We weten nog steeds niet wat de exacte oorzaak is voor een ijstijd. Een bijzonder akelige gedachte.

De mammoet in de ijskast

Nog steeds weten we niet wat ijstijden precies veroorzaakt. Dat is zeer verontrustend, want bij een nieuwe ijstijd wordt Europa ten noorden van de Alpen en Pyreneeën onbewoonbaar en zullen miljarden mensen verhongeren of sterven door de kou. De verklaring van de gevestigde klimaatwetenschap, de zogeheten Milanković-cycli, rammelt van alle kanten. We kunnen ons maar beter zorgen maken…

De ontdekking van de ijstijd
In de vroege negentiende eeuw ontdekten de allereerste geologen deep time. Fossielen van dieren in massief zandsteen en kalksteen wezen uit dat de aarde veel en veel ouder was dan tot dan toe gedacht. Ook werd duidelijk dat het klimaat in vroeger tijden heel anders was dan nu. In bodemlagen van nu gematigde windstreken doken fossielen van mammoeten en geologische overblijfselen van gletsjers op, die nu alleen ver boven de poolcirkel of in het hooggebergte te vinden zijn. Nu weten we dat tijdens het grootste deel van het Pleistoceen – de geologische periode die de laatste twee miljoen jaar beschrijft, het tijdperk waarin Homo sapiens zich ontwikkelde uit Homo erectus – Europa en Noord-Amerika grotendeels bedekt waren door honderden meters dik landijs. Wat zorgde voor deze plotselinge klimaatomslagen de afgelopen twee miljoen jaar?

We weten nog steeds niet wat de exacte oorzaak is voor een ijstijd. Een bijzonder akelige gedachte.
We weten nog steeds niet wat de exacte oorzaak is voor een ijstijd. Een bijzonder akelige gedachte.

Gevolgen IJstijd uitermate akelig
Uit klimaatgrafieken weten we in ieder geval dat de Warme Golfstroom helemaal stil kwam te liggen. Waar nu de Atlantische Oceaan tot Spitsbergen ijsvrij is, is tijdens ijstijden het pakijs opgerukt tot bij Engeland. Huilende poolwinden loeiden over een troosteloze toendra, die eens Nederland en de Noordzee zal worden. De locaties waar ooit New York, Chicago, Scandinavië en Moskou zullen verrijzen, zijn begraven onder tientallen tot honderden meters dik landijs. Kortom: het Amerikaanse Midden-Westen, Canada en West-Europa, de graanschuur van de wereld, worden onbewoonbaar.

 Dit betekent dat de wereldvoedselproductie halveert, ook omdat de woestijnen oprukken. Het logische gevolg: een hongersnood zoals de mensheid nog niet eerder heeft gekend. Kortom: vergeleken met een ijstijd zijn die enge broeikaseffectverhalen een gezellige picknick. En in tegenstelling tot het broeikaseffect weten we 100% zeker dat ijstijden al eerder zijn voorgekomen – en dat ons warme interglaciaal bijna ten einde is.

IJstijd valt in door dik pak sneeuw dat in de zomer niet meer wegdooit
De grote gletsjers die tijdens ijstijden ontstaan vernietigen alles waar ze over heen bulldozeren, inclusief sporen uit de tijd dat de ijstijden begonnen.  Hierdoor tasten klimaatonderzoekers in het duister over de exacte oorzaak. Wel is er maar één bekend mechanisme dat een stuk land het hele jaar door onder nul brengt en houdt: een tientallen meters dik pak sneeuw dat in de zomer niet meer wegdooit. Ligt die sneeuw er eenmaal, dan houdt de ijskap zichzelf in stand. Sneeuw en ijs reflecteren het meeste zonlicht, waardoor de warmtebalans van de aarde verandert en de aarde afkoelt. Maar waar komen die enorme hoeveelheden sneeuw vandaan? Immers: in de winter zijn de temperaturen en is de zonnestraling te laag om veel waterdamp in de lucht te brengen.

‘Magnetische pole shift zet vulkanische activiteit in gang’
Onze aardkern bestaat uit een vaste binnenkern en een vloeibare buitenkern. Het vloeibare ijzer-nikkel mengsel in de buitenkern stroomt en wekt zo het aardmagnetische veld op. Deze stromingen veranderen voortdurend – de reden dat het aardmagnetisch veld geregeld omkeert en de polen aan de wandel gaan. Deze omkeringen, geomagnetic reversals, vinden ongeveer elke honderdduizend tot miljoen jaar plaats. De laatste omkering vond 780 000 jaar geleden plaats. Het magnetische veld is nu snel aan het verzwakken en de magnetische pool beweegt nu vier keer zo snel als honderd jaar geleden. De oorzaak is -vermoed ik – een zich ontwikkelende onevenwichtigheid in de aardkern, zie ons eerdere artikel.

Al langer is bekend dat vulkanische activiteit twee oorzaken kent: bewegende continentale platen (bijvoorbeeld subductie in Japan of uit elkaar trekken van twee platen op IJsland) of de aanwezigheid van een vulkanische hotspot. Voor deze hotspots zijn er twee theorieën: de overheersende mantelpluimtheorie en de concurrerende plaatdynamiek theorie. Interessant is dat sommige, niet alle, hotspots een verhoogd gehalte aan helium-3 hebben (afkomstig uit de kern van de aarde; in tegenstelling tot helium-4 dateert alle He-3 van de Big Bang). Dit zou ruimte bieden aan beide theorieën. Interessant voor ons is de mantelpluimtheorie, immers deze postuleert dat mantelpluimen afkomstig zijn uit het grensvlak tussen de mantel en de aardkern. Klopt de mantelpluimtheorie voor in ieder geval enkele hotspots, dan staat een magnetische omkering niet op zichzelf. Tegelijkertijd hiermee verandert dan het patroon van vulkanische activiteit.

‘Noordelijke IJszee opgewarmd door onderzeese vulkanen’
De directe oorzaak van een ijstijd is, zoals gezegd, een dik pak sneeuw dat in de zomer niet wegsmelt. Er moet dus een proces zijn dat onafzienbare hoeveelheden vochtige waterdamprijke lucht levert, die omgezet kan worden in meters en meters sneeuw. De atmosferische rivieren zijn uiteraard de meest voor de hand liggende verklaring, maar kunnen niet verklaren waarom een groot gebied tegelijkertijd met meters sneeuw wordt bedekt. Een andere mogelijkheid is een uitgebreid sneeuwfront afkomstig van de Atlantische Oceaan dat werkelijk meters en meters sneeuw dumpt. De mogelijkheid die in het boek Not by Fire but by Ice, geschreven door architect Robert Felix van de website Ice Age Now, wordt genoemd is onderzees vulkanisme onder de Noordelijke IJszee, als gevolg van een actieve hotspot door de veranderingen in de aardkern. Als deze zee abnormaal warm wordt, aldus de theorie, verdampt er veel meer water en kunnen er in hartje winter onafzienbare hoeveelheden sneeuw naar beneden komen. Ongeveer het effect van een stomende pan in de vrieskou.

Zin of onzin?
De Noordelijke IJszee heeft een oppervlakte van 14 miljoen vierkante kilometer en is gemiddeld ongeveer een kilometer diep.  Om deze enorme watermassa bijvoorbeeld vijf graden op te warmen is een onvoorstelbaar grote hoeveelheid energie nodig: plusminus 3 * 10^23 joule. Om een indruk te geven: daarvoor heb je een half miljoen Krakatau-vulkaanuitbarstingen nodig, een maand zonneschijn van de hele aarde samen of de inslag van één asteroïde van het dino-killende Chicxulubformaat. Niet erg waarschijnlijk. Aan de andere kant: door vulkanen verhit warm water stijgt op en zou in theorie in een enkele opwellende eruptie, ongeveer zoals in vulkaanmeren als Lake Nyos in Kameroen, vrij kunnen komen als een warme oppervlaktelaag, die overigens geheel zou moeten verdampen en in sneeuw veranderen om een effectieve ijstijd te krijgen. Niet erg plausibel, zacht uitgedrukt.  Ook was de laatste poolomkering 780 000 jaar geleden, terwijl ijstijden elkaar vrij regelmatig elke 100 000 jaar opvolgen. Kortom: onzin. De verwijzingen naar de monumentaalste fantast uit de moderne geschiedenis, Immanuel Velikovsky, wijzen daar ook op.

Stilvallen Golfstroom?
Zelf ga ik denk ik meer voor een veranderend luchtcirculatiepatroon als gevolg van het stilvallen van de Golfstroom (waar het nu op lijkt uit te draaien), waardoor zware sneeuwfronten grote stukken van het Europese en Amerikaanse continent overdekken met meters sneeuw. Ongeveer wat er enkele jaren terug hier gebeurde en nu in de USA gebeurt, maar dan op veel grotere schaal.

Atmosferische ijspegel des doods
Een andere theorie die wel eens is geopperd door grenswetenschappers (en verfilmd in de film The Day After Tomorrow) is het omlaag storten van de ijskoude lucht van -80 graden op de grens van de troposfeer en de stratosfeer, een soort atmosferische ijspegel des doods. Hoe warmer de troposfeer, hoe kouder de lucht op deze grens. Dit gaat op een gegeven moment helemaal fout, aldus de theorie, waardoor er een dichte stroom ijskoude lucht omlaag stroomt. Onzin, volgens meteorologen. Immers, hoe meer je lucht samenperst (bijvoorbeeld door de vier keer zo hoge druk op zeeniveau), hoe warmer deze wordt. De bekende Ideale Gaswet van Clausius-Clapeyron. Maar toch. Stel dat deze lucht zeer extreem afkoelt, tot onder de 150 kelvin (-123 graden C), bijvoorbeeld. Ook bij de opwarming die dan ontstaat blijft deze lucht dan nog erg koud. Deze kurkdroge (dus zware) lucht wurmt zich onder de warme waterdamprijke lucht, die zo afkoelt, uitregent en zorgt zo voor een heftige sneeuwbui (een bekend effect; de voornaamste oorzaak van heftige regen- of sneeuwval). Als de temperatuurinversie maar groot genoeg en dus instabiel wordt, is dit scenario zeker denkbaar. Om een heftige uitsneeuwing op de juiste plek (Noord Amerika en Europa inclusief West- en Centraal-Rusland)  te veroorzaken zou dit verschijnsel zich precies boven de Atlantische Oceaan moeten voordoen.

Levensgevaarlijke bedreiging vraagt om veel meer onderzoeksbudget
Wat ook ijstijden veroorzaakt, het moet iets zijn dat bliksemsnel werkt. We hebben geen zinnige verklaring voor deze plotselinge gebeurtenis op grond van de gevestigde klimaatwetenschap, dus mijns inziens moeten deze alternatieve verklaringen -voor zover niet in strijd met de natuurkunde, zoals in het geval van Felix – serieus worden onderzocht. De gevolgen van een plotselinge ijstijd zijn namelijk letterlijk dodelijk, zeker in Europa (inclusief Nederland), Rusland, Canada en de VS. Helaas hebben de genieën die de westerse democraturen regeren, de juiste prioriteiten niet helemaal op een rijtje.

Lees ook
De gevolgen van de komende ijstijd
‘Landbrug Amerika veroorzaakte ijstijden’

Bron
Ice Age Now

6 gedachten over “De mammoet in de ijskast”

  1. Ik denk dat we ons inderdaad veel meer zorgen moeten maken over een koeler klimaat dan een warmer klimaat.
    In ieder geval voor Nederland geldt dat een beetje warmer weer (palmen aan de Noordzee?) niet verkeerd is.
    Lange periodes van sneeuw en ijs zijn daarentegen ronduit rampzalig.
    Klimaatbeleid dient gericht te zijn op het voorkomen van kou. Echter dan moeten we wel eerst precies weten wat de oorzaken zijn.

  2. “We kunnen ons maar beter zorgen maken…”, “We weten nog steeds niet wat de exacte oorzaak is voor een ijstijd. Een bijzonder akelige gedachte.”. Wat een stemmingmakerij zeg.

    Dat de gevolgen van een ijstijd er niet om liegen moge duidelijk zijn. Hoe snel zo’n ijstijd kan intreden wordt uit het artikel niet duidelijk, net zo min als de kans dat dit “plotseling” optreedt. Wetenschappers uit een rampenfilm vind ik niet echt een relevante referentie. Wat mij betreft valt dit in dezelfde categorie als het vastal nemen van maatregelen voor het geval er een grote astroide neerstort of ons druk maken over de mogelijke ontploffing van de supervulkaan onder Yellowstone.

    Is het soms 2012 geworden? O ja, inderdaad!

    1. Ach, als de aantallen van de mensheid met een paar miljard zou teruglopen (weer ik idd waarschijnlijk ook bij zou zijn), zou dat een mooie wakeup call voor ons zijn.

      Misschien dat we dan eens zouden stoppen met het uitbuiten van elkaar, alleen maar hebberig zijn en consumeren.

      ok tot zover mijn dagelijkse pessimistische bericht over de status van de menselijkheid van de mensheid op dit moment.

      Wat het niet zo dat zonnecellen een hoger rendement behalen in temperaturen rond het 0-punt? Dat gecombineerd met de talloze reflecties van de zon die de sneeuw ons bied…. Ik zie mogelijkheden..

      1. Van Soest: Het zou inderdaad een zegen zijn als er minder mensen zouden zijn. Probleem is wel dat bij een ijstijd de leefruimte ook minder wordt.
        Ophouden met uitbuiting is alleen mogelijk als de mensheid gaat leven in kleinschalige, autonome leefgemeenschappen (niet meer dan 50 mensen), zoals in de tijd van jagers/verzamelaars. Echter daar is heel veel ruimte voor nodig.

  3. citaat: “Ophouden met uitbuiting is alleen mogelijk als de mensheid gaat leven in kleinschalige, autonome leefgemeenschappen (niet meer dan 50 mensen), zoals in de tijd van jagers/verzamelaars.
    Echter daar is heel veel ruimte voor nodig.”
    omdat op de homepagina naar dit topic werd verwezen om ook te lezen, vergun ik mij een reactie:
    omdat ik tegenstander ben van de individualisering, welke mensen uit elkaar drijft, pleit ik voor gemiddeld 4 mensen in een huis. (prof. Hugo Primus >30 jaar terug trouwens ook al). Ook veel zuiniger, waar we weer heen moeten, vind ik.
     als we elk huis dan 1000 m2 ruimte gunnen, hebben we voor alle huizen (komen we natuurlijk nooit aan) maar goed 10% van de oppervlakte van ons land nodig, waar die totale oppervlakte (incl. water) immers ruim 40.000 km2 is. (zo rekende ik 40 jaar geleden al uit en voor, toen de idiote opproppingsmode ons besprong na het zieke “ruimteconsumptie of bouwconsumptie” van de drs.en Ronteltap en Funken.
     als we voor de huizen gemiddeld 700 m3 rekenen (10x10x7m hoog) dan houden we in ons plan 900 m2 per huis over voor natuur, moestuin en paden. Wordt leuk hè?  Kost veel minder dan nu!
    (zullen we weer bouwen met renteloze eigen guldens? ik stel het hierbij voor!)
     inzake onze angst voor een ijstijd, m.i. ook veel reëler dan de bestaande klimaathype, zeg ik: wees niet bang, want Hij die de aarde schiep, bewaart die ook, heeft Hij ons beloofd. Hij belooft ons nog in ieder geval 1000 grandioze jaren. Daarna zal dit bolletje m.i. ook volkomen uitgeleefd zijn.
    (en daarna krijgen we een nieuwe bol, zonder 2/3 oceaan)
     geen angst dus? Nou, Hij belooft ons wel dat de mensen nog radeloos zullen worden van angst, voor de dingen welke er gaan gebeuren in de komende eindtijd van deze bedeling. Ons bolletje zal dan ook ‘schommelen als een dronken schip’, herinner ik mij dat ergens staat. Mensen zullen weg willen kruipen en zo, weet ik.
    Best heel erg eng wordt het dus wel in de Apocalyps.
    (is allemaal gratis aan te ontkomen hoor)  
     

  4. sorry dat alle spaties zijn opgeslokt, omdat ik een citaat versleept heb naar mijn bijdrage. Dat is een raar kwaaltje van mijn computer, wat mijn vrouw (die is geen digibeet) er ook niet uit krijgt.
    Uit (rare valse?) bescheidenheid begin ik elke alinea meestal met een onderkastletter, waaraan u zou kunnen zien waar de spaties bedoeld waren. Excuus, ben 

Laat een reactie achter