Van het grootste deel van de bezittingen op aarde weet maar een klein aantal mensen van wie ze eigenlijk zijn. Ze vormen onzichtbare rijkdom. Waarom is dit toegestaan?
Zichtbare rijkdom
De welvaartsverschillen in een kleinschalige samenleving zoals een dorp zijn relatief klein. De reden is eenvoudig. Van iedere dorpsbewoner is bekend wat hij bezit en waar die rijkdom vandaan komt. Dus als een dorpsbewoner erg rijk is, zullen de overige dorpsbewoners de rijke vaker vragen om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Bijvoorbeeld om arme dorpsbewoners, of een gemeenschappelijk project te sponsoren. Van nature houden mensen van gelijkheid. Alle rijkdom voor jezelf houden, maakt je als rijke weinig geliefd bij de rest. Vandaar, dat pas als bezit anoniem wordt, de verschillen in welvaart te hoog worden.
Vaak zien neoliberalen arme mensen als parasieten, die netto niets bijdragen aan het systeem. Dat is onzin. Als een schoonmaker en een vuilnisman tien keer zoveel zouden verdienen met hun werk als nu, dan waren ze “grote bijdragers”. Althans, volgens de boekhouder, dan. In de Covid-19 crisis zagen we hoe belangrijk het werk van juist de laagstbetaalde werkenden is. Vakkenvullers bleken onmisbaar. Zakkenvullers niet.
Waar is de onzichtbare rijkdom?
Een bekende manier om rijkdom onzichtbaar te maken is de trust, voluit: trust of foundation. Het recept is simpel. De rijke “trustor” kiepert zijn vermogen in een stichting. En vanaf dat moment is de rijkdom onzichtbaar. Ondertussen staat deze stichting onder beheer van bewindvoerders, de trustees. De trustees beheren het vermogen van de trustor. Deze heeft officieel niets te zeggen. Wel geniet hij van de voordelen van het bezit. Deze trusts komen veel voor. Niet alleen voor particulieren, maar ook voor multinationals.
De trust is maar één voorbeeld van een rechtspersoon. Een rechtspersoon is een uitvinding uit de negentiende eeuw. De lokale supermarkt is niet het eigendom van een persoon, maar van een BV (bvba) of NV. Als deze BV failliet gaat, kunnen de schuldeisers naar hun geld fluiten. Een geliefde truc is om één BV met schulden vol te laden. Deze BV gaat vervolgens failliet. En simsalabim, weg zijn de schulden. Ondertussen is de belastingdienst wijzer geworden, maar dit soort fraude komt nog steeds geregeld voor.
Onzichtbare rijkdom, macht zonder controle
Grote bedrijven zijn nu in handen van een wereldwijd web aan beleggingsfirma’s en hedge funds. Deze fondsen hebben vaak ook aandelen in elkaar. Het is een onontwarbaar kluwen geworden. Een geldmachine, die een groot deel van de wereld afperst en de opbrengsten uitkeert aan een klein groepje superrijken. Niemand is verantwoordelijk. Ze betalen steeds minder belasting, maar maken wel gratis gebruik van de bescherming van de staten waar ze actief zijn.
Als bijvoorbeeld iemand in een StarBucks café de orde verstoort, of de zaak leeg komt roven, komt de politie. Als jij een restaurant begin onder de naam “StarBucks”, komt de politie aan de deur wegens schending van het merkenrecht van StarBucks. Dat kost de Nederlandse en Belgische staat, en dus ons, geld. Toch betaalt Starbuck nauwelijks belasting, door een uitgekiende constructie[1]. Dat betekent dat het bedrijf parasiteert op de samenlevingen waar ze hun dure, van ongezonde suikers bol staande koffie pluggen.
StarBucks is hierin niet uniek. Wereldwijd parasiteren bedrijven als Starbucks en Action op samenlevingen en verrijken hiermee hun eigenaars immens. Ze drukken de lonen en verhogen de kosten door steeds hogere prijzen voor hun producten en licenties te vragen. Zo ontvangt Microsoft voor bijna elke verkochte Android telefoon vijf tot tien dollar[2]. De reden: het pakket aan softwarelicenties, waarmee Microsoft smartphonemakers dreigt plat te procederen. Het gevolg is dat smartphones steeds duurder worden.
Hoe kan deze onzichtbare rijkdom aangepakt worden?
Eigendom is een negatief recht. Het geeft namelijk één persoon of groep personen exclusief recht op een bepaald item, bijvoorbeeld het patent op een bepaalde techniek, of land, met uitsluiting van anderen. Tegenover dit recht staan bepaalde plichten. Bijvoorbeeld de plicht, bij te dragen aan het land waar het eigendom in wordt erkend via het betalen van belasting. Op dit moment ontkomen de bezitters aan deze plicht, door zich te verstoppen. Ze profiteren wel van de rechtsbescherming voor hun eigendom, maar betalen hier niet voor. Ze schenden het sociale contract.
Tijd dus, om ons deel van het sociaal contract ook niet meer na te komen. Als een dakloze in StarBucks stennis schopt, kan de politie thuisblijven. Als Warda en Joost “illegaal” een nieuw Starbucks café beginnen zonder licentie, laat dan de burgemeester de opening verrichten en van harte aanbevelen in het lokale sufferdje.
Uiteraard zijn ook patenten van bedrijven die geen belasting betalen, niet meer geldig. We nodigen smartphone fabrikanten uit om hier in Nederland en België zonder royalties te gaan produceren. Wedden dat deze bedrijven voortaan bidden en smeken om netjes hun belasting te betalen?
Bronnen
Onzichtbare rijkdom die moet worden verboden is van de parasieten die zich achter de natie staat verschuilen. Ontwijking van starbucks, die levert tenmiste een service, is daar niets bij. Zullen we beginnen met uw hypotheek aftrek?
Ik heb mijn hypotheek zo snel ik kon, in vijf jaar afgelost. Ik ben helemaal met je eens dat de hypotheekrenteaftrek afgeschaft moet worden. Maar dat is klein bier vergeleken met de groffe belastingontwijking door multinationals.