccin.

Een ander voorbeeld: onze nationale treurbuis, volgeplempt met Endemol worst, wat dat betreft is er weinig verschil tussen publieke en commerciële omroep.  En de main stream media die voor het grootste deel door het ANP of internationale varianten als Reuters worden volgeschreven. Kortom: een intellectuele inteelt waar je koude rillingen van krijgt. 

Of neem het soennisme, dat het naäpen van een nogal onaangename meneer die veertienhonderd jaar geleden leefde, als de allerhoogst denkbare prestatie van een mens beschouwt. Het logische gevolg: soennieten zijn de minst ontwikkelde groep ter wereld.

Hierin zijn soennieten overigens niet uniek: ook andere groepen doen er alles aan om creatief nadenken in de kiem te smoren. Dat zagen we hiervoor wel.

Tijd voor actie
Het bestaansrecht van Visionair is mensen die wel over een breder denkraam beschikken, wakker te schudden en ze te laten merken dat we niet alleen zijn in een zee van mee- en napraters. Dit bereiken we al voor een deel door onze artikelen en – vooral onze wedstrijd. We nodigen daarom elke rechtgeaarde visionair uit om daaraan deel te nemen. Gelukkig zijn er nu al meerdere mensen die dat gedaan hebben.

Economische crisis bewijst: tijd voor verandering
Gezien de economische noodsituatie waarin we nu zitten is er echter een paardenmiddel nodig. We zullen aan de noodlottige Kondratieff cyclus moeten ontsnappen en een permanente technische boom in gang moeten zetten om de wereld in het algemeen en de Lage Landen in het bijzonder uit de slaap wakker te schudden.

Creativiteit: een onuitputtelijke hulpbron
Veel hulpbronnen hebben we niet, maar we hebben wat beters: onze fantasie, waarmee we in principe rijk kunnen worden en de landen waar we wonen in de welvarendste gebieden ter wereld kunnen omtoveren. Als iedereen werkelijk wat nuttigs zou doen in plaats van al hard werkend alleen maar anderen aan het werk te houden, zou dit heel veel middelen vrijmaken. Onze welvaart zou met meer dan tien procent per jaar groeien.

Creëren kan je leren
Om deze reden zullen we de komende week enkele artikelen publiceren met krachtige technieken om de wereld op een andere  manier te kunnen bekijken. Mensen als Steve Jobs zijn geen supermensen. Het enige wat ze deden, was zichzelf de vraag stellen: wat wil ik dat een apparaat of systeem kan, deze technieken gebruiken en combineren met technisch inzicht en een agressieve manier van zakendoen.

Hiermee kunnen we allen ideeën bedenken om de wereld om ons heen te verbeteren. Zowel qua nieuwe uitvindingen als qua intelligentere organisatievormen.

Wakker worden in dit luxe resort? Het kan met voldoende energie voor iedere aardbewoner.

Wat als: energie helemaal gratis wordt?

6 reacties / Filosofie, Ideeën en techniek / Door / 16 mei 2011

Stel, een uitvinder slaagt er in om een overvloedige, gratis energiebron uit te vinden. Elektriciteitsmeters worden uit huizen gesloopt, want het loont toch de moeite niet meer de meterstanden op te nemen. Wat zijn de gevolgen?

Energie, de verborgen kostprijs

Wakker worden in dit luxe resort? Het kan met voldoende energie voor iedere aardbewoner.
Wakker worden in dit luxe resort? Het kan met voldoende energie voor iedere aardbewoner.

Hoe hoger ontwikkeld onze economie wordt, hoe duidelijk het wordt dat in feite alle economische activiteit draait om het op de een of andere manier omzetten van energie. Atomen zijn immers (vrijwel) onvernietigbaar. Een product maken, betekent de atomen van de grondstof herschikken. Een stijging of daling van de olieprijs heeft direct gevolgen op de economische ontwikkeling. Bij de laatste recessies, zoals van 1973 en 2009, bestond er een duidelijke samenhang met een hoge olieprijs (waardoor diverse zeepbellen in elkaar stortten). Olie heeft deze grote invloed omdat het de enige belangrijke energiebron is met sterke prijsfluctuaties, maar uiteraard zijn er ook andere energiedragers (aardgas, steenkool) waarvan grote schommelingen van de prijzen vergelijkbare effecten hebben.

Als de energie overvloedig wordt, kunnen we in principe alle atomen die we maar nodig hebben uit onze omgeving plukken en op een andere manier aan elkaar rijgen. Kortom: een wereld van overvloed. Wil je massief gouden tegels in je badkamer? Met voldoende energie kan je zelfs uit zeewater goud winnen. Ramen van onbreekbaar diamant? Geen punt, om diamant te maken hoef je alleen maar koolstof samen te persen. Als je maar genoeg energie hebt, krijg je het allemaal voor elkaar. We kunnen dan met gemak iedere aardbewoner in een luxueus paleis laten wonen.

Beperkende factoren: ruimte, afvalwarmte en aandacht
Enkele dingen blijven echter schaars. Zo kunnen we onze planeet niet groter maken dan de 510 miljoen vierkante kilometer die deze groot is. Gelukkig kan je met voldoende energie wel vele extra aardes bouwen of ruimtestations die efficiënter met materie omspringen dan een massieve planeet die slechts een dun voor leven gastvrij filmpje biedt. Stel je sloopt Venus uit elkaar en laat waterstof van Jupiter komen om er holle aardes van te maken. Je kan dan een veelvoud van de aardse oppervlakte creëren. Die verlicht je dan met een kunstzon.

Een tweede probleem dat blijft is de afvalwarmte. Als mensen over energie praten, bedoelden ze eigenlijk wat een natuurkundige vrije energie of Gibbsenergie noemt. Dat is de energie die te gebruiken is om nuttige arbeid te verrichten. Als die arbeid is verricht,  is die energie er nog steeds, maar dan in de vorm van warmte waar je (behalve in hartje winter) niets meer mee kan. Die warmte moet worden afgevoerd. Hoe meer arbeid je verricht, hoe groter dat probleem wordt. Al te veel energie kunnen we dus niet op aarde verbruiken. Wordt dat teveel, dan sterven we de hittedood. De grootste energieslurpende processen kunnen we daarom beter elders in het zonnestelsel onderbrengen.

Een derde beperking is de hoeveelheid aandacht. Het aantal mensen blijft hetzelfde. Ze worden alleen veel rijker. Het zal steeds moeilijker worden de aandacht te trekken van een medemens, want rijke mensen interesseren zich minder voor anderen dan armen. Daar staat tegenover dat je alleen contact zult leggen met mensen die je ziel goeddoen. Vriendschappen en liefdesrelaties zullen vooral gaan draaien om het innerlijk en niet meer om uiterlijk of status. Je kan uren de tijd voor je geliefde nemen, niet afgeleid door wie of wat dan ook. Je kan ook met een groep vrienden een nieuw project opzetten. Een race met zonnezeilen naar Pluto? De Sagrada Familia nabouwen van ijs op Ganymedes? Een levensvorm ontwikkelen die het uithoudt in de atmosfeer van Jupiter? The sky is the limit…

Abraham Maslow onderscheidde vijf niveaus in zijn piramide van behoeften.

Een wereld met alleen geluk: kan dat?

7 reacties / Filosofie, Ideeën en techniek / Door / 17 maart 2011

Stel je voor, je wordt wakker in een wereld waarin iedereen gelukkig is. Iedereen zou rekening houden met elkaar en begrip voor elkaar opbrengen. Is een dergelijke wereld denkbaar of per definitie onmogelijk?

De droom van een ideale wereld is al zo oud als de mensheid. Een oud ideaal – een wereld zonder gebrek, hebben we in rijke landen als Nederland zestig jaar geleden al bereikt en is ook in het grootste deel van de wereld nu steeds meer realiteit. Niemand hoeft hier van de honger om te komen, al blijkt uit de noodzaak van voedselbanken dat de overheidsbureaucratie niet in staat is om iedereen op tijd aan een redelijk bestaan te helpen. Jezus en andere denkers als Boeddha spraken al over ideale werelden waarin verlichte mensen wonen die het beste met elkaar voorhebben. Kleine groepen mensen brengen deze droom al in praktijk: een gelukkig getrouwd echtpaar bijvoorbeeld. Zou dit ook op grotere schaal kunnen? Kunnen we een wereld creëren waar iedereen domweg gelukkig is?

Menselijke behoeften en de piramide van Maslov
Deze vraag is lastiger te beantwoorden dan het lijkt. Geluk bestaat namelijk in verschillende bewustzijnsniveaus. Zo is er het geluk van een volle maag en een het geluk van veiligheid.

Abraham Maslow onderscheidde vijf niveaus in zijn piramide van behoeften.
Abraham Maslow onderscheidde vijf niveaus in zijn piramide van behoeften.

Ook geaccepteerd worden door een groep of een aantrekkelijke seksuele partner is een bron van veel geluk. Op een nog hoger bewustzijnsniveau bestaat er het geluk van voldoende intellectuele uitdagingen, leuk zinnig werk (waardoor je in een toestand van flow raakt) en een leven dat zin heeft door bijvoorbeeld een geloof of een bepaalde visionaire overtuiging: existentieel geluk dus.

De humanistische psycholoog Abraham Maslov, mogelijk geïnspireerd door de Griekse denker Epicurus,  veronderstelde dat deze geluksniveaus hiërarchisch geordend zijn: pas als een lager geluksniveau bereikt is, ontstaat een hoger geluksgevoel. Opmerkelijk genoeg blijkt dit niet altijd zo te zijn. Heel veel mensen rapporteren geluk zonder dat ze bijvoorbeeld een gevierd lid van de maatschappij zijn of een aantrekkelijke seksuele partner hebben. Anderen voelen zich diep ongelukkig terwijl ze alles hebben wat hun hartje begeert. Eén van de beroemdste voorbeelden uit de geschiedenis is prins Siddharta Gautama, de grondlegger van het boeddhisme die zijn luxe leven vaarwel zegde om het vraagstuk van het lijden op te lossen. (Hij deed dit door alle begeerte uit te bannen).

Geluksgevoel hangt boven een bestaansminimum niet veel van welvaart af
Uit onderzoek blijkt dat Maslov tot op zekere hoogte gelijk heeft. Mensen in zeer arme landen zijn veel minder gelukkig dan mensen in rijke landen en hun mate van geluk stijgt naar mate hun rijkdom toeneemt. Hier zit echter een bovengrens aan: ongeveer het niveau waarbij iedereen voldoende voedsel, onderdak en bestaanszekerheid heeft. Daarboven gaan andere behoeften een rol spelen.

Dankbaarheid: niet in de piramide van Maslov, wel erg belangrijk
Belangrijker is dankbaarheid: het vermogen om te genieten van wat je hebt of at je meemaakt en dat te waarderen als geschenk. Uit onderzoek blijkt dat het geluksgevoel met 25% stijgt door dankbaar te zijn met wat je hebt (1). Voel je je beroerd, ga dus niet naar het winkelcentrum of slijmen bij je baas om opslag te krijgen: geniet van de kleine dingen om je heen. Zowel Jezus als Boeddha hebben het in feite over dankbaarheid.
Ook van veel carrieremensen hoor je vaak dat ze gelukkiger waren toen ze nog van een uitkering leefden. Blijkbaar weegt het extra geld van een drukke baan (waar niet altijd veel van overblijft) niet op tegen dat van de relatieve vrijheid van iemand met een uitkering. Wel klagen veel uitkeringsgerechtigden over de leegheid en uitzichtloosheid van hun bestaan. Ook is de overheid de laatste jaren bezig om mensen met een uitkering aan het werk te krijgen, vaak kwaadschiks. Afgunst daarentegen maakt daarentegen ongelukkig. Wel worden afgunstige mensen sneller rijk. Wil je als politicus dat de economie in je land snel groeit, dan moet je de afgunst flink stimuleren.

Flow als bron van geluk
Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat als mensen in hun werk een ideaal evenwicht bereiken tussen prikkel en capaciteit, ze in een toestand van flow belanden. Het begrip flow is geïntroduceerd door de Hongaarse psycholoog Mihaly Csíkszentmihályi. Ze gaan dan helemaal op in waar ze mee bezig zijn. Zijn ze eenmaal in flow, dan kunnen ze bergen verzetten en voelen ze zich gelukkig . Op de een of andere manier lijkt de mens dus inderdaad “gemaakt” om te werken. Wel moet dit werk dan uitdagend zijn en meegroeien met de capaciteiten van de werkende. Aan dat laatste mankeert het nogal eens, wat er toe leidt dat veel mensen in hun baan opbranden. Het wordt kortom tijd dat we de economie aan gaan passen aan de mens in plaats van, zoals nu, de mens aan de economie.

Bronnen
1. Journal of Personality and Social Psychology